Suriye Uyruklu Öğrencilerin Türk Eğitim Sistemine Uyum Süreçlerinin Ailelerinin Bakış Açısıyla Değerlendirilmesi

Yıl 2024, , 556 - 578, 28.04.2024

Merve Noyan Kurnaz , Alper Kesten

https://doi.org/10.51460/baebd.1374588

Öz

Öz. Bu çalışma Türk okullarında eğitim gören ve Sosyal Bilgiler dersini takip eden Suriye uyruklu öğrencilerin Türk eğitim sistemine uyumları sürecinde karşılaştıkları problemleri tespit etmek, öğrencilerin uyum düzeylerinin hangi seviyede olduğunu ve hangi çalışmalarla nasıl desteklendiğini Sosyal Bilgiler dersinin kültürel sürekliliğe etkisiyle ilişkilendirerek birtakım sonuçlara erişmek amacıyla hazırlanmıştır. Alanyazında Suriye uyruklu öğrencilerin uyum süreçlerini konu edinen birçok çalışmanın olmasına karşın bu araştırmada görüşmelerin katılımcıların ikamet ettikleri yerlerde bire bir ve yüz yüze yapılması ve kendi ana dillerinde gerçekleşmesi çalışmanın özgünlüğüne dikkat çekmektedir. Nitel araştırma yöntemine başvurularak hazırlanan bu çalışmada durum çalışması deseni kullanılmış olup maksimum çeşitlilik örnekleme ve benzeşik/homojen örnekleme yöntemlerinden yararlanılmıştır. Muhtemel katılımcı grubu oluşturulurken bu yöntemler takip edilmiş olup çalışma grubunun son şekline bu doğrultuda karar verilmiştir. Çalışmanın verilerine Adana Seyhan Merkez İlçe’de yaşayan Suriye uyruklu 18 aile ile yapılan görüşmeler neticesinde ulaşılmıştır. Katılımcılarla yapılacak görüşmeler için araştırmacı açık uçlu sorulardan oluşan görüşme formunu geliştirmiş olup elde edilen verileri betimsel analize tabi tutarak değerlendirmiştir. Betimsel analiz yapılırken veriler belli başlı kategorilere ayrılmış ve bulgular da bu doğrultuda düzenlenmiştir. Çalışmada elde edilen bulgular ışığında Suriye uyruklu çocukların ve ailelerinin Türkiye’de belli başlı sorunlarla karşılaştıkları, dil, toplumsal kabul ve eğitim problemleri yaşadıkları, Türkçe öğrenmek noktasında birtakım zorlukları aşmak durumunda kaldıkları ve destek almadıkları zamanlarda bu durumun üstesinden pek de gelemedikleri, eğitime erişimleri önünde birtakım bariyerlerin olduğu ve bu bariyerleri aşmak için iletişim kurdukları bireylerin yardımına ihtiyaç duydukları, Türk eğitim sistemine entegre olabilmeleri için yapılan uyum çalışmalarının sayısının ve niteliğinin yetersiz kaldığı sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

türk eğitim sistemi, suriyeli çocuklar, uyum çalışmaları

Kaynakça

• Aydemir, S. & Şahin, M. C. (2018). Zorunlu-kitlesel göç olgusuna sosyolojik bir yaklaşım: Türkiye’deki Suriyeli sığınmacıların örneği. Dini Araştırmalar, 21 (53), 121-148. doi: 10.15745/da.421604
• Aydın, H. & Kaya, Y. (2017). Türkiye'deki Suriyeli mülteci öğrencilerin eğitim ihtiyaçları ve karşılaştıkları engeller: Nitel bir vaka çalışması. Kültürlerarası Eğitim, 28 (5), 456-473.
• Baldık, Y. (2018). Ana dili Türkçe olmayan göçmen‎ toplulukların eğitim sistemine katılımında‎ Türkçe öğretiminin önemi (Yüksek lisans tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi). Erişim adresi:http://acikerisim.nevsehir.edu.tr/bitstream/handle/20.500.11787/381/509816.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (AEÜSBED), 5 (2), 368-388. doi: 10.31592/aeusbed.598299
• Başar, M., Akan, D. & Çiftçi, M. (2018). Mülteci öğrencilerin bulunduğu sınıflarda öğrenme sürecinde karşılaşılan sorunlar. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26 (5), 1571-1578.
• Başkaya, Z. & Yılmaz, B. (2022). Suriyeli sığınmacıların Sultanbeyli ilçesine sosyo-ekonomik etkileri ve demografik özellikleri. Journal of International Social Research, 15 (85), 52-72.
• Baydar, O. (Ed.). (1999). “Cumhuriyet Dönemi Türkiye’sinde göç hareketleri”, 75 yılda köylerden kentlere. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Bulut, S., Soysal, Ö. K. & Gülçiçek, D. (2018). Suriyeli öğrencilerin Türkçe öğretmeni olmak: Suriyeli öğrencilerin eğitiminde karşılaşılan sorunlar. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7 (2), 1210-1238.
• Cengiz, S. (2010). “Göç, kimlik ve edebiyat”. Zeitschrift für die Welt der Türken, 2 (3), 185-193.
• Çağlayan, S. (2006). Göç kuramları, göç ve göçmen ilişkisi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 67-91.
• Çakmak, Ö. (2018). Okul yöneticilerinin gözüyle Suriyeli öğrencilerin eğitiminde yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri (Kilis örneği) (Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep). Erişim adresi:https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/128628/yokAcikBilim_10206968.pdf?sequence=-1&isAllowed=y
• Çelik, C. (2012). “Göç, kentleşme ve din”, din sosyolojisi. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Demirbaş, H. & Bekaroğlu, E. (2013). Evden uzakta olmak: Sığınmacıların/mültecilerin psikolojik sorunları ve alınacak önlemler. Kriz dergisi, 21 (1), 11-24.
• Deniz, T. (2014). Uluslararası göç sorunu perspektifinde Türkiye. TSA, 18 (1), 175-205.
• Doğan, V. (2020). Türk vatandaşlık hukuku. Ankara: Savaş Yayınevi.
• Duruel, M. (2016). Suriyeli sığınmacıların eğitim sorunu. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30 (5), 1399-1414.
• Ekici, S. & Tuncel, G. (2015). Göç ve insan. Birey ve Toplum, 5 (9), 9-22.
• Elhadj, E. (2011). Why Syrıa’s regıme ıs lıkely to survıve. Middle East Review of International Affairs (Online), 15 (1), 77-89.
• Emin, M. N. (2019). Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitimi. İstanbul: SETA Yayınları.
• Erdem, C. (2017). Sınıfında mülteci öğrenci bulunan sınıf öğretmenlerinin yaşadıkları öğretimsel sorunlar ve çözüme dair önerileri. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 26-42. Ergen, H. & Şahin, E. (2019). Sınıf öğretmenlerinin Suriyeli öğrencilerin eğitimi ile ilgili yaşadıkları problemler. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (44), 377-405.
• İşigüzel, B. & Baldık, Y. (2019). Göçmen toplulukların eğitim sistemine katılımı sürecinde uygulanan eğitim ve dil politikalarının incelenmesi. Nevşehir Hacı Bektaşi Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9 (2), 487-503.
• Kamel, H. M. (2017). The social integration of the Syrian community in the 6th of October city in Cairo "A field study in social anthropology". Institute of African Research and Studies, 2-52.
• Kaypak, Ş. & Bimay, M. (2016). Suriye savaşı nedeniyle yaşanan göçün ekonomik ve sosyo-kültürel etkileri: Batman örneği. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 6 (1), 84-110. https://dergipark.org.tr/en/pub/buyasambid/issue/29813/320658
• Kazgan, G. (1983). Milli Türk devletinin kuruluşu ve göçler. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 30, 1-4.
• Kenar, N. & Abdullahoğlu, Z. (2021). Ürdün’ün Suriyeli mülteci politikası. Sakarya İktisat Dergisi, 10 (3), 296-320. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/sid/issue/64860/938561
• Kirişçi, K. (1999). “Türkiye'ye yönelik göç hareketlerinin değerlendirilmesi” (Bilanço 1923- 1938, Cilt: I). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Kızıl, Ö. & Dönmez, C. (2017). Türkiye’deki Suriyeli sığınmacılara sağlanan eğitim hizmetleri ve sosyal bilgiler eğitimi bağlamında bazı sorunların değerlendirilmesi. International Journal Of Education Technology and Scientific Researches, 4, 207-239. McBrien, J. L. (2005). Educational needs and barriers for refugee students in the United States: A review of the literature. Review Of Educational Research, 75 (3), 329-364. https://doi.org/10.3102%2F00346543075003329
• Öner, I. G. S. (2014). Türkiye’nin Suriyeli mültecilere yönelik politikası. Ortadoğu analiz, 6 (61), 42-45.
• Özcan, E. (2017). Çağdaş göç teorileri üzerine bir değerlendirme. İş ve Hayat, 2 (4), 183-215. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/isvehayat/issue/29036/310477
• Özdemir, M. & Aypay, A. (2022). Türkiye’de bulunan geçici koruma altındaki Suriyeli öğrencilere yönelik eğitim politikaları: Retrospektif bir değerlendirme. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 (2), 577-602. doi: 10.33711/yyuefd.110073
• Özoruç, N. & Sığırtmaç, A. D. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin mülteci çocukların eğitim sürecinde karşılaştıkları sorunlara ilişkin görüşleri. Millî Eğitim Dergisi, 51 (233), 237-258. Sarı, T. (2019). Suriye mülteci krizinin Türkiye ve Avrupa ekonomileri üzerine etkileri (Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya). Erişim adresi: http://abakus.inonu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11616/18377/Tez%20Dosyas%c4%b1.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Sarıtaş, E., Şahin, Ü. & Çatalbaş, G. (2016). İlkokullarda yabancı uyruklu öğrencilerle karşılaşılan sorunlar. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 208-229. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/pausbed/issue/34754/384374
• Sayın, Y., Usanmaz, A. & Aslangiri, F. (2016). Uluslararası göç olgusu ve yol açtığı etkiler: Suriye göçü örneği. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 18 (31), 1-13. www.kmu.edu.tr
• Seydi, A. R. (2014). Türkiye’nin Suriyeli sığınmacıların eğitim sorununun çözümüne yönelik izlediği politikalar. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 267-305.
• Subaşı, M. & Okumuş, K. (2017). Bir araştırma yöntemi olarak durum çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21 (2), 419-426.
• Suriyeli gençlerin Türkçe sertifikası heyecanı. (2014, Temmuz). Erişim adresi: https://www.unicef.org/turkey/bas%C4%B1n-b%C3%BCltenleri/suriyeligen%C3%A7lerint%C3%BCrk%C3%A7e-sertifikas%C4%B1-heyecan%C4%B1 (23 Mart 2022: 22.10)
• Şemşit, S. (2018). Avrupa Birliği politikaları bağlamında uluslararası göç olgusu ve türleri: Kavramsal bakış. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25 (1) , 269-289. doı: 10.18657/yonveek.407308
• Tamer, M. & Birvural, A. (2018). Zorunlu göçün toplumlarda oluşturduğu problemler. A. Solak ve A. Özpolat (Yay. haz.). Zorunlu göçler ve doğurduğu sosyal travmalar (s. 10-19). Samsun : "Şiddet ve Sosyal Travmalar" Uluslararası Kongresi.
• Tanrıkulu, F. (2017). Suriye krizi sonrası Türkiye’deki sığınmacıların ve göçmenlerin eğitimi: Geçmiş, bugün ve gelecek perspektifleri. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 2585-2604. doi:10.17218/ hititsosbil.450208
• Taşçı, F. (2009). Bir sosyal politika olarak göç. Kamu-İş C10, 177-204.
• Tınas, M. (2020). Lübnan hükümeti ve Lübnan toplumu perspektifinden Lübnan’daki Suriyeliler. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 7 (2), 13-34.
• Topcuoğlu, R. A. (2016). Göç yazınındaki düzenli ve düzensiz göç kavramları: insan hakları temelinde bir kavramsal sorgulama. İnsan Hakları Yıllığı, 34, 1-20.
• Tümtaş, M. S. & Ergun, C. (2016). Göçün toplumsal ve mekânsal yapı üzerindeki etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21 (4), 1347-1359.
• Türk Dil Kurumu. (2019).
• Usta, S., Sayın, Y. & Güzelipek, Y. A. (2017). Yabancı uyruklu öğrencilerin kente ve üniversiteye uyumu: Karaman ili örneği. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3, 565-577.
• Ünal, K., Taşkaya, S. M. & Ersoy, G. (2018). Suriyeli göçmenlerin yabancı dil olarak Türkçe öğrenirken karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4 (2), 134-149.
• Ünal, S. (2014). Türkiye’nin beklenmedik konukları: “Öteki” bağlamında yabancı göçmen ve mülteci deneyimi. Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks, 6 (3), 65-89.
• Yabancılara Yönelik Eğitim Öğretim Hizmeti Genelgesi. (2014, 23 Eylül). Resmi Gazete (Sayı: 10230228). Erişim adresi: http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1715.pdf
• Yavuz, Ö. & Mızrak, S. (2016). Acil durumlarda okul çağındaki çocukların eğitimi: Türkiye’deki Suriyeli mülteciler örneği. Göç Dergisi, 3 (2), 175-199.
• Yıldırımalp, S., İslamoğlu, E. & İyem, C. (2017). Suriyeli sığınmacıların toplumsal kabul ve uyum sürecine ilişkin bir araştırma. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 107-126. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/bilgisosyal/issue/36462/413193
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıllık göç raporları. ( 2015, Aralık). Erişim adresi: https://www.goc.gov.tr/yillik-goc-raporlari (22 Ekim 2020: 14.35)
• Yılmaz, A. (2014). Uluslararası göç: çeşitleri, nedenleri ve etkileri. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9 (2), 1685-1705.
• Yolcu, M. (2002). Dil: İşlevi, çeşitleri ve alanları bağlamında kavramsal bir inceleme. Din bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2 (1), 67-96.