Classification of the Types of Thinking as Subjects of Postgraduate Studies

Yıl 2024, , 475 - 505, 28.04.2024

Ahmet Kesici

https://doi.org/10.51460/baebd.1440632

Öz

Thinking ability is the most important feature that distinguishes human beings from other species. This ability enables human beings to have control over the world and motivates them to maintain a comfortable life. Therefore, researchers put efforts into providing insights into this ability. As a consequence of these efforts, the types of thinking, which emphasize the different aspects of thinking and are expressed through different concepts, have been introduced into literature. The aim of this study is to examine and classify thinking types based on postgraduate studies on thinking. The research design was a case study of a qualitative method in which data was collected in terms of document review. For this reason, 49 thinking types which appeared as the term “thinking” in the titles of conducted studies published by National Thesis Center, Council of Higher Education were selected within the scope of this study. The types of thinking were evaluated in general terms and classified according to their similarities. There emerged 9 categories of thinking types after the analysis. The emergent categories were namely; thinking approach, disciplinary thinking, thinking of thinking, developmental thinking, analytical thinking, thinking with affective content, artistic thinking, tactical thinking and problematic thinking. It can be concluded that the types of thinking in the category of problematic thinking can cause negative things in people. And, the types of thinking in other categories are performed for understanding, evaluating, developing, solving and producing.

Anahtar Kelimeler

Thinking, Thought, Thinking Types, Classification.

Lisansüstü Çalışmalara Konu Olan Düşünme Türlerinin Sınıflandırılması

Öz

Düşünebilme yetisi, insanları diğer canlılardan ayıran en önemli özelliktir. Bu yeti; insanları dünyaya egemen olmaya, rahat ve konforlu bir yaşam sürdürmeye motive ve imkân sağlar. Düşünmenin insana sağladığı bu gücün farkında olan araştırmacılar düşünmenin anlaşılması, geliştirilmesi, etkili bir şekilde kullanması ve öğretilmesi amacıyla yoğun bir çaba harcamaktadırlar. Bu çabaların sonucu olarak düşünmenin değişik yönlerine vurgu yapan ve farklı kavramlarla ifade edilen düşüneme türlerini literatüre kazandırmışlardır. Bu araştırmanın amacı, düşünmeyi konu alan lisansüstü çalışmalardan hareketle düşünme türlerini inceleyip sınıflandırmaktır. Nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması ile gerçekleştirilen bu araştırmanın verileri doküman incelenmesi metodu ile toplanmıştır. Bu amaç doğrultusunda Yükseköğretim Kurumu Başkanlığı Ulusal Tez Merkezi tarafından yayınlanan ve başlığında “düşünme” kelimesi geçen 49 düşünme türü araştırma kapsamına alınmıştır. Araştırma kapsamına alınan düşünme türleri genel hatlarıyla belirlenmiş ve benzerlik esasına göre sınıflandırılmıştır. Araştırmanın sonucunda düşünme türlerini sınıflandırmak amacıyla 9 kategori oluşturulmuştur. Düşünme türlerini sınıflandırmak amacıyla oluşturulan kategoriler; düşünme yaklaşımı, disiplinsel düşünme, düşünmeyi düşünme, gelişimsel düşünme, çözümsel düşünme, duyuş içerikli düşünme, sanatsal düşünme, taktiksel düşünme ve problemli düşünme olarak adlandırılmıştır. Araştırmada problemli düşünme kategorisinde yer alan düşünme türlerinin insanda olumsuz durumlara neden olabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Diğer kategorilerde yer alan düşünme türlerinin ise anlama, değerlendirme, geliştirme, çözme ve üretme amacıyla gerçekleştirildiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

düşünme, düşünme türleri, sınıflandırma

Etik Beyan

-

Destekleyen Kurum

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Abualroos, E., Y. (2022). Sosyal hizmet öğrencilerinde olumsuz otomatik düşüncelerin özerk benlik yönetimi üzerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, İstanbul.
• Adanır, Y. (2021). Proje tabanlı STEM eğitiminin 7. sınıf öğrencilerinin bilimsel okuryazarlıklarına ve üretici düşünme becerilerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Giresun Üniversitesi, Giresun.
• Akar, H. (2017). Durum çalışmaları. A. Saban ve A. Ersoy (Ed.) Eğitimde nitel araştırma desenleri içinde (s.139-176). Anı Yayıncılık.
• Akbaş, M. (2017). İlköğretim düzeyindeki üstün yetenekli öğrencilerin çeşitli sosyobilimsel konulara ilişkin argümantasyon kalitesinin ve informal düşünme becerisinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek Lisans). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Akdeniz, H. H. (2019). Yabancı dil (İngilizce) öğretiminde yaratıcı zıt düşünme (creact) tekniğinin ortaokul düzeyindeki öğrencilerin öğrenme ürünlerine etkisi. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, Zonguldak.
• Aliyev, K. (2018). İkili düşünme ölçeğinin Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması (Yayımlanmamış uzmanlık tez). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Arıcı, M., A. (2022). Yansıtıcı düşünmeye dayalı öğretimin Türkçe öğrenen yabancı öğrenicilerin konuşma becerilerine ve konuşma özyeterlik algılarına etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, İstanbul.
• Ay, Ş. (2005). Ortaöğretim öğrencilerinin eleştirel düşünme güçleri ve öğrencileri etkileyen eleştirel düşünme faktörleri (Düzce İli örneği) (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Avaroğlu, M. C., (2013). Olasılık öğretiminde sunum biçimlerine ve yanılgı desteğine göre hazırlanmış yazılımların öğrencilerin akademik başarı, sezgisel düşünme ve öğretim süreci deneyimlerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Aydın, B. (2020) Altı şapkalı düşünme tekniğinin ortaokul yedinci sınıf öğrencilerinin eleştirel okuma becerilerini geliştirmelerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla.
• Aygaç, G. (2013). 8. sınıf öğrencilerinin matematiğe yönelik; problem çözme, soyut düşünme, inanç, öğrenilmiş çaresizlik puanlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi ve aralarındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek Lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Bağ, H. (2020). Eğitsel bir dijital oyun yardımıyla kavramsal anlama düzeyinin, bilimsel düşünme alışkanlıklarının ve argümantasyon becerilerinin gelişiminin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Trabzon Üniversitesi, Trabzon.
• Başerer, D. (2019). Mantıksal düşünmenin geliştirilmesine ilişkin bir araştırma (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Baysal, Z. N., Çarıkçı, S. & Yaşar, E. B. (2016). Sınıf öğretmenlerinin düşünme becerileri öğretimine yönelik farkındalıkları. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5(1), 7-28. DOI: 10.14689/issn.2148-2624.1.5c1s1m
• Berkant, H., G. (2007). Dokuzuncu sınıf biyoloji dersinde yapıcı öğrenme temelli hazırlanan anlamlı nedensel düşünmeye dayalı öğretimin öğrencilerin anlamlı nedensel düşünmelerine, akademik başarılarına, kalıcılığa ve günlük yaşam davranışlarına etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Bilgiç, Ş., & Kandır, A. (2020). Erken Düşünme Becerileri Ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. e-Kafkas Journal of Educational Research, 6(3), 49-62. Doi: 10.30900/kafkasegt.604250
• Budak Kaymaz, O. (2022). Dijital oyun prototipleme eğitiminin 10 yaş çocuklarının yaratıcı düşünme becerilerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Can, H. (2020). Implementation of systems thinking skills module for the context of energy (Unpuplished doctoral thesis). Middle East Technical University, Ankara.
• Ceylan, V. K. (2020). Senaryo temelli scratch öğretim programının öğrencilerin bilgi işlemsel düşünme becerilerine, problem çözme ve programlama ünitesi erişilerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek Lisans tezi). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Çakıcı, Y. (2022). Bilgisayarsız kodlama eğitiminin ilkokul öğrencilerinin dikkatini toplama, problem çözme ve algoritmik düşünme becerileri üzerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin üniversitesi, Mersin.
• Çakır, N. (2013). Üniversite eğitiminin üst düzey düşünme becerilerinin gelişimine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Çalışkan, M. (2016). Katı cisimlerin öğretiminde dinamik geometri yazılımı destekli öğretimin 7.sınıf öğrencilerinin geometriye yönelik tutumuna ve uzamsal düşünmelerine etkisinin araştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Çivitci, A. (2006). Ergenler için mantıkdışı inançlar ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(25), 69-81.
• Creswell, J.W. (2012). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative research (4. Baskı). Boston: Pearson Education Inc.
• Çurku, R. (2020). Kronolojik düşünme ile değişim ve sürekliliği algılama becerilerini kazandırmada sözlü tarihin rolü: Van düğünleri örneği (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Dağ, R. (2022). Beden eğitimi öğretmeni adaylarının üst biliş düşünme becerileri, akademik özyeterlikleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Aksaray Üniversitesi, Aksaray.
• Demir, E. (2018). Anasınıfına devam eden çocuklara zihinsel düşünme becerilerinin kazandırılmasında yaratıcı drama çalışmalarının etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Ankara.
• Demirhan, T., D. (2007). Yoğun düşünme eğitimi programının suçlu çocukların ahlaki yargılarına etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Demirtaş, A., S. (2016). Bilişsel-yaşantısal teori temelli psiko-eğitim programının yapılandırmacı düşünme üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Doluzengin, B. (2019). Gerçekçi matematik eğitiminin altıncı sınıf öğrencilerinin istatistiksel düşünme becerilerine, başarı güdülerine ve bilgilerinin kalıcılığına etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Dönmez, G. (2019). Lise öğrencilerinin fonksiyon kavramını anlayışlarının teorik düşünme perspektifinden incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Durhan, G. (2017). Üniversitesi Aristoteles retoriğinde açık uçlu düşünme modeli (Yayımlanmamış doktora tezi). Süleyman Demirel, Isparta.
• Ekmekci, E. (2021). Erken çocuklukta esnek düşünme ölçeğinin geçerlik güvenirlik çalışması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Elazzabı, A. A. K.H. (2020). Türkiye'deki ve Libya'daki öğrencilerin ikinci dereceden bir bilinmeyenli denklemler konusundaki cebirsel düşünme becerilerinin SOLO taksonomiye göre incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu.
• Elmacı, S. (2017). Ortaçağda yerleşmelerin sınıflandırılmasına modern yaklaşım; İbn Haldun. Electronic Turkish Studies, 12(29), 225-237. Doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12540
• Erdur-Baker, O., & Bugay, A. (2012). The Turkish version of the ruminative response scale: An examination of ıts reliability and validity. The International Journal of Educational and Psychological Assessment, 10, 1-16.
• Ersarı, G. (2018). Stratejik girişimcilik: girişimci düşünme biçimi ve girişimci liderliğin işletme performansına etkisinde rekabet stratejilerinin rolü (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Ersoy, E. & Başer, N. E. (2013). Matematiksel düşünme ölçeğinin geliştirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(4), 1471-1486.
• Erten, P. (2022). Meslek liselerinin 21. yy. öğrenen ve öğreten becerileri kapsamında değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 47(209), 261-291. DOI: http://dx.doi.org/10.15390/EB.2022.10702
• Ertuğrul, M. (2022). Görsel sanatlar dersinde müze bilinci oluşturmak için altı şapkalı düşünme tekniğinin kullanılmasının etkileri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Ertürk, S. (1994). Eğitimde Program Geliştirme. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Gökada, A. (2021). Algoritmik düşünme becerilerinin kazandırılmasına yönelik dokunulabilir bir kullanıcı arayüzü geliştirilmesi (Doktora tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Güneş, F. (2021) Düşünme nedir? Nasıl Öğretilir? E. Kabataş Memiş ve A. Kaçar (Ed.) Eleştirel ve analitik düşünme İçinde (2-24). Pagem Akademi.
• Güvendiren, G. N. (2019). Altıncı sınıf öğrencilerinin cebirsel düşünmelerinin üç parametreyle birlikte incelenmesi: niceliksel muhakeme, kovaryasyonel ve fonksiyonel düşünme (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Hatipoğlu, F. (2022). Fen bilgisi öğretmen adaylarının eko-bilimsel düşünme alışkanlıklarının kişilik özellikleri açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trabzon Üniversitesi, Trabzon.
• Hendekçi, A. (2021). İnovatif düşünmeyi geliştirme programı (IDGEP)’nın hemşirelik öğrencilerinin yenilikçi yaklaşımları, eleştirel düşünceleri ve yeterlilik algıları üzerine etkisi (Yayımlanmamış doktora, tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Hökelekli, B. (2022). İlkokul yöneticilerinin otomatik düşünce sıklıkları ile öz-yeterlik inançları arasındaki ilişki (Nevşehir örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir.
• İşler, A. Ş. (2002). Günümüzde görsel okur yazarlık ve görsel okur yazarlık eğitimi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 15(1), 153-161.
• İşleyen, M. (2020). Annelerin çocukluk çağı travmaları ve ebeveyn içsel düşünme işlevselliği arasındaki ilişkide dissosiyatif yaşantıların rolünün incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bilgi Üniversitesi, İstanbul. Kalın, B. (2019). Fen bilimleri öğretmen adaylarının informal muhakemeleri ve bilimsel düşünme alışkanlıkları: hidroelektrik santraller örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Rize. Karagöz, Y. (2011), Olumlu düşünme eğitim programının ergenlerin geleceğe yönelik iyimserlik, depresyon ve bilişsel çarpıtma düzeylerine etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Karahan, F., Ş. (2016). Üniversite öğrencilerinde çözüm odaklı düşünmenin depresyon, anksiyete, stres ve psikolojik iyi oluş ile ilişkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Karpınar, O. (2021). 7. sınıf sosyal bilgiler dersi konu ve kazanımlarının tarihsel düşünme becerileri açısından değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla.
• Kesici, A. (2021). Sosyal ağ kullanımının eleştirel düşünme eğilimine etkisinin incelenmesi Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 53, 30-46. DOI: 10.15285/maruaebd.677614
• Kesici, A. (2023). Ortaokul ve lise öğretmenlerin yaratıcı düşünme ve yaşama boyu öğrenme eğilimlerinin incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 14(1), 18-28.
• Kestel, M. (2022). Eleştirel düğünüme becerisi: bir meta analiz çalışması (Yayımlanmamış doktora Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Kıcalı, Ö. (2015). Öz-şefkat ve tekrarlayıcı düşünmenin olumsuz duygulanım ve depresyon ile ilişkilerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Kıncal, R. Y., & Yazgan, A. D. (2010). İlköğretim 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin formal operasyonel düşünme becerilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 9(2), 723-733.
• Kızıltan, Ö. (2021). Dört katlı düşünme modelinin etkinlik temelli değerlendirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kızıltoprak, A. (2014). Ortaokul 5. sınıf öğrencilerinde ilişkisel düşünmenin gelişimi: Bir öğretim deneyi (Yayımlanmamış yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Kocaman, B. (2021). Analitik düşünme temelli çevrimiçi stem öğretim programının geliştirilmesi ve etkililiğinin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Konyalıhatipoğlu, M., E. (2016). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin analitik ve bütüncül düşünme stillerinin solo taksonomisi ile incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Rize.
• Korkmaz, T. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin yapılandırmacı düşünmelerinin öğretmen yetkinliğine etkisi: Bir yapısal eşitlik modelleme çalışması (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189.
• Kuru, H. (2012). Ortaöğretim 9. Sınıf öğrencilerinin analojik düşünme durumlarının saptanması ve biyoloji öğretiminde analoji kullanımının öğrenci başarısına etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Lipman, M., 2003. Thinking in education. Cambridge University Press, Cambridge.
• Memiş, Y. (2022). Türkiye, Singapur ve Kanada’dan seçilen ortaokul ders kitaplarının orantısal düşünme bağlamında incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Metin, B. (2019). Yöneticilerin liderlik tarzları ile şüpheci düşünme ve narsistik kişilik arasında ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu.
• Nalbantoğlu, A. (2022). Tarihsel düşünme becerilerinin kazanımında kanıt temelli öğrenme yaklaşımının kullanımına yönelik bir uygulama (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum. Nosich, G. M. (2016). Eleştirel düşünme ve disiplinler arası eleştirel düşünme rehberi (B. Aybek, Çev.). Ankara: Anı Yayınları.
• Okuyan, M. A. (2021). Fen bilgisi öğretmenlerinin entelektüel düşünme eğilimleri ile çevre etiği farkındalığı arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisan tezi). Celal Bayar Üniversitesi, Manisa.
• Öz, R. (2015). Araştırma ve sorgulamaya dayalı etkinliklerle desteklenmiş bilim merkezi uygulamalarının 7. sınıf öğrencilerinin akademik başarılarına, bilim okuryazarlıklarına ve sorgulayıcı düşünme becerilerine etkisi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Özen, B. (2017). Stratejik düşünme, eleştirel düşünme ve yaratıcı düşünmenin karar verme stillerine etkisi üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış doktora tezi). Haliç Üniversitesi, İstanbul.
• Özen, D. (2015). Ortaokul matematik öğretmenlerinin geometrik düşünmelerinin geliştirilmesi: Bir ders imecesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Özer, F. (2021). 21. Yüzyıl becerilerinin gelişimini destekleyici fen öğrenme ortamlarının ortaokul öğrencilerinin problem çözme, yaratıcı düşünme becerileri ve kavram öğrenimine etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Özkan, U. B. (2020). Eğitim bilimleri araştırmaları için doküman inceleme yöntemi (5. Baskı). Pegem Akademi.
• Öztürk, E., K. (2018). Stratejik düşünmenin ve politik yeteneklerin dönüşümcü liderlik üzerindeki etkileri (Yayımlanmamış doktora tezi). Gebze Teknik Üniversitesi, Gebze.
• Pilatin, U. (2016). Ortaokul ders kitaplarındaki değerlerin göstergebilimsel açıdan incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Saifer, S. (2018). Hot skills: developing higher-order thinking in young learners: Redleaf Press.
• Sakar, N. (2022). İnfografik temelli öğrenme etkinliklerinin öğrencilerin algoritma geliştirme başarısına, eleştirel düşünme becerisine, görsel okuryazarlık yeterliliğine ve motivasyonuna etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Sarmaşık Kaya, G. (2018). Etkili düşünme eğitimi programının dokuzuncu sınıf öğrencilerinin yaratıcı düşünme ve problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisan tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Sevinç, Ş. (2020). Üniversite öğrencilerinin yanal düşünme eğilimlerinin yordanması üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri. Sevinç, Y., S. (2021). Öğretmenlerin öğrenme-öğretme stratejilerinin ve etkili öğretim stratejilerinin öğrencilerin inovatif düşünme becerilerini yordama gücü (Yayımlanmamış doktora tezi). Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Sezer, N. (2019). Ortaokul öğrencilerinin matematiksel düşünme süreç ve becerilerinin boylamsal incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Sönmez, F. (2019). Coğrafi bilgi sistemlerine (CBS) dayalı sosyal bilgiler öğretiminin mekânsal düşünme becerilerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek Lisans tezi). Trabzon Üniversitesi, Trabzon.
• Sönmez, Y. (2017). Sesli düşünme stratejisinin ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerilerine etkisi (Yüksek lisans tezi). Bartın Üniversitesi, Bartın.
• Söylemez, Y. (2018). Üst düzey düşünme becerileri (eleştirel düşünme-yaratıcı düşünme-yansıtıcı düşünme-problem çözme). Erzurum: Fenomen Yayınları.
• Şahin, A. O., & Erdemir, F. (2016). Hemşirelikte ortak dil ve uluslararası hemşirelik terminolojileri. Turkiye Klinikleri J Surg Nurs-Special Topics, 2(1), 27-36.
• Şeker H. (2021). İslami sanatlarda soyut düşünme biçimleri (Yayımlanmamış yüksek Lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Taşpınar, Ş. E. (2017). Teori ve uygulamada görsel düşünme stratejileri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(3), 1167-1179.
• Tunalı, S., & Emir, S. (2007). Somut işlemsel dönemdeki üstün ve normal zekâlı çocukların somut düşünme yeteneklerinin incelenmesi. HAYEF Journal of Education, 14(2), 149-163. DOI: 10.26650/hayef.2017.14.2.0014
• Türk Dil Kurumu, (2023). Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/, Erişim tarihi: 09/01/2023.
• Türker, K. N., (2020). Oyun destekli olasılık öğretiminin 8. sınıf öğrencilerinin olasılıklı düşünmelerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trabzon Üniversitesi, Trabzon.
• Uğur, A. (2007). Oluşturmacı sosyal bilgiler öğretiminde örnek olay incelemesi tekniği kullanımının öğrencilerin empatik düşünme becerilerine etkisi: bir eylem araştırması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Uluçınar, U. (2018). Öğrencilere özenli düşünme becerilerini kazandırmaya yönelik duyuş temelli bir eğitim programının geliştirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Ünal, M. (2020). Çözüm odaklı psikolojik danışma yaklaşımına dayalı grupla psikolojik danışmanın ruminasyon ve öğrenilmiş çaresizlik üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Ünal, S. (2021). Çocuklarla ve yetişkinlerle felsefece düşünme yöntemlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Üzülmez, K. (2022). Tasarım düşünme yaklaşımının İngilizce öğretiminde ortaokul öğrencilerinin sözcük öğrenme başarılarına, işbirlikli öğrenme algılarına ve problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora Tezi). Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Yalçın, E. E. (2018). Cumhuriyetten günümüze ortaokul matematik öğretim programlarının geometrik düşünme alışkanlıkları bakımından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Mersin üniversitesi, Mersin.
• Yaraş, Z. (2017). Okul yöneticilerinin otantik ve holistik liderlik tarzlarının pozitif örgütsel davranış üzerindeki etkisi: yapay sinir ağları uygulaması (Yayımlanmamış doktora tezi). Fırat Üniversitesi, Elâzığ.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, A. E. (2015). Endişe ve ruminasyonun kaygı ve depresyon belirtileri üzerindeki rolü. Türk Psikiyatri Dergisi, 26(2), 107-115. Yılmaz, K. (2019). Eleştirel ve analitik düşünme. Pegem Akademi.
• Yin, R.K. (2014). Case study methods: Design and methods (5. Baskı). Thousand Oaks: Sage Pbc.
• Yokuş, E. (2022). Bilgi işlemsel düşünme becerisinin öğrenci başarısına etkisi: Bir meta-analiz çalışması (Yayımlanmamış doktora tezi). Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.