Okul Öncesi Öğretmenlerinin Öğretim Programına Bağlılıkları: Aylık Eğitim Planları Üzerine Bir Çalışma

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 2, 2201 - 2231, 28.08.2025

Duygu Özer Bozer , Semra Tican Başaran

https://doi.org/10.51460/baebd.1676230

Öz

Okul öncesi öğretmenlerinin okul öncesi eğitim programına bağlılıklarını aylık eğitim planları üzerinden incelemeyi amaçlayan bu çalışmada temel nitel araştırma deseni izlenmiştir. Çalışma grubunu oluşturan 10 okul öncesi öğretmeninin Eylül 2020-Haziran 2021 döneminde hazırladıkları 100 aylık eğitim planı veri kaynağını oluşturmuştur. Betimsel analiz sonuçları okul öncesi öğretmenlerinin planlarında daha çok bilişsel gelişim alanı kazanımlarına yer verdiklerini, bazı kazanımlara her ay yer verirken bazılarına hiç yer vermediklerini, bazı aylarda çok sayıda kazanıma yer verirken bazı aylarda az sayıda yer verdiklerini göstermiştir. Planlarında sanat, oyun gibi belirli etkinlik türlerine, boyut, miktar, renkler gibi kavramlara daha fazla yer verdikleri, belirli etkinlik türlerine ve kavramlara belirli aylarda sıkça yer verirken, bazı aylarda az sayıda yer verdikleri, aile katılımı etkinliklerinin sınırlı çeşitlilikte olduğu görülmüştür. Bazı öğretmenlerin belirli gün/haftaların tamamına yer verirken bazılarının hiç yer vermediği, tamamının ise değerlendirme/uyarlamalara hiç yer vermediği görülmüştür. Sonuçlar okul öncesi öğretmenlerinin, planlarını hazırlarken programa bağlılıkta zorluklar yaşadığını göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi eğitim , okul öncesi eğitim programı , okul öncesi öğretmeni , öğretim programına bağlılık

Etik Beyan

-

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Pre-school Teachers' Fidelity to the Curriculum: A Study on Monthly Instructional Plans

Öz

This study examines preschool teachers' fidelity to the curriculum by analyzing their monthly instructional plans through a basic qualitative research approach. Data came from 100 instructional plans created by 10 teachers for September 2020-June 2021. Descriptive analysis revealed that preschool teachers prioritized cognitive development outcomes, with certain outcomes being included consistently each month, while others were never addressed. Some months saw a concentration of outcomes, whereas others had very few. Teachers emphasized specific activities, like art and play, and on concepts like size, quantity, and colors, though coverage varied across months. Family participation activities were limited and some teachers incorporated all the special days and weeks outlined in the curriculum, while others omitted certain days and weeks entirely, and none included evaluation and adaptation activities. These findings suggest that preschool teachers seem to encounter certain challenges in maintaining fidelity to the curriculum when preparing instructional plans.

Anahtar Kelimeler

Curriculum fidelity , preschool education , preschool education curriculum , perschool teachers

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Akbaba-Altun, S., Şimşek-Çetin, Ö., ve Bay, D. N. (2014). Okuma yazmaya hazırlık çalışmalarına yönelik öğretmen görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 244-263. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/202229
• Anne Çocuk Eğitim Vakfı. (2017). Türkiye’de 0-6 yaş çocuğun durumu. https://www.acev.org/directory/turkiyede-0-6-yas-arasi-cocugun-durumu/
• Arslan, S., ve Özpınar, İ. (2008). Öğretmen nitelikleri: İlköğretim programlarının beklentileri ve eğitim fakültelerinin kazandırdıkları. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 2(1), 38-63. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/39761
• Aslan, M., ve Erden, R. Z. (2020). Ortaokul öğretmenlerinin öğretim programına bağlılıklarının incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 175-199. https://doi.org/10.33711/yyuefd.691525
• Aslan, O., Şenel-Zor, T., ve Tamkavas-Cicim, E. (2015). Okul öncesi öğretmenlerinin fen eğitimine yönelik görüşlerinin hizmet içi eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(40), 519-530. https://www.sosyalarastirmalar.com/articles/determining-views-of-early-childhood-teachers-on-science-education-and-relevant-inservice-training-needs.pdf
• Ayvallı, M., ve Şimşek, E. E. (2020). Okul öncesi öğretmen adaylarının sınıf içi uygulamalarında yer verdikleri etkinlik türlerinin sıralama yargıları kanunuyla ölçeklenmesi. Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 3(1), 1-15. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1170343
• Bay, E., Kahramanoğlu, R., Döş, B., ve Turan-Özpolat, E. (2017). Programa bağlılığı etkileyen faktörlerin analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 110-137. https://doi.org/10.21764/efd.02208
• Berkant, H. G., ve Can Ö. (2022). Sınıf öğretmenlerinin eğitim inançlarının ve öğretim programına bağlılıklarının incelenmesi. International Journal of Social Humanities Sciences Research,9(90),2447–2473. https://doi.org/10.26450/jshsr.3385
• Bolat, Y. (2017). Eğitim programı okuryazarlığı kavramı ve eğitim programı okuryazarlığı ölçeği. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12(18), 121-138. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12103.
• Burakgazi, S. G. (2019). Programa bağlılık: Kara kutuyu aralamak. Başkent Üniversitesi Eğitim Dergisi, 6(2),236-249. https://buje.baskent.edu.tr/index.php/buje/article/view/189/141
• Bümen, N. T., Çakar, E., ve Yıldız, D. G. (2014). Türkiye’de öğretim programına bağlılık ve bağlılığı etkileyen etkenler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(1), 203-228. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/155792/turkiyede-ogretim-programina-baglilik-ve-bagliligi-etkileyen-etkenler
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel F. (2017). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (27. bs.). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cobanoglu, R., ve Capa-Aydin, Y. (2015). When early childhood teachers close the door: Self-reported fidelity to a mandated curriculum and teacher beliefs. Early Childhood Research Quarterly, 33(2005), 77-86. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2015.07.001
• Çelik, Ö. D., ve Şahin, Ç. (2021). Okul öncesi dönemde öz bakım becerileri kazanımlarının öğretmen görüşleri açısından incelenmesi. Uluslararası Bilim ve Eğitim Dergisi, 4(1),43-53. https://doi.org/10.47477/ubed.886014
• Çınar, S. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin fen-teknoloji-toplum-çevre hakkındaki görüşleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 349-363. http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/37c.sinan_cinar.pdf
• Dikbayır, A., ve Bümen, N. (2016). Dokuzuncu sınıf matematik dersi öğretim programına bağlılığın incelenmesi. International Journal of Curriculum and Instructional Studies, 6(11), 17-38. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/208162/
• Dönmezler, E. (2016). Okul öncesi dönemde uygulanan okuma yazmaya hazırlık çalışmalarının öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. Turkish Journal of Primary Education, 1(1), 42-53. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tujped/issue/32340/370012
• Dusenbury, L., Brannigan, R., Falco, M., ve Hansen, W. B. (2003). A review of research on fielity of implementation: Implications for drug abuse prevention in school settings. Health Education Research, 18(2), 237-256. https://doi.org/10.1093/her/18.2.237
• Fullan, M., ve Stiegelbauer, S. (1991) The new meaning of educational change (2nd Ed.). Teachers College Press.
• Fullan, M., ve Pomfret, A. (1977). Research on curriculum and instruction implementation. Review of Educational Research, 47(2), 335-397. https://doi.org/10.3102/00346543047002335
• Gelmez-Burakgazi, S. (2020). Curriculum adaptation and fidelity: A qualitative study on elementary teachers’ classroom practices. Issues in Educational Research, 30(3), 920-942. https://www.iier.org.au/iier30/gelmez-burakgazi.pdf
• Göksun, O. D., ve Kurt, A. A. (2017). Öğretmen adaylarının 21. yy. öğrenen becerileri kullanımları ve 21. yy. öğreten becerileri kullanımları arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 42(190),107-130. https://doi.org/10.15390/EB.2017.7089
• Günay-Bilaloğlu, R., Aslan, D., ve Aktaş-Arnas, Y. (2008). Okul öncesi öğretmenlerinin fen etkinliklerine ilişkin bilgi düzeylerinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 37(178), 88-104. https://www.researchgate.net/publication/283296064_Okuloncesi_Ogretmenlerinin_Fen_Etkinliklerine_Iliskin_Bilgi_Duzeylerinin_Incelenmesi
• Gürbüz, Ş., ve Şen, H. Ş. (2023). Teachers' curriculum literacy and curriculum fidelity: Differences according to certain variables. International Journal of Research in Teacher Education, 14(1), 1-23. https://doi.org/10.29329/ijrte.2023.523.1
• Hjalmarson, M. A. (2008). Mathematics curriculum systems: Models for analysis of curricular innovation and development. Peabody Journal of Education, 83(4), 592-610. http://dx.doi.org/10.1080/01619560802414965
• Jess, M., Carse, N., ve Keay, J. (2016). The primary physical education curriculum process: More complex than you think!! Education 3-13, 44(5), 502-512. https://doi.org/10.1080/03004279.2016.1169482
• Kale, M., Sığırtmaç, A. D., İmray, N., ve Abbak, B. S. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1(2), 35-45. http://ijeces.hku.edu.tr/tr/download/article-file/366923
• Kandır, A., Özbey, S., ve İnal, G. (2009). Okul öncesi öğretmenlerinin eğitim programlarını planlanma ve uygulamada karşılaştıkları güçlüklerin incelenmesi. Journal of International Social Research, 1(6).373- 387. https://www.sosyalarastirmalar.com/articles/a-study-on-the-difficulties-facedby-preschool-teachers-in-the-planning-and-implementation.pdf
• Karamustafaoğlu, S., ve Kandaz, U. (2006). Okul öncesi eğitimde fen etkinliklerinde kullanılan öğretim yöntemleri ve karşılaşılan güçlükler. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1),65-81. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/77213
• Karasar, N. (2019). Bilimsel araştırma yöntemi (34. bs.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kay, M. A. (2015). 2013 Okulöncesi eğitim programındaki kazanımların uygulamadaki etkililiğine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. (Batman ili örneği) (Tez No. 383511) [Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=jCWkDtozmzjqbIZCOr8axA&no=JQgtiFMPPKrH7AIxab5cTQ
• Kılıç, Z., Tunçeli, H. İ., ve Ünsal, F. Ö. (2021). Okul öncesi öğretmenlerinin eğitim-öğretim süreçlerinde uygulamayı tercih ettikleri etkinlik türlerine ilişkin görüşleri. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 54(1), 69-90. https://doi.org/10.30964/auebfd.696279
• Kılınç, F. E., Kurtulmuş, Z., Kaynak, K. B., ve Bektaş, N. (2021). Okul öncesi öğretmenlerinin etkinlik planı hazırlama becerilerinin incelenmesi: Uyarlama, aile katılımı ve değerlendirme. Trakya Eğitim Dergisi, 11(1),252-266. https://doi.org/10.24315/tred.700610
• Köksal, O., Balaban-Dağal, A., ve Duman, A. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin okul öncesi eğitim programı hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies,46(4), 379-394. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS3395
• Küçük-Doğaroğlu, T., ve Bapoğlu-Dümenci, S. S. (2015). Sınıflarında kaynaştırma öğrencisi bulunan okul öncesi öğretmenlerin kaynaştırma eğitimi ve erken müdahale hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 1(Suppl2), 460-473. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/88882
• Lincoln, Y. S., ve Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry (1st ed.). Sage Publication.
• MEB. (2013).Okul öncesi eğitim programı. MEBYayını.https://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/ooproram.pdf
• MEB. (2019) Millî eğitim bakanlığı eğitim kurumları sosyal etkinlikler yönetmeliği. https://ogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_09/25145204_SOSYAL_ETKYNLYKLER_YON.pdf
• MEB. (2024). Okul öncesi eğitim programı. https://tymm.meb.gov.tr/upload/program/2024programokuloncesiOnayli.pdf
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. (S. Turan. Çev. Ed.). Nobel Akademik Yayıncılık. (Orijinal basım tarihi 2009, 3. Baskı).
• National Association for the Education of YoungChildren. (2003). Earlychildhood, curriculum, assessment, and program evaluation. https://www.naeyc.org/sites/default/files/globally-shared/downloads/PDFs/resources/position-statements/CAPEexpand.pdf
• Ogelman, H. G. (2014). Okul öncesi eğitim kurumlarında aile katılımı çalışmaları: Denizli ili örneği. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(17), 259-284. https://doi.org/10.14520/adyusbd.743
• Ornstein, A. C. ve Hunkins, F. P. (2017). Curriculum: Foundations, principles and issues (7th ed.). Pearson Education Limited
• Özbey, S., ve Alisinanoğlu, F. (2009). Okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin fen etkinliklerine ilişkin yeterliliklerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 1-18. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gefad/issue/6745/90684
• Özkan, B., ve Girgin, F. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin görsel sanat etkinliği uygulamalarını değerlendirmesi. Electronic Journal of Vocational Colleges, 4(4), 79-85. https://doi.org/10.17339/ejovoc.97606
• Pence, K., Justice, L., ve Wiggins, A. (2008). Preschool teachers’ fidelity in implementing a comprehensive language-rich curriculum. Language, Speech, & Hearing Services in Schools, 39(3), 329-341. https://doi.org/10.1044/0161-1461(2008/031)
• Posner, G. J., ve Rudnitsky, A. N. (2001). Course design: A guide to curriculum development for teachers (6th ed.). Longman.
• Sapsağlam, Ö. (2020). Okul öncesi eğitim programlarının milli kavramlar açısından incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 5(1), 116. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1104495
• Shim, S. Y., ve Herwig, J. E. (1997). Korean teachers’ beliefs and teaching practices in Korean early childhood education. Early Child Development and Care, 132(1), 44-55. https://doi.org/10.1080/030044397013201004
• Sönmez, S.(2007). Preschool teachers’ attitudes to ward science and science teaching (Tez No. 218009) [Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Superfine, A. C., Marshall, A. M., ve Kelso, C. (2015). Fidelity of implementation: Bringing written curriculum materials into the equation. The Curriculum Journal, 26(1), 164-191. https://doi.org/10.1080/09585176.2014.990910
• Taşkın, Ö., ve Şahin, B. (2008). "Çevre" kavramı ve altı yaş okul öncesi çocuklar. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,1(23), 1-12. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/114996
• Taylor, M. W. (2013). Replacing the ‘teacher-proof’ curriculum with the ‘curriculum-proof’ teacher: Toward more effective interactions with mathematics textbooks. Journal of Curriculum Studies, 45(3), 295-321. https://doi.org/10.1080/00220272.2012.710253
• Teddlie, C., ve Tashakkori, A. (2009). Foundations of mixed methods research: Integrating quantitative and qualitative approaches in the social and behavioral sciences. Sage Publications
• Tican-Basaran, S. ve Sidekli, S. (2022). The literacy preparation in Turkish preschool education. The European Educational Researcher, 5(1), 5-36. https://doi.org/10.31757/euer.511
• Tican-Başaran, S., ve Ulubey, Ö. (2018). 2013 Okul öncesi eğitim programının değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 51(2), 1-38. https://doi.org/10.30964/auebfd.417643
• Tuğluk, İ. H., Kök, M., Koçyiğit, S., Kaya, H. İ., ve Gençdoğan, B. (2008). Okul öncesi öğretmenlerinin okuma-yazma etkinliklerini uygulamaya ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (17), 72-81. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/31361
• Tuğluk, M. N., ve Özkan, B. (2019). MEB 2013 okul öncesi eğitim programının 21. yüzyıl becerileri açısından analizi. Temel Eğitim Dergisi, 1(4), 29-38. https://dergipark.org.tr/en/pub/temelegitim/issue/49907/634024
• Tuğrul, B., Metin-Aslan, Ö., Ertürk, H. G., ve Özen-Altınkaynak, Ş. (2014). Anaokuluna devam eden altı yaşındaki çocuklar ile okul öncesi öğretmenlerinin oyun hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 97-116. https://doi.org/10.17679/iuefd.05509
• Tuncer, B. (2015). Okul öncesi eğitimdeki çağdaş yaklaşımların incelenmesi ve MEB okul öncesi programıyla karşılaştırılması. International Journal of Field Education, 1(2), 39-58. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/90121
• Turan-Özpolat, E. (2015). Öğretmenlerin program uyumluluğu ve program uyumluluğunu etkileyen faktörlerin analizi (ortaokul 5. sınıf fen bilimleri dersi örneği) (Tez No 422967) [Doktora Tezi, Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü] YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Tutkun, C., Aydın-Kılıç, Z. N., Balcı, A., ve Kök, M. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin alan gezisi etkinliğine yönelik görüşlerinin incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi,14(20), 469-487. https://doi.org/10.26466/opus.571498
• Uyanık-Balat, G., Akman, B., ve Günşen, G. (2018). Fen eğitimine karşı tutum, öz yeterlilik algısı ve bilişsel harita bulguları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 756-777. https://doi.org/10.17860/mersinefd.355520
• Ünal, F. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin çocukların sanat çalışmalarını değerlendirmesi. Internationl Journal of Interdisciplinary and Intercultural Art, 3(4), 49-71. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/642811
• Ünüvar, P. (2010). Aile katılımı çalışmalarına yönelik ebeveyn ve öğretmen görüşlerinin karşılaştırılması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(3), 719-730. https://dergipark.org.tr/en/pub/kefdergi/issue/49056/6258
• Witt, S. D., ve Kimple, K. P. (2008). ‘How does your garden grow?’ Teaching preschool children about the environment. Early Child Development and Care, 178(1), 41-48. https://doi.org/10.1080/03004430600601156
• Yaşar, M. C., ve Aral, N. (2010). Yaratıcı düşünme becerilerinde okul öncesi eğitimin etkisi. Kuramsal Eğitimbilim, 3(2), 201-209. https://acikerisim.aku.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11630/5374/CAN%20YA%c5%9eAR%2c%20M%c3%bcnevver%3b%20ARAL%2c%20Neriman.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Yaşaroğlu, C., ve Manav, F. (2015). Öğretim programına bağlılık ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 247-258. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/562664
• Yazar, A., Çelik, M., ve Kök, M. (2008). Aile katılımının okul öncesi eğitimde ve 2006 okul öncesi eğitim programındaki yeri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 233-243. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/32122
• Yazıcılar-Nalbantoğlu, Ü., Bümen, N. T., ve Uslu, Ö. (2022). Teachers’ curriculum adaptation patterns: A scale development study. Teacher Development, 26(1), 94-116. https://doi.org/10.1080/13664530.2021.1996452
• Yıldırım, A., ve Gündoğdu, K. (2004). Uzun dönemli öğretim planlarına ilişkin öğretmen algıları. Eğitim ve Bilim, 29(133), 11-19. https://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/5057
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yuvacı, Z., ve Dağlıoğlu, H. E. (2018). Okulöncesi eğitim alan çocukların ve bulundukları sınıf ortamının yaratıcılık düzeyleri arasındaki ilişkisinin incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(2),234-256. https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.196720182262