Öz
Bu çalışma, yapay zekâ teknolojilerinin eğitime, özellikle de ölçme ve değerlendirme süreçlerine etkisini incelemeyi ve bu etkilere karşı geliştirilebilecek çözüm önerilerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Doküman analizi temelli bu derleme çalışmasında, alanyazında yapay zekâ ile değerlendirme ilişkisini ele alan güncel eğilimler, yöntemler ve bulgular sistematik bir biçimde analiz edilmiştir. Yapay zekânın tarihsel gelişimi ve ChatGPT gibi büyük dil modelleriyle birlikte kazandığı ivme vurgulanmış; Türkiye’deki yüksek lisans ve doktora tezlerinde bu yükselişin yansımaları ortaya konulmuştur. Yapay zekanın bireyselleştirilmiş öğrenme, içerik geliştirme ve öğrenme analitiği gibi alanlardaki katkıları ele alınırken; veri gizliliği, bağlamdan kopuk kararlar, akademik dürüstlük sorunları ve pedagojik sınırlılıklar gibi riskler de tartışılmıştır. Bu çerçevede özellikle, öğretmen-öğrenci etkileşimini güçlendirmesi, öğrenme sürecine aktif katılımı teşvik etmesi ve yapay zekânın sınırlılıklarını dengeleme potansiyeli nedeniyle biçimlendirici değerlendirme yaklaşımı öne çıkarılmıştır. Sonuç olarak, yapay zekânın eğitimdeki değerlendirme süreçlerini hem dönüştürücü fırsatlarla hem de önemli sorumluluklarla yeniden şekillendirdiği; bu nedenle pedagojik ilkelere dayalı yeni değerlendirme anlayışlarının geliştirilmesinin gerekliliği vurgulanmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Yapay Zekâ Eğitim Değerlendirme ChatGPT Formatif Değerlendirme
Kaynakça
- Adiguzel, T., Kaya, M. H., and Cansu, F. K. (2023). Revolutionizing education with AI: Exploring the transformative potential of ChatGPT. Contemporary Educational Technology, 15(3), ep429. https://doi.org/10.30935/cedtech/13152
- Alper, A. (2024). Evaluating the evaluators: A comparative study of AI and teacher assessments in higher education. Digital Education Review, (45), 124-140. https://doi.org/10.1344/der.2024.45.124-140
- Altıntaş, M. C. (2025). Din Eğitiminde Yapay Zekâ Teknolojileri: Fırsatlar ve Etik Tartışmalar. İslami İlimler Dergisi, (40), 95-119. https://doi.org/10.34082/islamiilimler.1601197.
- Arslan, K. (2020). Eğitimde Yapay Zeka ve Uygulamaları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 71-88.
- Arslan, K. (2024). Yapay Zekâ Eğitimde Kullanılan Diğer Teknolojilerden Farklı mı?. Yeni Türkiye Dergisi, 30(138).
- Baillifard, G., Falconnier, S., and Wirth, C. (2023). Implementing learning principles with a personal AI tutor: A case study. arXiv. https://arxiv.org/abs/2309.13060
- Bandura, A. (1977). Social learning theory. Prentice-Hall.
- Bower, M., Torrington, J., Lai, J. W., Petocz, P., and Alfano, M. (2024). How should we change teaching and assessment in response to increasingly powerful generative Artificial Intelligence? Outcomes of the ChatGPT teacher survey. Education and Information Technologies, 29(12), 15403-15439. https://doi.org/10.1007/s10639-023-12405-0
- Cave, S., and Dihal, K. (2020). The whiteness of AI. Philosophy and Technology, 33(4), 685-703. https://doi.org/10.1007/s13347-020-00415-6
- Cheuk, T. (2021). Can AI be racist? Color‐evasiveness in the application of machine learning to science assessments. Science Education, 105(5), 825-836. https://doi.org/10.1002/sce.21671
- Clark, A., and Chalmers, D. (1998). The extended mind. Oxford University Press, 58(1), 7-19. https://www.jstor.org/stable/3328150
- Çavuş, M. N. (2024). Eğitimde yapay zekâ tabanlı ölçme ve değerlendirme üzerine bir derleme. Uluslararası Özel Amaçlar için İngilizce Dergisi, 2(1), 39-54.
- Deniz, S. ve Bağçeçi, B. (2025). Kavramdan Sınıfa: Yapay Zekânın Keşfi ve Eğitime Yansımaları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 576-596. https://doi.org/10.17755/esosder.1554996
- Elsayed, M. A., Endale, D. S., and Bekele, H. T. (2024). Teacher support in AI-assisted exams: An experimental study on Ethiopian L2 learners. Language Testing in Asia, 14(1), Article 328. https://doi.org/10.1186/s40468-024-00328-7
- Floridi, L., Cowls, J., Beltrametti, M., Chatila, R., Chazerand, P., Dignum, V., ... and Vayena, E. (2018). AI4People—an ethical framework for a good AI society: opportunities, risks, principles, and recommendations. Minds and machines, 28, 689-707. https://doi.org/10.1007/s11023-018-9482-5
- Goloi, D., and Osman, K. (2018). Constructivism learning and formative assessment in science education. International Journal of Development Research, 8(7), 21437-21441.
- Goodfellow, I., Bengio, Y., Courville, A., and Bengio, Y. (2016). Deep learning (Vol. 1, No. 2). Cambridge: MIT press.
- Güneri, O. (2023, May 26). ChatGPT’nin üniversitelerde öğretim ve öğrenmede kullanımı. Öğretme-Öğrenme Merkezi. https://mdk.org.tr/wp-content/uploads/2023/06/Oya_Guneri_Chat_GPT_26.05.2023_.pdf
- Heritage, M. (2010). Formative Assessment: Making it happen in the classroom. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
- Hofmann, V., Kalluri, P. R., Jurafsky, D., and King, S. (2024). AI generates covertly racist decisions about people based on their dialect. Nature, 633(8028), 147-154. https://doi.org/10.1038/s41586-024-07856-5
- Holmes, W., Bialik, M., and Fadel, C. (2019). Artificial Intelligence in Education: Promises and Implications for Teaching and Learning. Center for Curriculum Redesign.
- Ibrahim, H., Asim, R., Zaffar, F., Rahwan, T., and Zaki, Y. (2023). Rethinking homework in the age of artificial intelligence. IEEE Intelligent Systems, 38(2), 24-27. https://doi.org/10.1109/mis.2023.3255599
- Keskin, E. K. (2023). Yapay zekâ sohbet robotu chatgpt ve Türkiye internet gündeminde oluşturduğu temalar. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 7(2), 114-131. https://doi.org/10.17932/iau.ejnm.25480200.2023/ejnm_v7i2003
- Khan, I., Ahmad, A. R., Jabeur, N., and Mahdi, M. N. (2021). An artificial intelligence approach to monitor student performance and devise preventive measures. Smart Learning Environments, 8(1), 1-18. https://doi.org/10.1186/s40561-021-00161-y
- Kochmar, E., Vu, D. D., Belfer, R., Gupta, V., Serban, I. V., and Pineau, J. (2020, June). Automated personalized feedback improves learning gains in an intelligent tutoring system. In International conference on artificial intelligence in education (pp. 140-146). Cham: Springer International Publishing.
- Kong, Y. (2022, June). Are “intersectionally fair” ai algorithms really fair to women of color? a philosophical analysis. In Proceedings of the 2022 ACM Conference on Fairness, Accountability, and Transparency (pp. 485-494).
- Li, T., Reigh, E., He, P., and Adah Miller, E. (2023). Can we and should we use artificial intelligence for formative assessment in science. Journal of Research in Science Teaching, 60(6), 1385-1389. https://doi.org/10.1002/tea.21867
- Li, X., and Zhang, T. (2017, April). An exploration on artificial intelligence application: From security, privacy and ethic perspective. In 2017 IEEE 2nd International Conference on Cloud Computing and Big Data Analysis (ICCCBDA) (pp. 416-420). IEEE.
- Luckin, R., Holmes, W., Griffiths, M., and Forcier, L. B. (2016). Intelligence Unleashed: An argument for AI in Education. Pearson Education.
- Mat, W. F. W., and Lian, L. H. (2025). Bibliometrics unleashed: navigating the landscape of classroom assessment. Journal of Education and Learning (EduLearn), 19(2), 1179-1196.
- McCarthy, J. (2004). What is artificial intelligence?. Erişim adresi (11 Ocak 2019): http://www.formal.stanford.edu/jmc/whatisai/
- Meço, G. ve Coştu, F. (2022). Eğitimde yapay zekânın kullanılması: Betimsel içerik analizi çalışması. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 12(23), 171-193.
- Menéndez, I. Y. C., Napa, M. A. C., Moreira, M. L. M., and Zambrano, G. G. V. (2019). The importance of formative assessment in the learning teaching process. International journal of social sciences and humanities, 3(2), 238-249.
- Monje, S., Ulene, S., and Gimovsky, A. C. (2024). Identifying ChatGPT-Written Patient Education Materials Using Text Analysis and Readability. American Journal of Perinatology, 41(16), 2229-2231. https://doi.org/10.1055/a-2302-8604
- Nestor, M., Loredana, F., Raymond, P., Yolanda, G., Vanessa, P., and Sukrut, O. (2025, April). The AI Index 2025 Annual Report. AI Index Steering Committee, Institute for Human-Centered AI, Stanford University.
- Nilsson, N. J. (2019). Yapay zekâ geçmişi ve geleceği. (2. Baskı) Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, Sarıyer, İstanbul.
- O’Neil, C. (2016). Weapons of math destruction: How big data increases inequality and threatens democracy. New York: Crown Publishing.
- Özdal, M. A. (2024). Yapay zekâ ile üretilen görsel ve illüstrasyon eserlerinin telif hakları ve kişisel veri güvenliği. Disiplinlerarası Yenilik Araştırmaları Dergisi, 4(1), 7-31.
- Pew Research Center. (2023, November 16). About 1 in 5 U.S. teens who’ve heard of ChatGPT have used it for schoolwork. https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/11/16/about-1-in-5-us-teens-whove-heard-of-chatgpt-have-used-it-for-schoolwork/
- Qin, H., Li, X., Zhang, W., and Lee, J. (2025). AI instructional agent improves student's perceived learner control and learning outcome: empirical evidence from a randomized controlled trial. arXiv. https://arxiv.org/abs/2505.22526
- Regan, P. M., and Jesse, J. (2019). Ethical challenges of edtech, big data and personalized learning: Twenty-first century student sorting and tracking. Ethics and Information Technology, 21, 167-179. https://doi.org/10.1007/s10676-018-9492-2
- Selwyn, N. (2019). Should robots replace teachers?: AI and the future of education. John Wiley and Sons.
- Shah, A., Ranka, P., Dedhia, U., Prasad, S., Muni, S., and Bhowmick, K. (2023). Detecting and unmasking AI-generated texts through explainable artificial intelligence using stylistic features. International Journal of Advanced Computer Science and Applications, 14(10). https://doi.org/10.14569/ijacsa.2023.01410110
- Sontay, G., Kazancı, Y. ve Karamustafaoğlu, O. (2024). Öğretimde Yapay Zekâ Uygulamaları Hakkında Sınıf Öğretmenleri Ne Düşünüyor?. İstanbul Eğitim Dergisi, 1(1), 98-120. https://doi.org/10.71270/istanbulegitim.istj.1586392
- Temur, S. (2025). 2000-2024 Yılları Arasında Eğitim Alanında Yapılan Yapay Zekâ Konulu Lisansüstü Çalışmaların İncelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (63), 1162-1199. https://doi.org/10.53444/deubefd.1600146
- Turós, M., Nagy, R., and Szűts, Z. (2025). What percentage of secondary school students do their homework with the help of artificial intelligence?-A survey of attitudes towards artificial intelligence. Computers and Education: Artificial Intelligence, 8, 100394. https://doi.org/10.1016/j.caeai.2025.100394
- Wang, C., Wu, A., Zheng, L., and Raj, A. (2024). Tutor CoPilot: A Human-AI Approach for Scaling Real-Time Expertise. arXiv. https://arxiv.org/abs/2410.03017
- Weber-Wulff, D., Anohina-Naumeca, A., Bjelobaba, S., Foltýnek, T., Guerrero-Dib, J., Popoola, O., ... and Waddington, L. (2023). Testing of detection tools for AI-generated text. International Journal for Educational Integrity, 19(1), 1-39. https://doi.org/10.1007/s40979-023-00146-z
- Wiliam, D., and Black, P. (1998, Ekim 1). Inside the black box: Raising standards through classroom assessment. Phi Delta Kappan, 80(2), 144–148. https://kappanonline.org/inside-the-black-box-raising-standards-through-classroom-assessment/
- Woolf, B. P. (2010). Building Intelligent Interactive Tutors: Student-centered strategies for revolutionizing e-learning. Morgan Kaufmann.
- Yang, M. (2023, January 6). New York City schools ban AI chatbot that writes essays and answers prompts. The Guardian. https://www.theguardian.com/us-news/2023/jan/06/new-york-city-schools-ban-ai-chatbot-chatgpt
- Yeşiltaş, E. (2024). Öğretmen mesleki yeterlikleri açısından bir değerlendirme: Yapay zekâ öğretmenin yerini alabilir mi? In Çalık, T., and Eryılmaz, S. (Eds.), Ziya Gökalp’in Vefatının 100. Yılı Anısına Türk Asrı Eşiğinde Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Üzerine Değerlendirmeler - Eğitim Bilimleri 1 (pp. 120–132).
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (11. Baskı). Ankara: Seçkin
- Yılmaz, N. ve Çakır, R. (2024). Öğretmenlerin Eğitimde Yapay Zeka Kullanımı Farkındalığı. ERPA2024, 82.
- Zawacki-Richter, O., Marín, V. I., Bond, M., and Gouverneur, F. (2019). Systematic review of research on artificial intelligence applications in higher education–where are the educators?. International journal of educational technology in higher education, 16(1), 1-27. https://doi.org/10.1186/s41239-019-0171-0
- Zhai, X., He, P., and Krajcik, J. (2022). Applying machine learning to automatically assess scientific models. Journal of Research in Science Teaching, 59(10), 1765–1794. https://doi.org/10.1002/tea.21773.
Öz
This study aims to examine the impact of artificial intelligence (AI) technologies on education, particularly in the context of assessment and evaluation processes, and to propose potential solutions to address these effects. Based on document analysis, this review systematically analyzes current trends, methods, and findings in the literature concerning the relationship between AI and assessment. The historical development of AI and its accelerated influence through large language models such as ChatGPT are highlighted, along with reflections of this trend in graduate theses and dissertations in Türkiye. While the study discusses the contributions of AI to areas such as personalized learning, content development, and learning analytics, it also addresses associated risks, including data privacy concerns, context-independent decision-making, academic integrity issues, and pedagogical limitations. Within this framework, formative assessment is proposed as a key approach, given its potential to strengthen teacher-student interaction, promote active engagement in the learning process, and counterbalance the limitations of AI. In conclusion, the study emphasizes that AI is reshaping assessment processes in education with both transformative opportunities and significant responsibilities, highlighting the necessity of developing new assessment paradigms grounded in sound pedagogical principles.
Anahtar Kelimeler
Artificial Intelligence Education Assessment ChatGPT Formative Evaluation
Kaynakça
- Adiguzel, T., Kaya, M. H., and Cansu, F. K. (2023). Revolutionizing education with AI: Exploring the transformative potential of ChatGPT. Contemporary Educational Technology, 15(3), ep429. https://doi.org/10.30935/cedtech/13152
- Alper, A. (2024). Evaluating the evaluators: A comparative study of AI and teacher assessments in higher education. Digital Education Review, (45), 124-140. https://doi.org/10.1344/der.2024.45.124-140
- Altıntaş, M. C. (2025). Din Eğitiminde Yapay Zekâ Teknolojileri: Fırsatlar ve Etik Tartışmalar. İslami İlimler Dergisi, (40), 95-119. https://doi.org/10.34082/islamiilimler.1601197.
- Arslan, K. (2020). Eğitimde Yapay Zeka ve Uygulamaları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 71-88.
- Arslan, K. (2024). Yapay Zekâ Eğitimde Kullanılan Diğer Teknolojilerden Farklı mı?. Yeni Türkiye Dergisi, 30(138).
- Baillifard, G., Falconnier, S., and Wirth, C. (2023). Implementing learning principles with a personal AI tutor: A case study. arXiv. https://arxiv.org/abs/2309.13060
- Bandura, A. (1977). Social learning theory. Prentice-Hall.
- Bower, M., Torrington, J., Lai, J. W., Petocz, P., and Alfano, M. (2024). How should we change teaching and assessment in response to increasingly powerful generative Artificial Intelligence? Outcomes of the ChatGPT teacher survey. Education and Information Technologies, 29(12), 15403-15439. https://doi.org/10.1007/s10639-023-12405-0
- Cave, S., and Dihal, K. (2020). The whiteness of AI. Philosophy and Technology, 33(4), 685-703. https://doi.org/10.1007/s13347-020-00415-6
- Cheuk, T. (2021). Can AI be racist? Color‐evasiveness in the application of machine learning to science assessments. Science Education, 105(5), 825-836. https://doi.org/10.1002/sce.21671
- Clark, A., and Chalmers, D. (1998). The extended mind. Oxford University Press, 58(1), 7-19. https://www.jstor.org/stable/3328150
- Çavuş, M. N. (2024). Eğitimde yapay zekâ tabanlı ölçme ve değerlendirme üzerine bir derleme. Uluslararası Özel Amaçlar için İngilizce Dergisi, 2(1), 39-54.
- Deniz, S. ve Bağçeçi, B. (2025). Kavramdan Sınıfa: Yapay Zekânın Keşfi ve Eğitime Yansımaları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 576-596. https://doi.org/10.17755/esosder.1554996
- Elsayed, M. A., Endale, D. S., and Bekele, H. T. (2024). Teacher support in AI-assisted exams: An experimental study on Ethiopian L2 learners. Language Testing in Asia, 14(1), Article 328. https://doi.org/10.1186/s40468-024-00328-7
- Floridi, L., Cowls, J., Beltrametti, M., Chatila, R., Chazerand, P., Dignum, V., ... and Vayena, E. (2018). AI4People—an ethical framework for a good AI society: opportunities, risks, principles, and recommendations. Minds and machines, 28, 689-707. https://doi.org/10.1007/s11023-018-9482-5
- Goloi, D., and Osman, K. (2018). Constructivism learning and formative assessment in science education. International Journal of Development Research, 8(7), 21437-21441.
- Goodfellow, I., Bengio, Y., Courville, A., and Bengio, Y. (2016). Deep learning (Vol. 1, No. 2). Cambridge: MIT press.
- Güneri, O. (2023, May 26). ChatGPT’nin üniversitelerde öğretim ve öğrenmede kullanımı. Öğretme-Öğrenme Merkezi. https://mdk.org.tr/wp-content/uploads/2023/06/Oya_Guneri_Chat_GPT_26.05.2023_.pdf
- Heritage, M. (2010). Formative Assessment: Making it happen in the classroom. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
- Hofmann, V., Kalluri, P. R., Jurafsky, D., and King, S. (2024). AI generates covertly racist decisions about people based on their dialect. Nature, 633(8028), 147-154. https://doi.org/10.1038/s41586-024-07856-5
- Holmes, W., Bialik, M., and Fadel, C. (2019). Artificial Intelligence in Education: Promises and Implications for Teaching and Learning. Center for Curriculum Redesign.
- Ibrahim, H., Asim, R., Zaffar, F., Rahwan, T., and Zaki, Y. (2023). Rethinking homework in the age of artificial intelligence. IEEE Intelligent Systems, 38(2), 24-27. https://doi.org/10.1109/mis.2023.3255599
- Keskin, E. K. (2023). Yapay zekâ sohbet robotu chatgpt ve Türkiye internet gündeminde oluşturduğu temalar. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 7(2), 114-131. https://doi.org/10.17932/iau.ejnm.25480200.2023/ejnm_v7i2003
- Khan, I., Ahmad, A. R., Jabeur, N., and Mahdi, M. N. (2021). An artificial intelligence approach to monitor student performance and devise preventive measures. Smart Learning Environments, 8(1), 1-18. https://doi.org/10.1186/s40561-021-00161-y
- Kochmar, E., Vu, D. D., Belfer, R., Gupta, V., Serban, I. V., and Pineau, J. (2020, June). Automated personalized feedback improves learning gains in an intelligent tutoring system. In International conference on artificial intelligence in education (pp. 140-146). Cham: Springer International Publishing.
- Kong, Y. (2022, June). Are “intersectionally fair” ai algorithms really fair to women of color? a philosophical analysis. In Proceedings of the 2022 ACM Conference on Fairness, Accountability, and Transparency (pp. 485-494).
- Li, T., Reigh, E., He, P., and Adah Miller, E. (2023). Can we and should we use artificial intelligence for formative assessment in science. Journal of Research in Science Teaching, 60(6), 1385-1389. https://doi.org/10.1002/tea.21867
- Li, X., and Zhang, T. (2017, April). An exploration on artificial intelligence application: From security, privacy and ethic perspective. In 2017 IEEE 2nd International Conference on Cloud Computing and Big Data Analysis (ICCCBDA) (pp. 416-420). IEEE.
- Luckin, R., Holmes, W., Griffiths, M., and Forcier, L. B. (2016). Intelligence Unleashed: An argument for AI in Education. Pearson Education.
- Mat, W. F. W., and Lian, L. H. (2025). Bibliometrics unleashed: navigating the landscape of classroom assessment. Journal of Education and Learning (EduLearn), 19(2), 1179-1196.
- McCarthy, J. (2004). What is artificial intelligence?. Erişim adresi (11 Ocak 2019): http://www.formal.stanford.edu/jmc/whatisai/
- Meço, G. ve Coştu, F. (2022). Eğitimde yapay zekânın kullanılması: Betimsel içerik analizi çalışması. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 12(23), 171-193.
- Menéndez, I. Y. C., Napa, M. A. C., Moreira, M. L. M., and Zambrano, G. G. V. (2019). The importance of formative assessment in the learning teaching process. International journal of social sciences and humanities, 3(2), 238-249.
- Monje, S., Ulene, S., and Gimovsky, A. C. (2024). Identifying ChatGPT-Written Patient Education Materials Using Text Analysis and Readability. American Journal of Perinatology, 41(16), 2229-2231. https://doi.org/10.1055/a-2302-8604
- Nestor, M., Loredana, F., Raymond, P., Yolanda, G., Vanessa, P., and Sukrut, O. (2025, April). The AI Index 2025 Annual Report. AI Index Steering Committee, Institute for Human-Centered AI, Stanford University.
- Nilsson, N. J. (2019). Yapay zekâ geçmişi ve geleceği. (2. Baskı) Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, Sarıyer, İstanbul.
- O’Neil, C. (2016). Weapons of math destruction: How big data increases inequality and threatens democracy. New York: Crown Publishing.
- Özdal, M. A. (2024). Yapay zekâ ile üretilen görsel ve illüstrasyon eserlerinin telif hakları ve kişisel veri güvenliği. Disiplinlerarası Yenilik Araştırmaları Dergisi, 4(1), 7-31.
- Pew Research Center. (2023, November 16). About 1 in 5 U.S. teens who’ve heard of ChatGPT have used it for schoolwork. https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/11/16/about-1-in-5-us-teens-whove-heard-of-chatgpt-have-used-it-for-schoolwork/
- Qin, H., Li, X., Zhang, W., and Lee, J. (2025). AI instructional agent improves student's perceived learner control and learning outcome: empirical evidence from a randomized controlled trial. arXiv. https://arxiv.org/abs/2505.22526
- Regan, P. M., and Jesse, J. (2019). Ethical challenges of edtech, big data and personalized learning: Twenty-first century student sorting and tracking. Ethics and Information Technology, 21, 167-179. https://doi.org/10.1007/s10676-018-9492-2
- Selwyn, N. (2019). Should robots replace teachers?: AI and the future of education. John Wiley and Sons.
- Shah, A., Ranka, P., Dedhia, U., Prasad, S., Muni, S., and Bhowmick, K. (2023). Detecting and unmasking AI-generated texts through explainable artificial intelligence using stylistic features. International Journal of Advanced Computer Science and Applications, 14(10). https://doi.org/10.14569/ijacsa.2023.01410110
- Sontay, G., Kazancı, Y. ve Karamustafaoğlu, O. (2024). Öğretimde Yapay Zekâ Uygulamaları Hakkında Sınıf Öğretmenleri Ne Düşünüyor?. İstanbul Eğitim Dergisi, 1(1), 98-120. https://doi.org/10.71270/istanbulegitim.istj.1586392
- Temur, S. (2025). 2000-2024 Yılları Arasında Eğitim Alanında Yapılan Yapay Zekâ Konulu Lisansüstü Çalışmaların İncelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (63), 1162-1199. https://doi.org/10.53444/deubefd.1600146
- Turós, M., Nagy, R., and Szűts, Z. (2025). What percentage of secondary school students do their homework with the help of artificial intelligence?-A survey of attitudes towards artificial intelligence. Computers and Education: Artificial Intelligence, 8, 100394. https://doi.org/10.1016/j.caeai.2025.100394
- Wang, C., Wu, A., Zheng, L., and Raj, A. (2024). Tutor CoPilot: A Human-AI Approach for Scaling Real-Time Expertise. arXiv. https://arxiv.org/abs/2410.03017
- Weber-Wulff, D., Anohina-Naumeca, A., Bjelobaba, S., Foltýnek, T., Guerrero-Dib, J., Popoola, O., ... and Waddington, L. (2023). Testing of detection tools for AI-generated text. International Journal for Educational Integrity, 19(1), 1-39. https://doi.org/10.1007/s40979-023-00146-z
- Wiliam, D., and Black, P. (1998, Ekim 1). Inside the black box: Raising standards through classroom assessment. Phi Delta Kappan, 80(2), 144–148. https://kappanonline.org/inside-the-black-box-raising-standards-through-classroom-assessment/
- Woolf, B. P. (2010). Building Intelligent Interactive Tutors: Student-centered strategies for revolutionizing e-learning. Morgan Kaufmann.
- Yang, M. (2023, January 6). New York City schools ban AI chatbot that writes essays and answers prompts. The Guardian. https://www.theguardian.com/us-news/2023/jan/06/new-york-city-schools-ban-ai-chatbot-chatgpt
- Yeşiltaş, E. (2024). Öğretmen mesleki yeterlikleri açısından bir değerlendirme: Yapay zekâ öğretmenin yerini alabilir mi? In Çalık, T., and Eryılmaz, S. (Eds.), Ziya Gökalp’in Vefatının 100. Yılı Anısına Türk Asrı Eşiğinde Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Üzerine Değerlendirmeler - Eğitim Bilimleri 1 (pp. 120–132).
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (11. Baskı). Ankara: Seçkin
- Yılmaz, N. ve Çakır, R. (2024). Öğretmenlerin Eğitimde Yapay Zeka Kullanımı Farkındalığı. ERPA2024, 82.
- Zawacki-Richter, O., Marín, V. I., Bond, M., and Gouverneur, F. (2019). Systematic review of research on artificial intelligence applications in higher education–where are the educators?. International journal of educational technology in higher education, 16(1), 1-27. https://doi.org/10.1186/s41239-019-0171-0
- Zhai, X., He, P., and Krajcik, J. (2022). Applying machine learning to automatically assess scientific models. Journal of Research in Science Teaching, 59(10), 1765–1794. https://doi.org/10.1002/tea.21773.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Bilim, Teknoloji ve Mühendislik Eğitimi ve Programlarının Geliştirilmesi |
| Bölüm | Derleme |
| Yazarlar | |
| Gönderilme Tarihi | 3 Ağustos 2025 |
| Kabul Tarihi | 22 Aralık 2025 |
| Erken Görünüm Tarihi | 27 Aralık 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 27 Aralık 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 16 Sayı: 3 |
Amaç ve Kapsam
Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü tarafından çıkarılan "BATI ANADOLU EĞİTİM BİLİMLERİ DERGİSİ (BAEBD)" Nisan, Ağustos ve Aralık aylarında olmak üzere yılda 3 defa Türkçe veya İngilizce dillerinde yayınlanan açık erişimli bilimsel hakemli bir dergidir.
BAEB dergisi, eğitim bilimleri alanı ile ilgili uygulama veya kuram çalışmalarını güçlü araştırma tasarımları ile değerlendiren nitelikli çalışmaları yayınlamaktadır. Bu nedenle dergide, özellikle ilgili alanyazının geçmiş ve günümüz ile ilişkisini kurabilen, güncel eğitim ihtiyaçlarımızı takip edip çözümler üretebilen, deneysel, ilişkisel veya kuramsal nitelikli çalışmaların yayınlanması amaçlanmaktadır. Böylece, okul öncesi, ilköğretim, ortaöğretim, lise, yükseköğretim ve hayat boyu öğrenme kademelerinde eğitimin gelişmesine katkı sağlanması beklenmektedir.
BAEBD eğitim teknolojileri, öğretmen yetiştirme, matematik, fen, fizik, kimya, biyoloji, tarih, coğrafya, Türkçe, Türk dili ve edebiyatı, sosyal bilgiler, rehberlik ve psikolojik danışmanlık, okul dışı eğitim, doğa eğitimi, vb. alanlarda çalışmaları kabul etmektedir. Hedef kitlesi eğitim bilimleri alanında çalışma yapan bilim insanları, eğitimciler, öğrenciler, öğretmenler ve eğitim sektörüne yönelik ürün ve hizmet veren kişi ve kuruluşlardır.
Yazım Kuralları
BAŞVURU EKLERİ: 1-Benzerlik Raporu
2-Etik Kurul Belgesi / Etik Kurul Başvurusuna Gerek Yoktur Yazısı
3-Telif Hakkı Devir Formu
Etik İlkeler ve Yayın Politikası
BAEBD, 10.11.2017 tarihinden itibaren yayın etiği ile ilgili aşağıdaki kuralları benimsemektedir;
1) Dergi yayıncılığında "Yayın Etiği ve Kötüye Kullanım Bildirgesi (COPE -Code of Conduct for Journal Editors)" tarafından belirlenmiş yükümlülükleri esas alır. Detaylı bilgi aşağıda sunulmuştur.
2) Yazar tarafından dergiye gönderilen makalelerin yazarlarından editör intihal raporu talep eder. İntihal raporu incelenerek onaylanan makalelere alan editörü ve hakem ataması yapılır.
3) (10.07.2019 tarihli güncelleme) BAEBD, Cilt 10. Sayı 2’den (Aralık 2019) itibaren anket, mülâkat vb. yollarla veri toplanmasını içeren makale önerilerinde, başvuru öncesinde yazardan etik kurul onay belgesini isteyecektir. Etik kurul belgesi ile ilgili bilgiler yöntem bölümünde sunulacaktır.
YAYIN ETİĞİ VE KÖTÜYE KULLANIM BİLDİRGESİ (COPE)
Editörlerin Sorumlulukları
Tarafsızlık ve Yayıncıya Ait Özgürlük. Editörler gönderilen makale önerilerini derginin kapsamına uygun olması ve çalışmalarının önemi ve orijinalliğini dikkate alarak değerlendirirler. Editörler, makale önerisini sunan yazarların ırk, cinsiyet, cinsel yönelim, etnik köken, uyruk veya politik görüşlerini dikkate almazlar. Düzeltme ya da yayınlama kararına dergi editör kurulu dışında diğer kurumlar etki edemez.
Gizlilik. Editörler gönderilen bir yazıyla ilgili bilgileri, sorumlu yazar, hakemler ve yayın kurulu dışında başka herhangi biriyle paylaşmazlar.
Bilgilendirme ve Görüş Ayrılıkları. Editörler ve yayın kurulu üyeleri, yazarların açık yazılı izni olmaksızın kendi araştırma amaçları için sunulan bir makalede yayınlanmamış bilgileri kullanmazlar.
Basım Kararı. Editörler, yayınlanmak üzere kabul edilen tüm makalelerin, alanında uzman olan en az iki hakem tarafından hakem değerlendirmesine tabi tutulmasını sağlar. Editörler, dergiye gönderilen makalelerden hangi eserin yayınlanacağına, söz konusu çalışmanın geçerliliğine, araştırmacılara ve okurlara olan önemine, hakemlerin yorumlarına ve bu gibi yasal şartlara göre karar vermekten sorumludur.
Etik Kaygılar. Editörler sunulan bir yazıya veya yayınlanmış makaleye ilişkin etik kaygılar ortaya çıktığında tedbirler alacaktır. Yayınlandıktan yıllar sonra ortaya çıksa bile, bildirilen her etik olmayan yayınlama davranışı incelenecektir. Editörler, etik kaygılar oluşması durumunda COPE Flowcharts'ı takip eder. Etik sorunların önemli olması durumunda düzeltme, geri çekme uygulanabilir veya konu ile ilgili endişeler dergide yayınlanabilir.
Hakemlerin görevleri
Editoryal Kararlara Katkı: Editör kararlarında editörlere yardımcı olur ve editoryal iletişim yoluyla yazarlara makalelerini iyileştirmede yardımcı olur.
Sürat: Makale önerisini incelemek için yeterli nitelikte hissetmeyen veya makale incelemesinin zamanında gerçekleşemeyeceğini bilen herhangi bir hakem, derhal editörleri haberdar etmeli ve gözden geçirme davetini reddetmeli, böylece yeni hakem atamasının yapılması sağlanmalıdır.
Gizlilik: Gözden geçirilmek üzere gönderilen tüm makale önerileri gizli belgelerdir ve bu şekilde ele alınmalıdır. Editör tarafından yetkilendirilmedikçe başkalarına gösterilmemeli veya tartışılmamalıdır. Bu durum inceleme davetini reddeden hakemler için de geçerlidir.
Tarafsızlık Standartları: Makale önerisi ile ilgili yorumlar tarafsız olarak yapılmalı ve yazarların makaleyi geliştirmek için kullanabileceği şekilde öneriler yapılmalıdır. Yazarlara yönelik kişisel eleştiriler uygun değildir.
Kaynakların Kabulü: Hakemler, yazarlar tarafından alıntılanmayan ilgili yayınlanmış çalışmaları tanımlamalıdır. Hakem ayrıca, incelenen yazı ile başka herhangi bir makalenin (yayınlanmış veya yayınlanmamış) herhangi bir önemli benzerliğini editörüne bildirmelidir.
Çıkar Çatışmaları: Çıkar çatışmaları editöre bildirilmelidir.
Yazarların Sorumlulukları
Raporlaştırma Standartları: Orijinal araştırmanın yazarları, yapılan çalışmanın ve sonuçların doğru bir şekilde sunulmasını ve ardından çalışmanın öneminin objektif bir şekilde tartışılmasını sağlamalıdır. Makale önerisi yeterli detay ve referans içermelidir.
Veri Erişimi ve Saklama: Yazarların, çalışmalarının ham verilerini saklamaları gerekmektedir. Gerektiğinde, dergi tarafından talep edilmesi durumunda editör incelemesi için sunmalıdırlar.
Özgünlük ve İntihal: Yazarlar, tamamen orijinal eserler göndermelidirler ve başkalarının çalışmalarını veya sözlerini kullanmışlarsa, bu uygun şekilde alıntılanmış olmalıdır. Bunun yanında yazarların kendi tez çalışmaları ve makale çalışmalarından gerçekleştirdikleri alıntılarda da benzerliğin minimum düzeyde olması bir başka deyişle alıntılamanın uygun bir şekilde gerçekleştirilmiş olması önemlidir. Başkasından ya da kendinden intihal, tüm biçimlerinde etik olmayan yayıncılık davranışını oluşturur ve kabul edilemez. Bu nedenle dergiye makale gönderen tüm yazarlardan benzerlik oranı raporu istenmektedir. Rapordaki oran makalenin değerlendirme sürecine geçmesi için belirleyici olacaktır. Oranın yüksek olduğu makaleler geri gönderilerek gerekli düzenlemelerin yapılması istenecektir. Bu kapsamda başkalarının çalışmalarından yapılan intihallerin yanı sıra yazarların kendi tez veya makalelerinden yaptıkları intihallerin de göz önünde bulundurularak bir düzenleme yapması gerekmektedir.
Birden çok, yinelenen, yedekli veya eşzamanlı gönderim / yayın: Yazarlar başka bir dergide daha önce yayınlanmış bir makaleyi değerlendirilmek için göndermemelidir. Bir makalenin birden fazla dergiye eşzamanlı olarak sunulması etik olmayan yayıncılık davranışıdır ve kabul edilemez.
Makalenin Yazarlığı: Sadece yazarlık kriterlerini yerine getiren kişiler, yazının içeriğinde yazar olarak listelenmelidir. Bu yazarlık kriterleri şu şekildedir; (i) tasarım, uygulama, veri toplama veya analiz aşamalarına katkı sağlamıştır (ii) yazıyı hazırlamış veya önemli entelektüel katkı sağlamış veya eleştirel olarak revize etmiştir veya (iii) makalenin son halini görmüş, onaylamış ve yayınlanmak üzere teslim edilmesini kabul etmiştir. Sorumlu yazar, tüm yazarların (yukarıdaki tanıma göre) yazar listesine dâhil edilmesini sağlamalı ve yazarların makalenin son halini gördüklerini ve yayınlanmak üzere sunulmasını kabul ettiklerini beyan etmelidir.
Beyan ve Çıkar Çatışmaları: Yazarlar, mümkün olan en erken aşamada (genellikle makale gönderimi sırasında bir bildirme formu sunarak ve makalede bir beyanı dâhil ederek) çıkar çatışmalarını açığa çıkarmalıdır. Çalışma için tüm mali destek kaynakları beyan edilmelidir (varsa hibe numarası veya diğer referans numarası dâhil).
Hakem Değerlendirme: Yazarlar hakem değerlendirme sürecine katılmakla yükümlüdürler ve editörlerin ham veri taleplerine, açıklamalara ve etik onayının kanıtlarına ve telif hakkı izinlerine derhal yanıt vererek tam olarak işbirliği yapmakla yükümlüdürler. İlk olarak "gerekli revizyon" kararı verilmesi durumunda, yazarlar hakemlerin yorumlarına sistematik bir şekilde verilen son tarihe kadar yazılarını gözden geçirip yeniden ibraz etmelidir.
Yayınlanan Eserlerde Temel Hatalar: Yazarlar kendi yayınladıkları çalışmalarında önemli hatalar veya yanlışlıklar bulduklarında, dergi editörlerini veya yayıncılarını derhal bilgilendirmek ve kâğıt üzerinde bir erratum biçiminde düzeltmek veya kâğıdı çıkarmak için onlarla işbirliği yapmakla yükümlüdür. Editörler veya yayıncı, yayınlanan bir çalışmanın önemli bir hata veya yanlışlık içerdiğini üçüncü bir şahıstan öğrenirse, yazarın makaleyi derhal düzeltme veya geri çekme veya derginin editörlerine kâğıdın doğruluğuna dair kanıt sunma yükümlülüğünü almalıdır.
Ücret Politikası
Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi makale başvurusu, değerlendirmesi ve yayımı için hiçbir ücret almamaktadır.
