Öz
Bu araştırma, 2024 Maarif Modelinde benimsenen eğilimlerin 5. sınıf Türkçe ders kitabındaki dinleme/izleme ve okuma metinlerine yansımalarını incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada veri toplama aracı olarak söz konusu ders kitabı kullanılırken; veri analizinde betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırma kapsamında, dinleme/izleme metinleri ve okuma metinleri tema bağlamında incelenmiştir. Elde edilen bulgular frekans verileri doğrultusunda tablolar halinde sunulmuş ve metinlerden alınan örnek alıntılarla desteklenmiştir. İncelemeler neticesinde, Türkçe ders kitabında yer alan altı dinleme/izleme metninin her birinde benlik eğilimleri bağlamında merak ve seçilmişlik; sosyal eğilimler açısından empati, sorumluluk ve girişkenlik; entelektüel eğilimler bağlamında ise muhakeme, gerçeği arama, açık fikirlilik, soru sorma ve özgün düşünme unsurlarının yer aldığı belirlenmiştir. İncelenen on sekiz okuma metninin her birinde ise benlik eğilimleri açısından “bağımsızlık” ve “seçilmişlik”; sosyal eğilimler açısından “girişkenlik”; entelektüel eğilimler açısından ise “açık fikirlilik” unsurlarının bulunduğu tespit edilmiştir. Son olarak metinlerde yer verilen eğilimlerin Maarif Modelinin eylem-değer-eylem çerçevesiyle örtüştüğü; ancak bu değerlere sınırlı düzeyde yer verildiği sonucuna ulaşılmış, ayrıca okuma metinleri arasında yer alan şiir türündeki metinlerde anlamlı eğilim bulgularının daha sınırlı düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Maarif Modeli Eğilimler Dinleme Metni Okuma Metni Türkçe Ders Kitabı
Kaynakça
- Akpınar, B., Özer, B., Oral, B. ve Köksalan, B. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modelinin program geliştirme ve felsefi düzlemden analizi. EKEV Akademi Dergisi, (99), 59-73.
- Akyurt, M. A. (2017). Sosyoloji tarih yazımında eğilimler. Farklılıklar, Çatışmalar ve Eylemlilikler Çağında Sosyoloji, 71.
- Alsancak, E. ve Aybek, B. (2023). Ortaokul öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ile akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Scientific Educational Studies, 7(1), 57-78.
- Altınok, B. A. (2022). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık öğrencilerinin empatik eğilimleri ile iletişim becerileri arasındaki ilişkinin eğitim programları açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi.
- Amaç, Z. (2021). Kapsayıcı eğitim ve ilkokul öğretmenleri: sistematik bir inceleme. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(19), 74-97. Araştırma Derneği'nin Yıllık Toplantısında Sunulan Bildiri.
- Arslan, A. ve Polat, M. S. (2025). İlkokul öğrencilerinin okuma alışkanlıkları ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişki. Milli Eğitim Dergisi, 54(245), 321-354.
- Arslan, A. ve Turan, F. (2024). 8. sınıf Türkçe ders kitabının kök değerler açısından incelenmesi. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 15(29), 105-130.
- Aslan, A. K. (2001). Eğitimin Toplumsal Temelleri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(5), 16-30.
- Avcı Taşkıran, T. (2021). Üniversite Öğrencilerinde Serbest Zamanda Sıkılma Algısı, Psikolojik Sağlamlık ve Saldırganlık Eğilimi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
- Avcı, A. S., & İşeri, K. (2024). Yaratıcı yazma etkinliklerinin sekizinci sınıf öğrencilerinin yazma eğilimleri ve yazma kaygılarına etkisi. International Journal Of Language Academy, 2(5), 152-169.
- Avcı, Y. E., & Çitırkı, O. (2023). Eğitim ve Sosyoloji Kitabının Eğitsel Açıdan Değerlendirilmesi. Proceedıng Book, 125.
- Aydın, Ş. ve İflazoğlu Saban, A. (2021). Sınıf öğretmenlerinin yaşam boyu öğrenme eğilimleri ile kültürel sermayeleri ve aralarındaki ilişkinin incelenmesi. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 27–42.
- Bağcı, H. ve Keleş, S. (2022). 5E Öğrenme modeline göre düzenlenen yazma etkinliklerinin 8. sınıf öğrencilerinin yazma tutum ve eğilimlerine etkisi. International Journal of Languages' Education and Teaching, 10(4), 103-116.
- Benzer, A. ve Masun, A. F. (2024). Türkçe öğretiminde 2021-2023 yılları arasında yazma becerisi üzerine yapılan çalışmalardaki eğilimler. International Journal of Languages' Education And Teaching, 12(1), 1-24.
- Bora, A. ve Arslan, M. A. (2021). Türkçe ders (5, 6, 7, 8) kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik yönünden incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (Teke) Dergisi, 10(1), 222-236.
- Coşkun, H. ve Derse, G. E. (2021). Türkçe ders kitabındaki metinlerin değerler eğitimi açısından incelenmesi ve öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 19(41), 9-35.
- Creswell, J. W. (2013). Araştırma deseni: Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (Çev. Ed: S. B. Demir). İstanbul: Eğiten Kitap.
- Çıplak, G. ve Balcı, A. (2022). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik özelliğinin incelenmesi. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (30), 170-187.
- Döner, S. Y. ve Demir, S. (2024). Ortaokul öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ile okuma becerileri arasındaki ilişkiye yönelik görüşleri. Journal of Language Education and Research, 10(1), 112-146.
- Duman, D. ve Koç, M. (2024). Türkçe Öğretmenlerinin Eleştirel Düşünme Eğilimleri, Öğretim Yeterlikleri ve Uygulama Düzeyleri. Sdu International Journal Of Educational Studies, 11(2), 66-83.
- Facione, P.A. (2015). Critical thinking: What it is and why it counts. Measured Reasons. Llc & Insight Assessment, 1-30.
- Gökgül, M., ve Bayram, B. (2022). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki serbest okuma metinlerinin okunabilirlik düzeyleri. Asya Studies, 6(21), 85-96.
- Göksel, A. (2022). Bireylerin okuma tercihleri ve okuma araştırmalarında eğilimler. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sbe Dergisi, 12 (3), 1897-1911.
- İşgören, N. ve Çevik, H. (2024). Türkçe öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlığına ilişkin tutum ve eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (Ö15), 114-141. Doi: Https://Zenodo.Org/Record/13823000
- İşnel, N., Karadağ, K. ve Benzer, A. (2024). Ortaokul öğrencilerinin kitap edinme eğilimleri. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 10(2).
- Karabey, B. ve Erdoğan, A. (2023). K12 Beceriler Çerçevesi Türkiye Bütüncül Model matematik alan becerileri. Milli Eğitim Dergisi, 52(1), 971-996. Https://Doi.Org/10.37669/Milliegitim.1309180
- Karasar, N. (2024). Bilimsel Araştırma Yöntemi, (Kavramlar, İlkeler, Teknikler). Nobel Yayıncılık.
- Kaşkaya, A. ve Duran, T. (2017). İlkokul Türkçe ders kitaplarının değer aktarımı açısından incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 417- 441. Https://Doi.Org/10.24315/Trkefd.303978
- Katz, L. G. (1993). Dispositions: Definitions and implications for early childhood practices. Perspectives From Erıc/Eece: A Monograph Series, No. 4.1-47
- Katz, L. G. and Raths, J. D. (1985). Dispositions as goals for teacher education. Teaching and teacher education, 1(4), 301-307. Https://Doi.Org/10.1016/0742-051x(85)90018-6
- Kaygusuz, İ. (2024). Küreselleşme ve dijitalleşme süreçlerinin kültürel melezleşme eğilimleri üzerindeki etkisi. Journal of Social Sciences/Toplum Bilimleri Dergisi, 18(36).
- Korkut Owen, F., Tuzgöl Dost, M. ve Tufan Çaykuş, E. (2022). Psikolojik sağlamlık ile mesleğe ilişkin kişisel eğilim arasındaki ilişkide öznel iyi oluşun aracı rolü. Milli Eğitim Dergisi, 51(236), 3275-3298. Https://Doi.Org/10.37669/Milliegitim.1051527
- Kuzu, O., Göçer, V. ve Akçay, A. O. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli kapsamında ilkokul matematik dersi öğretim programının incelenmesi. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 41, 640-667.
- Kuzu, O., Toptaş, V. ve Göçer, V. (2025). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli perspektifinde 2018 ve 2024 ilkokul matematik dersi öğretim programlarının karşılaştırılması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 114-140. Https://Doi.Org/10.29299/Kefad.1545275
- Maccoby, E.E. (1987). Gelişimsel Değişim İçinde Kişilik Sabitliği. Çocuk Gelişimi Araştırmaları Derneği Yıllık Toplantısında sunulan makale. Baltimore, MD.
- Miçooğulları, M. (2021). 8. Sınıf Türkçe ders kitabında (2019) yansıtılan kök değerler. Uluslararası Türkçe Öğretimi Araştırmaları Dergisi, 1(2), 104-127. Https://Doi.Org/10.47834/Utoad.10
- Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları Ortak Metni. MEB Yayınları.
- Oğur, E. (2022). 2021-2022 Öğretim yılında okutulan 7. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik yönünden incelenmesi. Türk Araştırmaları-Eğitim Bilimleri, 17 (5).
- Ökten, B. (2025). X, Y ve Z kuşağının dijital tüketim eğilimleri: sosyal medya ve bilinçli harcama perspektifi. Journal of Internet Applications and Management, 16(1), 31-53.
- Ölmez Ceylan, Ö. ve Ağıroğlu Bakır, A. (2023). K12 Beceriler Çerçevesi Türkiye Bütüncül Modeli'nde yer alan eğilimler ile liderlik türlerinin ilişkisinin incelenmesi. Journal of National Education/Millî Eğitim Dergisi, 52.
- Özalp, A. (2024). Toplumsal değişim sürecinde çocuk suçluluğu: Eğilimler ve etkiler. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 13(1), 446-466.
- Özcan, U. (2011). 1980 sonrasında Türk sosyolojisinde değişen temalar üzerine bazı gözlemler. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(19), 227-236.
- Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
- Polat, Y., Deniz, K. ve Kurtul, K. (2024). K12 beceriler çerçevesi: Türkiye bütüncül modeli bağlamında türkçe alan becerileri. Milli Eğitim Dergisi, 53(241), 473-498.
- Sak, R., Sak, İ. T.Ş., Şendil, Ç. Ö. ve Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak eklenti analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4 (1), 227-256.
- Sarıkaya, B. ve Yavuz, E. (2023). Ortaokul Türkçe ders kitaplarının kök değerler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 209-224. Https://Doi.Org/10.48066/Kusob.1395001
- Schwandt, Ta (2015). Nitel Araştırmanın Sage Sözlüğü. (4. Baskı). Sage Yayınları.
- Şah, U. ve Şah, D. E. (2022). Kültürel bir boyut olarak “bireycilik-toplulukçuluk” ve Türkiye’deki çalışmalar. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 108-121.
- Taçyıldız, E. (2021). Ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerdeki değerlerle ortaokul öğrencilerinin yazılarında kullandıkları değerler üzerine karşılaştırmalı bir inceleme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Tarakcı, R. ve Kalenderoğlu, İ. (2022). Kök değerler açısından ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki öyküleyici metinler. Journal of Education and New Approaches, 5(1), 139-157.
- Tatlısu, M. ve Yorulmaz, B. (2024). İlkokul 3. sınıf Türkçe ders kitabı metinlerinin içeriğinin değerler açısından incelenmesi. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 8(1), 54-81.
- TDK, (2025). Eğilim Nedir? Türk Dil Kurumu Sözlüğü. Erişim Adresi: Https://Sozluk.Gov.Tr
- Temircan, Z. (2023). Bilişsel olmayan beceriler- eğitim psikolojisi araştırmalarında yeni bir bakış açısı. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 382-392. Https://Doi.Org/10.17556/Erziefd.1172003
- Uzun, K. ve Tortumlu, M. (2025). Akademisyenlerde içsel motivasyon ve çalışma azmi: psikolojik sağlamlığın aracı rolü. Humanıtas-Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 13(25), 334-352.
- Uzun, O., Aytan, T. ve Ungan, S. (2022). Türkçe ders kitaplarında yer alan dinleme/izleme metni ve etkinliklerinin Türkçe öğretim programı doğrultusunda incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (13), 366-401.
- Wakefield, J. C. (1989). Levels of explanation in personality theory. In Personality psychology: Recent trends and emerging directions (pp. 333-346). New York, NY: Springer US.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
- Yılmaz, E. (2025). Kadercilik eğiliminin şekillenmesinde iyimserlik ve kötümserliğin rolü: sporcu perspektifi. Spor ve Bilim Dergisi, 3(1), 103-116.
- Yurdaışık, Ö. E., Karaman, M. A., Atasayar, Ö., İriz, F., ve Bakırtaş, E. (2023). Psikolojik iyi oluşun eğitim öğretim süreçlerindeki konumu. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (Jshsr), 10(95), 1090-1098.
- 5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı (1. Baskı). Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Öz
This study aims to examine the reflections of the trends adopted in the 2024 Education Model on listening/watching and reading texts in the 5th grade Turkish textbook. The research was conducted with document analysis, one of the qualitative research methods. While the textbook in question was used as the data collection tool in the study, descriptive analysis method was used in data analysis. Within the scope of the research, listening/watching texts and reading texts were examined in the context of themes. The findings were presented in tables in line with frequency data and supported with sample quotations from the texts. As a result of the analysis, it was determined that each of the six listening/watching texts in the Turkish textbook contains the elements of curiosity and chosenness in the context of ego tendencies; empathy, responsibility and assertiveness in terms of social tendencies; and reasoning, truth-seeking, open-mindedness, questioning and original thinking in terms of intellectual tendencies. In each of the eighteen reading texts analyzed, “independence” and “chosenness” in terms of ego tendencies, ‘assertiveness’ in terms of social tendencies, and “open-mindedness” in terms of intellectual tendencies were found.Finally, it was concluded that the tendencies included in the texts overlapped with the action-value-action framework of the Education Model; however, these values were included at a limited level, and it was also concluded that the findings of meaningful tendencies were more limited in the poetry texts among the reading texts.
Anahtar Kelimeler
Maarif Model Tendencies Listening Text Reading Text Turkish Textbook.
Kaynakça
- Akpınar, B., Özer, B., Oral, B. ve Köksalan, B. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modelinin program geliştirme ve felsefi düzlemden analizi. EKEV Akademi Dergisi, (99), 59-73.
- Akyurt, M. A. (2017). Sosyoloji tarih yazımında eğilimler. Farklılıklar, Çatışmalar ve Eylemlilikler Çağında Sosyoloji, 71.
- Alsancak, E. ve Aybek, B. (2023). Ortaokul öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ile akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Scientific Educational Studies, 7(1), 57-78.
- Altınok, B. A. (2022). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık öğrencilerinin empatik eğilimleri ile iletişim becerileri arasındaki ilişkinin eğitim programları açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi.
- Amaç, Z. (2021). Kapsayıcı eğitim ve ilkokul öğretmenleri: sistematik bir inceleme. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(19), 74-97. Araştırma Derneği'nin Yıllık Toplantısında Sunulan Bildiri.
- Arslan, A. ve Polat, M. S. (2025). İlkokul öğrencilerinin okuma alışkanlıkları ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişki. Milli Eğitim Dergisi, 54(245), 321-354.
- Arslan, A. ve Turan, F. (2024). 8. sınıf Türkçe ders kitabının kök değerler açısından incelenmesi. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 15(29), 105-130.
- Aslan, A. K. (2001). Eğitimin Toplumsal Temelleri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(5), 16-30.
- Avcı Taşkıran, T. (2021). Üniversite Öğrencilerinde Serbest Zamanda Sıkılma Algısı, Psikolojik Sağlamlık ve Saldırganlık Eğilimi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
- Avcı, A. S., & İşeri, K. (2024). Yaratıcı yazma etkinliklerinin sekizinci sınıf öğrencilerinin yazma eğilimleri ve yazma kaygılarına etkisi. International Journal Of Language Academy, 2(5), 152-169.
- Avcı, Y. E., & Çitırkı, O. (2023). Eğitim ve Sosyoloji Kitabının Eğitsel Açıdan Değerlendirilmesi. Proceedıng Book, 125.
- Aydın, Ş. ve İflazoğlu Saban, A. (2021). Sınıf öğretmenlerinin yaşam boyu öğrenme eğilimleri ile kültürel sermayeleri ve aralarındaki ilişkinin incelenmesi. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 27–42.
- Bağcı, H. ve Keleş, S. (2022). 5E Öğrenme modeline göre düzenlenen yazma etkinliklerinin 8. sınıf öğrencilerinin yazma tutum ve eğilimlerine etkisi. International Journal of Languages' Education and Teaching, 10(4), 103-116.
- Benzer, A. ve Masun, A. F. (2024). Türkçe öğretiminde 2021-2023 yılları arasında yazma becerisi üzerine yapılan çalışmalardaki eğilimler. International Journal of Languages' Education And Teaching, 12(1), 1-24.
- Bora, A. ve Arslan, M. A. (2021). Türkçe ders (5, 6, 7, 8) kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik yönünden incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (Teke) Dergisi, 10(1), 222-236.
- Coşkun, H. ve Derse, G. E. (2021). Türkçe ders kitabındaki metinlerin değerler eğitimi açısından incelenmesi ve öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 19(41), 9-35.
- Creswell, J. W. (2013). Araştırma deseni: Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (Çev. Ed: S. B. Demir). İstanbul: Eğiten Kitap.
- Çıplak, G. ve Balcı, A. (2022). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik özelliğinin incelenmesi. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (30), 170-187.
- Döner, S. Y. ve Demir, S. (2024). Ortaokul öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ile okuma becerileri arasındaki ilişkiye yönelik görüşleri. Journal of Language Education and Research, 10(1), 112-146.
- Duman, D. ve Koç, M. (2024). Türkçe Öğretmenlerinin Eleştirel Düşünme Eğilimleri, Öğretim Yeterlikleri ve Uygulama Düzeyleri. Sdu International Journal Of Educational Studies, 11(2), 66-83.
- Facione, P.A. (2015). Critical thinking: What it is and why it counts. Measured Reasons. Llc & Insight Assessment, 1-30.
- Gökgül, M., ve Bayram, B. (2022). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki serbest okuma metinlerinin okunabilirlik düzeyleri. Asya Studies, 6(21), 85-96.
- Göksel, A. (2022). Bireylerin okuma tercihleri ve okuma araştırmalarında eğilimler. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sbe Dergisi, 12 (3), 1897-1911.
- İşgören, N. ve Çevik, H. (2024). Türkçe öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlığına ilişkin tutum ve eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (Ö15), 114-141. Doi: Https://Zenodo.Org/Record/13823000
- İşnel, N., Karadağ, K. ve Benzer, A. (2024). Ortaokul öğrencilerinin kitap edinme eğilimleri. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 10(2).
- Karabey, B. ve Erdoğan, A. (2023). K12 Beceriler Çerçevesi Türkiye Bütüncül Model matematik alan becerileri. Milli Eğitim Dergisi, 52(1), 971-996. Https://Doi.Org/10.37669/Milliegitim.1309180
- Karasar, N. (2024). Bilimsel Araştırma Yöntemi, (Kavramlar, İlkeler, Teknikler). Nobel Yayıncılık.
- Kaşkaya, A. ve Duran, T. (2017). İlkokul Türkçe ders kitaplarının değer aktarımı açısından incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 417- 441. Https://Doi.Org/10.24315/Trkefd.303978
- Katz, L. G. (1993). Dispositions: Definitions and implications for early childhood practices. Perspectives From Erıc/Eece: A Monograph Series, No. 4.1-47
- Katz, L. G. and Raths, J. D. (1985). Dispositions as goals for teacher education. Teaching and teacher education, 1(4), 301-307. Https://Doi.Org/10.1016/0742-051x(85)90018-6
- Kaygusuz, İ. (2024). Küreselleşme ve dijitalleşme süreçlerinin kültürel melezleşme eğilimleri üzerindeki etkisi. Journal of Social Sciences/Toplum Bilimleri Dergisi, 18(36).
- Korkut Owen, F., Tuzgöl Dost, M. ve Tufan Çaykuş, E. (2022). Psikolojik sağlamlık ile mesleğe ilişkin kişisel eğilim arasındaki ilişkide öznel iyi oluşun aracı rolü. Milli Eğitim Dergisi, 51(236), 3275-3298. Https://Doi.Org/10.37669/Milliegitim.1051527
- Kuzu, O., Göçer, V. ve Akçay, A. O. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli kapsamında ilkokul matematik dersi öğretim programının incelenmesi. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 41, 640-667.
- Kuzu, O., Toptaş, V. ve Göçer, V. (2025). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli perspektifinde 2018 ve 2024 ilkokul matematik dersi öğretim programlarının karşılaştırılması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 114-140. Https://Doi.Org/10.29299/Kefad.1545275
- Maccoby, E.E. (1987). Gelişimsel Değişim İçinde Kişilik Sabitliği. Çocuk Gelişimi Araştırmaları Derneği Yıllık Toplantısında sunulan makale. Baltimore, MD.
- Miçooğulları, M. (2021). 8. Sınıf Türkçe ders kitabında (2019) yansıtılan kök değerler. Uluslararası Türkçe Öğretimi Araştırmaları Dergisi, 1(2), 104-127. Https://Doi.Org/10.47834/Utoad.10
- Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları Ortak Metni. MEB Yayınları.
- Oğur, E. (2022). 2021-2022 Öğretim yılında okutulan 7. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik yönünden incelenmesi. Türk Araştırmaları-Eğitim Bilimleri, 17 (5).
- Ökten, B. (2025). X, Y ve Z kuşağının dijital tüketim eğilimleri: sosyal medya ve bilinçli harcama perspektifi. Journal of Internet Applications and Management, 16(1), 31-53.
- Ölmez Ceylan, Ö. ve Ağıroğlu Bakır, A. (2023). K12 Beceriler Çerçevesi Türkiye Bütüncül Modeli'nde yer alan eğilimler ile liderlik türlerinin ilişkisinin incelenmesi. Journal of National Education/Millî Eğitim Dergisi, 52.
- Özalp, A. (2024). Toplumsal değişim sürecinde çocuk suçluluğu: Eğilimler ve etkiler. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 13(1), 446-466.
- Özcan, U. (2011). 1980 sonrasında Türk sosyolojisinde değişen temalar üzerine bazı gözlemler. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(19), 227-236.
- Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
- Polat, Y., Deniz, K. ve Kurtul, K. (2024). K12 beceriler çerçevesi: Türkiye bütüncül modeli bağlamında türkçe alan becerileri. Milli Eğitim Dergisi, 53(241), 473-498.
- Sak, R., Sak, İ. T.Ş., Şendil, Ç. Ö. ve Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak eklenti analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4 (1), 227-256.
- Sarıkaya, B. ve Yavuz, E. (2023). Ortaokul Türkçe ders kitaplarının kök değerler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 209-224. Https://Doi.Org/10.48066/Kusob.1395001
- Schwandt, Ta (2015). Nitel Araştırmanın Sage Sözlüğü. (4. Baskı). Sage Yayınları.
- Şah, U. ve Şah, D. E. (2022). Kültürel bir boyut olarak “bireycilik-toplulukçuluk” ve Türkiye’deki çalışmalar. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 108-121.
- Taçyıldız, E. (2021). Ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerdeki değerlerle ortaokul öğrencilerinin yazılarında kullandıkları değerler üzerine karşılaştırmalı bir inceleme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Tarakcı, R. ve Kalenderoğlu, İ. (2022). Kök değerler açısından ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki öyküleyici metinler. Journal of Education and New Approaches, 5(1), 139-157.
- Tatlısu, M. ve Yorulmaz, B. (2024). İlkokul 3. sınıf Türkçe ders kitabı metinlerinin içeriğinin değerler açısından incelenmesi. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 8(1), 54-81.
- TDK, (2025). Eğilim Nedir? Türk Dil Kurumu Sözlüğü. Erişim Adresi: Https://Sozluk.Gov.Tr
- Temircan, Z. (2023). Bilişsel olmayan beceriler- eğitim psikolojisi araştırmalarında yeni bir bakış açısı. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 382-392. Https://Doi.Org/10.17556/Erziefd.1172003
- Uzun, K. ve Tortumlu, M. (2025). Akademisyenlerde içsel motivasyon ve çalışma azmi: psikolojik sağlamlığın aracı rolü. Humanıtas-Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 13(25), 334-352.
- Uzun, O., Aytan, T. ve Ungan, S. (2022). Türkçe ders kitaplarında yer alan dinleme/izleme metni ve etkinliklerinin Türkçe öğretim programı doğrultusunda incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (13), 366-401.
- Wakefield, J. C. (1989). Levels of explanation in personality theory. In Personality psychology: Recent trends and emerging directions (pp. 333-346). New York, NY: Springer US.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
- Yılmaz, E. (2025). Kadercilik eğiliminin şekillenmesinde iyimserlik ve kötümserliğin rolü: sporcu perspektifi. Spor ve Bilim Dergisi, 3(1), 103-116.
- Yurdaışık, Ö. E., Karaman, M. A., Atasayar, Ö., İriz, F., ve Bakırtaş, E. (2023). Psikolojik iyi oluşun eğitim öğretim süreçlerindeki konumu. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (Jshsr), 10(95), 1090-1098.
- 5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı (1. Baskı). Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Alan Eğitimleri (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Gönderilme Tarihi | 3 Ağustos 2025 |
| Kabul Tarihi | 22 Ekim 2025 |
| Erken Görünüm Tarihi | 26 Aralık 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 26 Aralık 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 16 Sayı: 3 |
Amaç ve Kapsam
Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü tarafından çıkarılan "BATI ANADOLU EĞİTİM BİLİMLERİ DERGİSİ (BAEBD)" Nisan, Ağustos ve Aralık aylarında olmak üzere yılda 3 defa Türkçe veya İngilizce dillerinde yayınlanan açık erişimli bilimsel hakemli bir dergidir.
BAEB dergisi, eğitim bilimleri alanı ile ilgili uygulama veya kuram çalışmalarını güçlü araştırma tasarımları ile değerlendiren nitelikli çalışmaları yayınlamaktadır. Bu nedenle dergide, özellikle ilgili alanyazının geçmiş ve günümüz ile ilişkisini kurabilen, güncel eğitim ihtiyaçlarımızı takip edip çözümler üretebilen, deneysel, ilişkisel veya kuramsal nitelikli çalışmaların yayınlanması amaçlanmaktadır. Böylece, okul öncesi, ilköğretim, ortaöğretim, lise, yükseköğretim ve hayat boyu öğrenme kademelerinde eğitimin gelişmesine katkı sağlanması beklenmektedir.
BAEBD eğitim teknolojileri, öğretmen yetiştirme, matematik, fen, fizik, kimya, biyoloji, tarih, coğrafya, Türkçe, Türk dili ve edebiyatı, sosyal bilgiler, rehberlik ve psikolojik danışmanlık, okul dışı eğitim, doğa eğitimi, vb. alanlarda çalışmaları kabul etmektedir. Hedef kitlesi eğitim bilimleri alanında çalışma yapan bilim insanları, eğitimciler, öğrenciler, öğretmenler ve eğitim sektörüne yönelik ürün ve hizmet veren kişi ve kuruluşlardır.
Yazım Kuralları
BAŞVURU EKLERİ: 1-Benzerlik Raporu
2-Etik Kurul Belgesi / Etik Kurul Başvurusuna Gerek Yoktur Yazısı
3-Telif Hakkı Devir Formu
Etik İlkeler ve Yayın Politikası
BAEBD, 10.11.2017 tarihinden itibaren yayın etiği ile ilgili aşağıdaki kuralları benimsemektedir;
1) Dergi yayıncılığında "Yayın Etiği ve Kötüye Kullanım Bildirgesi (COPE -Code of Conduct for Journal Editors)" tarafından belirlenmiş yükümlülükleri esas alır. Detaylı bilgi aşağıda sunulmuştur.
2) Yazar tarafından dergiye gönderilen makalelerin yazarlarından editör intihal raporu talep eder. İntihal raporu incelenerek onaylanan makalelere alan editörü ve hakem ataması yapılır.
3) (10.07.2019 tarihli güncelleme) BAEBD, Cilt 10. Sayı 2’den (Aralık 2019) itibaren anket, mülâkat vb. yollarla veri toplanmasını içeren makale önerilerinde, başvuru öncesinde yazardan etik kurul onay belgesini isteyecektir. Etik kurul belgesi ile ilgili bilgiler yöntem bölümünde sunulacaktır.
YAYIN ETİĞİ VE KÖTÜYE KULLANIM BİLDİRGESİ (COPE)
Editörlerin Sorumlulukları
Tarafsızlık ve Yayıncıya Ait Özgürlük. Editörler gönderilen makale önerilerini derginin kapsamına uygun olması ve çalışmalarının önemi ve orijinalliğini dikkate alarak değerlendirirler. Editörler, makale önerisini sunan yazarların ırk, cinsiyet, cinsel yönelim, etnik köken, uyruk veya politik görüşlerini dikkate almazlar. Düzeltme ya da yayınlama kararına dergi editör kurulu dışında diğer kurumlar etki edemez.
Gizlilik. Editörler gönderilen bir yazıyla ilgili bilgileri, sorumlu yazar, hakemler ve yayın kurulu dışında başka herhangi biriyle paylaşmazlar.
Bilgilendirme ve Görüş Ayrılıkları. Editörler ve yayın kurulu üyeleri, yazarların açık yazılı izni olmaksızın kendi araştırma amaçları için sunulan bir makalede yayınlanmamış bilgileri kullanmazlar.
Basım Kararı. Editörler, yayınlanmak üzere kabul edilen tüm makalelerin, alanında uzman olan en az iki hakem tarafından hakem değerlendirmesine tabi tutulmasını sağlar. Editörler, dergiye gönderilen makalelerden hangi eserin yayınlanacağına, söz konusu çalışmanın geçerliliğine, araştırmacılara ve okurlara olan önemine, hakemlerin yorumlarına ve bu gibi yasal şartlara göre karar vermekten sorumludur.
Etik Kaygılar. Editörler sunulan bir yazıya veya yayınlanmış makaleye ilişkin etik kaygılar ortaya çıktığında tedbirler alacaktır. Yayınlandıktan yıllar sonra ortaya çıksa bile, bildirilen her etik olmayan yayınlama davranışı incelenecektir. Editörler, etik kaygılar oluşması durumunda COPE Flowcharts'ı takip eder. Etik sorunların önemli olması durumunda düzeltme, geri çekme uygulanabilir veya konu ile ilgili endişeler dergide yayınlanabilir.
Hakemlerin görevleri
Editoryal Kararlara Katkı: Editör kararlarında editörlere yardımcı olur ve editoryal iletişim yoluyla yazarlara makalelerini iyileştirmede yardımcı olur.
Sürat: Makale önerisini incelemek için yeterli nitelikte hissetmeyen veya makale incelemesinin zamanında gerçekleşemeyeceğini bilen herhangi bir hakem, derhal editörleri haberdar etmeli ve gözden geçirme davetini reddetmeli, böylece yeni hakem atamasının yapılması sağlanmalıdır.
Gizlilik: Gözden geçirilmek üzere gönderilen tüm makale önerileri gizli belgelerdir ve bu şekilde ele alınmalıdır. Editör tarafından yetkilendirilmedikçe başkalarına gösterilmemeli veya tartışılmamalıdır. Bu durum inceleme davetini reddeden hakemler için de geçerlidir.
Tarafsızlık Standartları: Makale önerisi ile ilgili yorumlar tarafsız olarak yapılmalı ve yazarların makaleyi geliştirmek için kullanabileceği şekilde öneriler yapılmalıdır. Yazarlara yönelik kişisel eleştiriler uygun değildir.
Kaynakların Kabulü: Hakemler, yazarlar tarafından alıntılanmayan ilgili yayınlanmış çalışmaları tanımlamalıdır. Hakem ayrıca, incelenen yazı ile başka herhangi bir makalenin (yayınlanmış veya yayınlanmamış) herhangi bir önemli benzerliğini editörüne bildirmelidir.
Çıkar Çatışmaları: Çıkar çatışmaları editöre bildirilmelidir.
Yazarların Sorumlulukları
Raporlaştırma Standartları: Orijinal araştırmanın yazarları, yapılan çalışmanın ve sonuçların doğru bir şekilde sunulmasını ve ardından çalışmanın öneminin objektif bir şekilde tartışılmasını sağlamalıdır. Makale önerisi yeterli detay ve referans içermelidir.
Veri Erişimi ve Saklama: Yazarların, çalışmalarının ham verilerini saklamaları gerekmektedir. Gerektiğinde, dergi tarafından talep edilmesi durumunda editör incelemesi için sunmalıdırlar.
Özgünlük ve İntihal: Yazarlar, tamamen orijinal eserler göndermelidirler ve başkalarının çalışmalarını veya sözlerini kullanmışlarsa, bu uygun şekilde alıntılanmış olmalıdır. Bunun yanında yazarların kendi tez çalışmaları ve makale çalışmalarından gerçekleştirdikleri alıntılarda da benzerliğin minimum düzeyde olması bir başka deyişle alıntılamanın uygun bir şekilde gerçekleştirilmiş olması önemlidir. Başkasından ya da kendinden intihal, tüm biçimlerinde etik olmayan yayıncılık davranışını oluşturur ve kabul edilemez. Bu nedenle dergiye makale gönderen tüm yazarlardan benzerlik oranı raporu istenmektedir. Rapordaki oran makalenin değerlendirme sürecine geçmesi için belirleyici olacaktır. Oranın yüksek olduğu makaleler geri gönderilerek gerekli düzenlemelerin yapılması istenecektir. Bu kapsamda başkalarının çalışmalarından yapılan intihallerin yanı sıra yazarların kendi tez veya makalelerinden yaptıkları intihallerin de göz önünde bulundurularak bir düzenleme yapması gerekmektedir.
Birden çok, yinelenen, yedekli veya eşzamanlı gönderim / yayın: Yazarlar başka bir dergide daha önce yayınlanmış bir makaleyi değerlendirilmek için göndermemelidir. Bir makalenin birden fazla dergiye eşzamanlı olarak sunulması etik olmayan yayıncılık davranışıdır ve kabul edilemez.
Makalenin Yazarlığı: Sadece yazarlık kriterlerini yerine getiren kişiler, yazının içeriğinde yazar olarak listelenmelidir. Bu yazarlık kriterleri şu şekildedir; (i) tasarım, uygulama, veri toplama veya analiz aşamalarına katkı sağlamıştır (ii) yazıyı hazırlamış veya önemli entelektüel katkı sağlamış veya eleştirel olarak revize etmiştir veya (iii) makalenin son halini görmüş, onaylamış ve yayınlanmak üzere teslim edilmesini kabul etmiştir. Sorumlu yazar, tüm yazarların (yukarıdaki tanıma göre) yazar listesine dâhil edilmesini sağlamalı ve yazarların makalenin son halini gördüklerini ve yayınlanmak üzere sunulmasını kabul ettiklerini beyan etmelidir.
Beyan ve Çıkar Çatışmaları: Yazarlar, mümkün olan en erken aşamada (genellikle makale gönderimi sırasında bir bildirme formu sunarak ve makalede bir beyanı dâhil ederek) çıkar çatışmalarını açığa çıkarmalıdır. Çalışma için tüm mali destek kaynakları beyan edilmelidir (varsa hibe numarası veya diğer referans numarası dâhil).
Hakem Değerlendirme: Yazarlar hakem değerlendirme sürecine katılmakla yükümlüdürler ve editörlerin ham veri taleplerine, açıklamalara ve etik onayının kanıtlarına ve telif hakkı izinlerine derhal yanıt vererek tam olarak işbirliği yapmakla yükümlüdürler. İlk olarak "gerekli revizyon" kararı verilmesi durumunda, yazarlar hakemlerin yorumlarına sistematik bir şekilde verilen son tarihe kadar yazılarını gözden geçirip yeniden ibraz etmelidir.
Yayınlanan Eserlerde Temel Hatalar: Yazarlar kendi yayınladıkları çalışmalarında önemli hatalar veya yanlışlıklar bulduklarında, dergi editörlerini veya yayıncılarını derhal bilgilendirmek ve kâğıt üzerinde bir erratum biçiminde düzeltmek veya kâğıdı çıkarmak için onlarla işbirliği yapmakla yükümlüdür. Editörler veya yayıncı, yayınlanan bir çalışmanın önemli bir hata veya yanlışlık içerdiğini üçüncü bir şahıstan öğrenirse, yazarın makaleyi derhal düzeltme veya geri çekme veya derginin editörlerine kâğıdın doğruluğuna dair kanıt sunma yükümlülüğünü almalıdır.
Ücret Politikası
Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi makale başvurusu, değerlendirmesi ve yayımı için hiçbir ücret almamaktadır.
