Yaşlı Yetişkinlerin COVID-19 Sürecindeki Yaşantıları: Nitel Bir Değerlendirme

Yıl 2022, , 1 - 20, 28.12.2022

Şahin Kapıkıran , Fatma Susar Kırmızı , Arzum Işıtan

https://doi.org/10.51460/baebd.986456

Öz

Aralık 2019'da tespit edilen ve ilk olarak Çin'in Wuhan eyaletinde ortaya çıkan yeni koronavirüs (COVID-19) salgını özellikle 65 yaş üstü bireyleri etkiledi. Salgından korunma tedbirleri kapsamında bir çok ülke, yaşlı yetişkinlerin başkalarıyla temaslarını kesmek için sokağa çıkma yasakları uyguladı. Türkiye de bu ülkelerden biridir. Bu süreçte insanlar pek çok zorlukla karşılaştılar. Bu çalışmanın amacı, COVID-19 sürecinde 65 yaş üstü bireylere yönelik sokağa çıkma yasaklarından dolayı yaşanan sorunları tespit etmek ve çözüm üretmektir. Katılımcıların konuya ilişkin görüşlerini belirlemek için nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırma verilerini elde etmek için araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Katılımcıların belirlenmesinde ana kriter 65 yaş üstü bireylerdir. Katılımcılar ölçüt örnekleme yöntemine uygun bir şekilde belirlenmiştir. Nitel verilere içerik analizi uygulanmıştır. Araştırma Denizli'de 13 katılımcının (5 = kadın; 8 = erkek) görüşleri ile yapılmıştır. Araştırmaya göre 65 yaşın üzerindeki kişiler, kendilerinin ve çocuklarının COVID-19 ile enfekte olacağından endişe duymuşlardır. Dışarıda vakit geçirmeyi ve birine sarılmayı özlemişlerdir. Sağlık ve temizlik ile ilgili tedbirler alma konusunda hassasiyet göstermişlerdir. Yan yana olmadan aileleriyle iletişim halinde olmaya özen göstermişlerdir. Sosyal güvencesi olmayanlar bu süreçte kendilerine maaş ödenmesi gerektiğini düşüncesi içerisindedir. COVID-19 salgını devam ettiği sürece yaşlı yetişkinlerin gereksinimlerinin önemsenmesi onların ekonomik ve psikolojik açıdan önemlidir.

Anahtar Kelimeler

“Yaşlı Yetişkin”, “COVID-19 Salgını”, “Sokağa Çıkma Yasağı.”

Destekleyen Kurum

Bu çalışma Avrupa Birliği tarafından desteklenen Erasmus+ projesi kapsamında üretilmiştir.

Proje Numarası

2019-1-TR01-KA204-074782

Kaynakça

• Alzheimer Europe (2020). Living with dementia: COVID-19. Retrieved from https://www.alzheimer-europe.org/Living-with-dementia in 17. 05. 2021.
• Armitage, R. & Nellums, L. B. (2020). COVID-19 and the consequences of isolating the elderly. The Lancet Public Health, 5(5), e256.
• Aydıner Boylu, A. ve Günay, G. (2018). Yaşlı bireylerde algılanan sosyal desteğin yaşam doyumu üzerine etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7 (2), 1351-1363.
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (1), 271-234.
• Banerjee, D., & Rai, M. (2020). Social isolation in COVID-19: The impact of loneliness. International Journal of Social Psychiatry, 66(60), 525-527.
• Banskota, S., Healy, M., ve Goldberg, E. M. (2020). 15 Smartphone apps for older adults to use while in ısolation during the COVID-19 pandemic. Western Journal of Emergency Medicine, 21(3), 514-525.
• Brooke, J., & Jackson, D. (2020). Older people and COVID‐19: Isolation, risk and ageism. Journal Of Clinical Nursing. Retriewed from http://www.open-access.bcu.ac.uk/9221/ in 21. 02. 2021.
• Brooks, S. K., Webster, R. K., Smith, L. E., Woodland, L., Wessely, S., Greenberg, N., & Rubin, G. J. (2020). El impacto psicológico de la cuarentena y cómo reducirla: revisión rápida de las pruebas. Lancet, 395, 912-20.
• Calabrese, C., Gregory, W. L., Leo, M., Kraemer, D., Bone, K., & Oken, B. (2008). Effects of a standardized Bacopa monnieri extract on cognitive performance, anxiety, and depression in the elderly: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. The Journal of Alternative and Complementary Medicine, 14(6), 707-713.
• Cemaloğlu, N. (2011). Veri toplama teknikleri: nitel-nicel. Tanrıöğen A. (Edt.), Bilimsel Araştırma Yöntemleri içinde (ss.133-164). Ankara: Anı yayıncılık.
• Cheung, C., Fitzpatrick, A. L., Kaplan, J., Senatore, L., & Creminelli, P. (2008). The effective field theory of inflation. Journal of High Energy Physics, 2008(03), 1-27.
• Chew, Q. H., Wei, K. C., Vasoo, S., Chua, H. C. & Sim, K. (2020). Narrative synthesis of psychological and coping responses towards emerging infectious disease outbreaks in the general population: practical considerations for the COVID-19 pandemic. Singapore Medical Journal, 61(7), 350.
• Cudjoe, T. K., & Kotwal, A. A. (2020). “Social distancing” amid a crisis in social ısolation and loneliness. Journal of the American Geriatrics Society. Retriewed from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7267573/pdf/JGS-9999-na.pdf in 21. 03. 2021.
• Courtin, E., & Knapp, M. (2017). Social isolation, loneliness and health in old age: a scoping review. Health and social care in the community, 25(3), 799-812.
• Eroğlu, M. Z., Annagür, B. B. ve İçbay, E. (2012). Yaşlılarda yaygın anksiyete bozukluğunun değerlendirilmesi. Gaziantep Tıp Dergisi, 18(3), 143-147.
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı yayıncılık.
• Fernández–Ballesteros, R. (2002). Social support and quality of life among older people in Spain. Journal of Social Issues, 58(4), 645-659.
• Fitzpatrick, T. R., Edgar, L., & Holcroft, C. (2012). Assessing the relationship between physical fitness activities, cognitive health, and quality of life among older cancer survivors. Journal of Psychosocial Oncology, 30(5), 556-572.
• Gallaway, P. J., Miyake, H., Buchowski, M. S., Shimada, M., Yoshitake, Y., Kim, A. S., & Hongu, N. (2017). Physical activity: a viable way to reduce the risks of mild cognitive impairment, Alzheimer’s disease, and vascular dementia in older adults. Brain sciences, 7(2), 2-16.
• Gerhold, L. (2020, March 25). COVID-19: Risk perception and Coping strategies. Retriewed from https://psyarxiv.com/xmpk4/ in 21. 03. 2021.
• Goodman-Casanova, J. M., Dura-Perez, E., Guzman-Parra, J., Cuesta-Vargas, A., & Mayoral-Cleries, F. (2020). Telehealth home support during COVID-19 confinement for community-dwelling older adults with mild cognitive impairment or mild dementia: survey study. Journal of Medical Internet Research, 22(5). Retriewed from https://www.jmir.org/2020/5/e19434/ in 23. 03. 2021.
• González-Sanguino, C., Ausín, B., Castellanos, M. Á., Saiz, J., López-Gómez, A., Ugidos, C., & Muñoz, M. (2020). Mental health consequences during the initial stage of the 2020 Coronavirus pandemic (COVID-19) in Spain. Brain, behavior, and immunity, 87, 172-176.
• Göktaş, A., Pekçetin, S., Tekindal, B., Kayıhan, H., ve Uyanık, M. (2016). Yaşlı bireylerde aktivite tercihlerinin bilişsel beceriler ve yaşam memnuniyeti üzerine etkisi. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 4(1), 1-14.
• Gyasi, R. M., & Phillips, D. R. (2020). Risk of psychological distress among community-dwelling older adults experiencing spousal loss in Ghana. The Gerontologist, 60(3), 416-427.
• Holt-Lunstad, J., Smith, T. B., Baker, M., Harris, T., & Stephenson, D. (2015). Loneliness and social isolation as risk factors for mortality: a meta-analytic review. Perspectives on Psychological Science, 10(2), 227-237.
• Jiménez-Pavón, D., Carbonell-Baeza, A., & Lavie, C. J. (2020). Physical exercise as therapy to fight against the mental and physical consequences of COVID-19 quarantine: Special focus in older people. Progress in cardiovascular diseases. 63(3), 386–388.
• Killgore, W. D., Taylor, E. C., Cloonan, S. A., & Dailey, N. S. (2020). Psychological resilience during the COVID-19 lockdown. Psychiatry research, 291, 1-2.
• Lautenschlager, N. T., Cox, K. L., Flicker, L., Foster, J. K., Van Bockxmeer, F. M., Xiao, J., ...& Almeida, O. P. (2008). Effect of physical activity on cognitive function in older adults at risk for Alzheimer disease: a randomized trial. Jama, 300(9), 1027-1037.
• Mamun, M. A., & Griffiths, M. D. (2020). First COVID-19 suicide case in Bangladesh due to fear of COVID-19 and xenophobia: Possible suicide prevention strategies. Asian Journal Of Psychiatry, 51, 1-2.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand oaks, CA: Sage Publication.
• Okruszek, Ł., Aniszewska-Stańczuk, A., Piejka, A., Wiśniewska, M., & Żurek, K. (2020). Safe but lonely? Loneliness, mental health symptoms and COVID-19. Retriewed from file:///C:/Users/Pau/Downloads/Safe%20but%20lonely%20-%20Preprint.pdf in 21. 03. 2021.
• Özer M. (2001). Huzurevinde ve aile ortamında yaşayan yaşlılarda öz bakım gücü ve yaşam doyumunun incelenmesi. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 2001.
• Özer, M. ve Karabulut, Ö. Ö. (2003). Yaşlılarda yaşam doyumu. Turkish Journal of Geriatrics, 6(2): 72-74.
• Kapıkıran, Ş. (2016). Yaşlılarda yalnızlık ile yaşam doyumu arasındaki ilişki: Sosyal desteğin aracılık rolünün sınanması. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi (YSAD), 9, 13-25.
• Rueggeberg, R., Wrosch, C., & Miller, G. E. (2012). The different roles of perceived stress in the association between older adults' physical activity and physical health. Health psychology, 31(2), 164.
• Schrempft, S., Jackowska, M., Hamer, M., & Steptoe, A. (2019). Associations between social isolation, loneliness, and objective physical activity in older men and women. BMC public health, 19(1), 1-10.
• Shen, Y. & Yeatts, D.E. (2013). Social support and life satisfaction among older adults in China: Family-based support versus community-based support. Journal of Aging and Human Development, 77(3), 189–209. https://doi.org/10.2190/AG.77.3.b
• Steinman, M. A., Perry, L., & Perissinotto, C. M. (2020). Meeting the care needs of older adults solated at home during the COVID-19 pandemic. JAMA Internal Medicine. 180(6), 819-820. Subaşı, M. ve Okumuş, K. (2017). Bir araştırma yöntemi olarak durum çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 419-426.
• Şeker, A. ve Kurt, G. (2018). Bir sosyal politika alanı olarak yaşlılık ve sosyal hizmet uygulamaları. Nüfus Bilim Dergisi, 40, 7-30.
• Taşçı, F. (2013). Refah devleti modelleri içinde Türkiye’nin pozisyonu: “yaşlı algısı” üzerinden değerlendirmeler. İnsan ve Toplum, 3(5), 5-35.
• Tull, M. T., Edmonds, K. A., Scamaldo, K. M., Richmond, J. R., Rose, J. P., & Gratz, K. L. (2020). Psychological outcomes associated with stay-at-home orders and the perceived impact of COVID-19 on daily life. Psychiatry research, 289, 113098.
• Valtorta, N. K., Kanaan, M., Gilbody, S., Ronzi, S., & Hanratty, B. (2016). Loneliness and social isolation as risk factors for coronary heart disease and stroke: systematic review and meta-analysis of longitudinal observational studies. Heart, 102(13), 1009-1016.
• Voitsidis, P., Gliatas, I., Bairachtari, V., Papadopoulou, K., Papageorgiou, G., Parlapani, E., ... & Diakogiannis, I. (2020). Insomnia during the COVID-19 pandemic in a Greek population. Psychiatry Research, 289, 1-2.
• Wakam, G. K., Montgomery, J. R., Biesterveld, B. E., & Brown, C. S. (2020). Not dying alone modern compassionate care in the COVID-19 pandemic. New England Journal of Medicine, 382(24). Retriewed from https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMp2007781 in 20. 03. 2021.
• Velásquez, R. M. A., & Lara, J. V. M. (2020). Gaussian approach for probability and correlation between the number of COVID-19 cases and the air pollution in Lima. Urban Climate, 33 (2020), 1-11.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (11. baskı). Ankara: Seçkin yayıncılık.
• Zandifar, A. & Badrfam, R. (2020). Iranian mental health during the COVID-19 epidemic. Asian Journal of Psychiatry, 51. Retriewed from http://eprints.abzums.ac.ir/4798/1/Iranian-mental-health-during-the-COVID19-epidemic2020Asian-Journal-of-Psychiatry.pdf in 21. 03. 2021.
• Zhang, Y., Xiao, M., Zhang, S., Xia, P., Cao, W., Jiang, W., ... & Wang, C. (2020). Coagulopathy and antiphospholipid antibodies in patients with COVID-19. New England Journal of Medicine, 382(17), e38.
• Zubaroğlu Yanardağ, M. ve Say Şahin, D. (2019). Yaşlı bireylerde sürekli kaygı ve sürekli depresyon üzerine bir inceleme. Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(1), 37-55.