Yaşam Becerilerinin Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programlarında Yer Alma Durumu

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 2, 605 - 624, 28.12.2020

Emine Seda Koç

Öz

Hızlı bir değişimin ve dönüşümün yaşandığı günümüzde toplumlar, sosyal, siyasal, kültürel, ekonomik vb. yönlerden çeşitli gelişmelere tanıklık etmektedirler. Şüphesiz, bu değişimden ve dönüşümden en çok etkilenen alanların başında eğitim gelmektedir. Bu durum eğitimde ihtiyaç duyulan becerilerin farklılaşmasına neden olmakta, bireylerin değişime ayak uydurmaları için gerekli olan yaşam becerilerinin eğitim süreçlerine daha fazla dahil olmasını sağlamaktadır. Bu çalışmada içinde bulunduğumuz olağanüstü dönemde önemi daha da belirgin hale gelmiş olan yaşam becerilerinin 2009 ve 2018 hayat bilgisi dersi öğretim programlarında yer alma durumları belirlenmeye çalışılmıştır. Tarama modeline göre yürütülmüş olan çalışmada öğretim programları doküman incelemesi tekniğinden yararlanılarak analiz edilmiştir. Çalışmada elde edilen sonuçlar doğrultusunda öğretim programların her ikisi de yaşam becerilerinin karşılanması adına birtakım eksiklikleri barındırmakla birlikte bu eksikliklerin 2018 HBDÖP’de daha fark edilir düzeyde olduğu belirlenmiştir. 2018 HBDÖP’nin yaşam becerileri açısından rafine edilmiş bir içeriğe sahip olduğu ve 2009 HBDÖP’nin görece daha yetkin ve işlevsel bir program olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yaşam Becerileri, Öğretim Programları

Kaynakça

• Armağan Erbil, B & Doğan, B. (2019) "İlkokul Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı İçin Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Ortaya Çıkan İhtiyaçlar". Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 5 (14-26).
• Atik, S., & Aykaç, N. Hayat Bilgisi Öğretim Programlarının Değerlendirilmesi (1926-2018). Trakya Eğitim Dergisi, 9(4), 708-722. Aytuna, H. A. (1967). İkinci sınıf hayat bilgisi öğretmen kılavuzu. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Barlas, B. (2015). Hayat bilgisi dersi kazanımlarının ortak ve derse özgü becerileri kazandırmadaki etkililiğinin öğretmen görüşlerine dayalı olarak belirlenmesi (Master's thesis, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü).
• Bayram, T. A. Y., & Murat, B. A. Ş. (2016). 2009 ve 2015 Yılı Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programlarının Karşılaştırılması. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2).
• Bektaş, M. (2007). Hayat bilgisi dersinde ailelerin çoklu zekâ kuramı hakkında bilgilendirilme biçimlerinin öğrencilerin proje başarıları ve tutumlarına etkisi. Journal of Values Education, 5(14).
• Belet, Ş. D. (1999). İlköğretim kurumlarında uygulanan hayat bilgisi programının değerlendirilmesi (Master's thesis, Anadolu Üniversitesi).
• Bowen, Glenn A., 2009, 'Document Analysis as a Qualitative Research Method', Qualitative Research Journal, vol. 9, no. 2, pp. 27-40. DOI 10.3316/QRJ0902027. This is a peer-reviewed article Corbin, J. & Strauss, A. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Demir, S. (2006). İlköğretim programında okutulmakta olan hayat bilgisi derslerinin, öğrencileri fen bilgisi derslerine hazırlamadaki etkileri. Unpublished master’s thesis, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Denzin, Norman K., and Yvonna S. Lincoln. 2005. Introduction. The discipline and practice of qualitative research. In The Sage handbook of qualitative research, ed. Norman K. Denzin and Yvonna S. Lincoln, 1– 32. Thousand Oaks: SAGE Publications.
• Deveci, H. (2008). Sosyal bilgilerde bilgi, beceri ve değerlerin kazandırılması. Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi içinde, 187-206.
• DSÖ (2003). Skills for health : skills-based health education including life skills : an important component of a child-friendly/health-promoting school. https://apps.who.int/iris/handle/10665/42818 Erişim Tarihi: 23.04.2020
• Eskicİ, G. Y., & Özsevgeç, T. (2019). Yaşam becerileri ile ilgili çalışmaların tematik içerik analizi: bir meta-sentez çalışması. International e-Journal of Educational Studies, 3(5), 1-15.
• Fidan, N., & Baykul, Y. (1994). İlköğretimde temel öğrenme ihtiyaçlarının karşılanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(10).
• Fidan, N., & Erden, M. (1998). Eğitime Giriş, Alkım Yay.
• Gülener, S. (2010). Hayat bilgisi dersi öğretim programına ilişkin öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi (Şanlıurfa ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
• Gültekin, M. (2015). Hayat bilgisi öğretimi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayıncılık. Ankara
• Kayalar, D. (2007). İlköğretim 1., 2. ve 3. Sınıf hayat bilgisi ders programının öğretmen görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi (Kars ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars
• Kolburan, G., & Tosun, Ü. (2011). İlköğretim II. Kademe Öğrencileri Arasında Yaşam Becerileri Eğitimi Yoluyla 1. Kademede Edinilmiş Değerleri Pekiştiren Gelişimsel Bir Model Önerisi.
• Krefting, L. (1991). Rigor in qualitative research: the assessment of trustworthiness. The American Journal of Occupational Therapy, 45 (3), 214-222.
• MEB, (2009). İlköğretim 1, 2 ve 3. sınıflar hayat bilgisi dersi öğretim programı ve kılavuzu. http://talimterbiye.mebnet.net/Ogretim%20Programlari/ilkokul/2010-2011/HayatBilgisi-3.S%C4%B1n%C4%B1f.pdf Erişim Tarihi: 21.04.2020
• MEB, (2018). Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı (İlkokul 1, 2 ve 3. Sınıflar). file:///C:/Users/ARGE/Downloads/2018122171428547-HAYAT%20B%C4%B0LG%C4%B0S%C4%B0%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI%20(1).pdf Erişim Tarihi: 19.04.2020
• Narin, D. (2007). İlköğretim hayat bilgisi dersi öğretim programı'nın vatandaşlık bilgi, beceri ve değerlerini kazandırmasına ilişkin öğretmen görüşleri (Master's thesis, Anadolu Üniversitesi).
• Özden, Y. (2005). “2004 Yeni Hayat Bilgisi Programının, Öğretmen Görüşleri Esas Alınarak Değerlendirilmesi (Samsun İli Örneği)”. Eğitimde Yansımalar: VIII Yeni İlköğretim Programlarını Değerlendirme Sempozyumu, 14–16 Kasım, Erciyes Üniversitesi Sabancı Kültür Sitesi, Kayseri.
• Öztürk, T., & KalafatçI, Ö. (2017). Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programının Öğretmen Görüşlerine Göre İncelenmesi. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 4(2), 102-123.
• Öztürk, T. (2015). Öğrencilerin hayat bilgisi dersi öğretim programındaki temel becerileri kazanmalarına yönelik öğretmen görüşleri. Eğitim ve Bilim, 40(181).
• Rapley, T. (2007). Doing conversation, discourse and document analysis. London: Sage. Silva, E. (2009). “Measuring skills for 21st century learning.” Phi Delta Kappan, 90(9), 630-634.
• Tuncer, Ö. (2009). İlköğretim 3. sınıf hayat bilgisi öğretim programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Yıldırım, A. (2006). Yeni ilköğretim programına göre hazırlanmış hayat bilgisi ders kitaplarına ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi (Elazığ ili örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı). Ankara: SeçkinYayıncılık.