Yükseköğretimde Uzaktan Eğitim Sürecinde Eski-Yeni Bir Bölüm: BÖTE

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 2, 395 - 409, 28.12.2020

Ulaş İlic

Öz

Bu çalışmada, pandemi döneminde yükseköğretim kurumlarında yürütülen uzaktan eğitim sürecini öğretim elemanları bakış açısından değerlendirmek hedeflenmiştir. Buna ek olarak BÖTE bölümünün bu süreçteki durumu da incelenmiştir. Çalışma, nitel araştırma deseni bağlamında gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın katılımcılarını 5 farklı coğrafi bölgenin 7 farklı devlet üniversitende görev yapan 7 öğretim elemanı oluşturmuştur. Çalışma grubundan veri toplamak için araştırmacı tarafından geliştirilen yapı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Açık uçlu sorulardan oluşan bu form ile 23 Mayıs 2020 ile 24 Haziran 2020 tarihleri arasında katılımcılarla telefon aracılığı ile sesli görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşmeler içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre uzaktan eğitim süreci yönetimi konusunda yükseköğretim kurumları başarılı olamamıştır. Bu durumda altyapı ve öğretim elemanlarının hazırlıksız oluşu en önemli etkenler olarak belirlenmiştir. Söz konusu sorunların üstesinden gelebilmek için BÖTE öğretim elemanlarının görev yükleri arttığı görülmüştür. Bu yüklerin genel olarak teknik işler biçimde olduğu bulunmuştur. Bunların yanı sıra, süreçte BÖTE’ye yönelik algı olumlu biçimde değişmiş gibi olsa da bölüm öğretim elemanları gelecekte de benzer sorunlar ile yüzleşilebileceğini belirtmişlerdir. Söz konusu sonuçların gerek uzaktan eğitim sürecini anlamak gerekse bu dönemdeki BÖTE bölümünün durumuna ışık tutmak için yararlı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Uzaktan Eğitim, Böte, Yükseköğretim, Öğretim Elemanları, Covid-19

Kaynakça

• Akça-Üstündağ, D. (2009). Türkiye’de Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri alanında yapılan yüksek lisans tezlerinin içerik ve yöntem açısından değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Akça-Üstündağ, D. (2013). Türkiye’de Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin araştırma eğilimleri. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 3(1), 55-71.
• Akdemir, O. (2011). Teaching math online: Current practices in Turkey. Journal of Educational Technology Systems, 39(1), 47-64.
• Alkan, C. (1996, Kasım). Uzaktan eğitimin tarihsel gelişimi. Türkiye 1. Uluslararası Uzaktan Eğitim Sempozyumu’nda sunulan bildiri, Ankara.
• Angolia, M. G. ve Pagliari, L. R. (2016). Factors for successful evolution and sustainability of quality distance education. Online Journal of Distance Learning Administration, 19(3).
• Aşkar, P. ve Akkoyunlu, B. (2007, Mayıs). Okullarda Bilişim Teknolojileri ve Öğretmen Yetiştirme Politikaları: Türkiye Deneyimine Tarihsel Bir Bakış. Uluslararası Öğretmen Yetiştirme Politikaları ve Sorunları Sempozyumu’nda sunulan bildiri, Bakü.
• Babur, A., Kiper, A., Çukurbaşı, B., Özer, E. A., Tonbuloğlu, İ., Küçük, Ş., ... ve Horzum, M. B. (2016). 2009-2013 yılları arasında uzaktan eğitim dergilerinde yayınlanan makalelerin yöntemsel açıdan incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 6(1), 123-140.
• Bardakçı, S., Kılıçer, K. ve Özeke, V. (2017). Türkiye’de BÖTE bölümleri: 2015-2016 yıllarına ilişkin bir durum tespit çalışması. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 7(2), 123-148.
• Bayram, Y. (2002). Türkiye’de uzaktan eğitim ve Sakarya Üniversitesi uygulaması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi: Sakarya.
• Bilgiç, H. G. ve Tüzün, H. (2015). Yükseköğretim kurumları web tabanlı uzaktan eğitim programlarında yaşanan sorunlar. AUAd, 1(3), 26-50.
• Bozkurt, A. (2017). Türkiye’de uzaktan eğitimin dünü, bugünü ve yarını. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 3(2), 85-124.
• Bozkurt, A. (2020). Koronavirüs (Covid-19) pandemi süreci ve pandemi sonrası dünyada eğitime yönelik değerlendirmeler: Yeni normal ve yeni eğitim paradigması. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(3), 112-142.
• Bozkurt, A. ve Sharma, R. C. (2020). Emergency remote teaching in a time of global crisis due to CoronaVirus pandemic. Asian Journal of Distance Education, 15(1), i-vi.
• Bülbül, A. H., Tuğtekin, U., İlic, U., Kuzu, A. ve Odabaşı, F. (2016). Çevrimiçi ortamlarda araştırma toplulukları: Öğretim üyeleri i̇çin bir yol haritası. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 171-190.
• Coeckelbergh, M. (2020). The postdigital in pandemic times: A comment on the Covid-19 crisis and its political epistemologies. Postdigital Science and Education, 1-4. https://doi.org/10.1007/s42438-020-00119-2
• Costello, E., Brown, M., Donlon, E., & Girme, P. (2020). The Pandemic Will Not be on Zoom: A Retrospective from the Year 2050. Postdigital Science and Education, 1-9.
• Çakır, H., Çebi, A. ve Özcan, S. (2013). BÖTE nedir? Nasıl tanımlanır? Okul müzesiyle başlayan serüvenden insan performans teknolojilerine uzanan yolculuk. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 3(2), 102-111.
• Dabbagh, N. ve Bannan-Ritland, B. (2005). Online learning: Concepts, strategies and application. Upper Saddle River, NJ: Pearson Education.
• Davies, R. S., Howell, S. L. ve Petrie, J. A. (2010). A review of trends in distance education scholarship at research universities in North America, 1998-2007. International Review of Research in Open and Distance Learning, 11(3), 42-56.
• Deryakulu D. (2008). Bilişim teknolojileri öğretimi ve meslek seçimi. D. Deryakulu (Ed.), Bilişim teknolojileri öğretiminde sosyo-psikolojik değişkenler (ss. 125-150) içinde. Ankara: Maya Akademi.
• Deryakulu, D. ve Olkun, S. (2007). Analysis of computer teachers’ online discussion forum messages about their occupational problems. Educational Technology & Society, 10(4), 131-142.
• Dooley, K. E. ve Murphrey, T. P. (2000). How the perspectives of administrators, faculty, and support units impact the rate of distance education adoption. Online Journal of Distance Learning Administration, 3(4).
• Dworkin, S. L. (2012). Sample size policy for qualitative studies using in-depth interviews. Archives of Sexual Behavior, 41, 1319–1320.
• Eren, E. ve Uluuysal, B. (2012). Bilişim Teknolojileri (BT) öğretmenlerinin mesleki sorunları ve çözüm önerileri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(3), 152-171.
• Erfidan, A. (2019). Derslerin uzaktan eğitim yoluyla verilmesiyle ilgili öğretim elemanı ve öğrenci görüşleri Balıkesir Üniversitesi örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Golden, C. (2020, 23 Mart). Remote teaching: The glass half-full. EDUCAUSE Review. Erişim adresi: https://er.educause.edu/blogs/2020/3/remote-teaching-the-glass-half-full
• Gümüş, M. ve Fırat, M. (2016). Açık ve uzaktan öğrenmenin tercih edilme nedenlerinin belirlenmesi. AUAd, 2(4), 158-168.
• Gülbahar, Y. (2009). E-Öğrenme. Ankara: Pegem Akademi.
• Gürer, M. D., Tekinarslan, E. ve Yavuzalp, N. (2016). Çevrimiçi ders veren öğretim elemanlarının uzaktan eğitim hakkındaki görüşleri. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 7(1). 47-78.
• Green, K. (2010, Temmuz). Managing online education. WCET Konferansında sunuldan bildiri, Brüksel.
• Haag, G. S., Folkestad, L. S. ve Dietrich, S. W. (2004). Faculty incentives and development for online learning. C. Vrasidas ve G. V. Glass (Ed.), Online professional development for teachers (s. 69-85 içinde). Connecticut: Information Age Publishing.
• Horzum, M. B., Özkaya, M., Demirci, M. ve Alpaslan, M. (2013). Türkçe uzaktan eğitim araştırmalarının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 79-100.
• İşman, A. (2005). Uzaktan Eğitim. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Kaya, Z. (2002). Uzaktan eğitim. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Keser, H. ve Çetinkaya, L. (2013). Professional problems experienced by information technology teachers and suggested solutions: Longitudinal survey. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 4(2), 1-17.
• Koloğlu, T. F, Kantar, M. ve Doğan, M. (2016), Öğretim elemanlarının uzaktan eğitimde hazırbulunuşluklarının önemi. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi 2(1), 52‐70.
• Krippendorff, K. (2018). Content analysis: An introduction to its methodology. CA: SAGE Publications.
• Kurtoğlu-Erden, M. ve Seferoğlu, S. S. (2015). Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi (BÖTE) Bölümü öğrencilerinin bölümlerine yönelik algılarının incelenmesi. Eğitim Teknolojileri Araştırmaları Dergisi, 6(2), 1-20.
• Landis, J. R. ve Koch, G. G. (1977). The measurement of observer agreement for categorical data. Biometrics, 33, 159-174.
• Lomax, R. G. ve Hahs-Vaughn, D. L. (2012). An introduction to statistical concepts. New York: Taylor and Francis Group.
• Luborsky, M. R., & Rubinstein, R. L. (1995). Sampling in qualitative research: rationale, issues, and methods. Journal of Aging Research, 17 (1), 89-113.
• Moore, M. G. ve Kearsley, G. (1996). Distance education: A systemsview. Boston, MA: Wadsworth Publishing.
• Özarslan, Y. (2008, Aralık). Uzaktan eğitim uygulamaları için açık kaynak kodlu öğrenme yönetim sistemleri. XIII. Türkiye'de İnternet Konferansı’nda sunulan bildiri, Ankara.
• Özmen, B. (2012). Sosyal ağ destekli uzaktan eğitim uygulamalarının öğrenci başarısı ve görüşlerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Özcan, S. (2019). Uzaktan eğitim veren kurumlarda öğretim elemanlarının çevrimiçi öğretime bağlılığının incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Palloff, R. M. ve Pratt, K. (2007). Building online learning communities, effective strategies for the virtual classroom. San Francisco, CA: Jossey
• Samsa, S., Bardakcı, S., Akyüz, H.İ. ve Alakurt, T. (2010, Eylül). Social, Legal and Professional Issues of Information and Communication Technology Teachers in Türkiye. 9th International Internet Education Conference & Exhibition’da sunulan bildiri, Kahire/Mısır.
• Sanalan, V. A., Telli, E. Selim, Y., Öz, R., Koç, A. ve Çelik, E. (2010). BÖTE öğrencilerinin programa bakış açıları: Tercih öncesi ve sonrası durum. Eğitim Teknolojileri Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 33-51.
• Simonson, M., Smaldino, S., Albright, M. ve Zvacek, S. (2006). Teaching and learning at a distance: Foundations of distance education. New Jersey: Pearson Prentice Hall, USA.
• Şahin, S. (2010). Bilişim teknolojileri öğretmeni mesleki gelişim. Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Özel Öğretim Yöntemleri I-II, S. Şahin (Derl.), Pegem Akademi, Ankara, 367-389, 438s.
• Toker Gökçe, A. (2008). Küreselleşme sürecinde uzaktan eğitim. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (11), 1-12.
• Topu, F. B. ve Göktaş, Y. (2012). Bilişim teknolojileri öğretmenlerinin üstlendikleri roller ve onlardan beklentiler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 461-478.
• Tümer, C. (2014). Türkiye’de Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi (BÖTE) alanında tamamlanmış yüksek lisans ve doktora tezlerindeki güncel eğilimler (2005-2014) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Bilişim Enstitüsü, Ankara.
• Urdan, T. A. ve Weggen, C. C. (2000). Corporate elearning: Exploring a new frontier. Erişim adresi: http://papers.cumincad.org/data/works/att/2c7d.content.pdf
• Uşun, S. (2006). Uzaktan Eğitim. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Qualitative research methods in social sciences. Ankara: Seçkin.
• Yıldız, M. (2015). Uzaktan eğitim programlarında ders veren öğretim elemanlarının uzaktan eğitime yönelik bilgi, ınanç ve uygulamaları arasındaki ilişkiler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yüksek Öğretim Kurulu - YÖK. (1998). YÖK Dünya Bankası Milli Eğitim Geliştirme Projesi, Hizmet öncesi Öğretmen Eğitimi. Ankara.
• Worldometer (2020, 8 Ekim). Erişim adresi: https://www.worldometers.info/coronavirus/
• Yüksek Öğretim Kurulu - YÖK. (2020, 26 Nisan) Erişim adresi: https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/2020/YKS%20Ertelenmesi%20Bas%C4%B1n%20A%C3%A7%C4%B1klamas%C4%B1.aspx
• Sağlık Bakanlığı (2020, 8 Ekim). Erişim adresi: https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/tr/ WHO (2020, 23 Nisan). Erişim Adresi: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019