Sınıf Rehber Öğretmenlerinin ve 8. Sınıf Öğrencilerinin Rehberlik ve Kariyer Planlama Dersine İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 2, 492 - 512, 28.12.2020

Barışcan Öztürk , Erol Esen , Diğdem Siyez

Öz

Bu çalışmanın amacı sınıf rehber öğretmenlerinin ve 8. sınıf öğrencilerinin rehberlik ve kariyer planlama dersine ilişkin görüşlerinin incelenmesidir. İzmir ilinde bulunan yedi farklı ortaokuldan 21 sınıf rehber öğretmeni (13 kadın, 8 erkek) ve 47 sekizinci sınıf öğrencisi (23 kız, 24 erkek) çalışmada yer almıştır. Çalışma grubunun oluşturulmasında amaçlı örnekleme yöntemlerinden biri olan tipik durum örneklemesinde yararlanılmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Veriler 2018 yılı haziran ve temmuz aylarında yarı yapılandırılmış görüşmeler aracılığıyla toplanmıştır. Görüşmeler sonucunda elde edilen bulgular hem öğretmenler hem de öğrenciler için uygulama ve değerlendirme olmak iki kategorinin varlığına işaret etmektedir. Bu iki kategorinin altında yer alan temalarda her iki grup için büyük ölçüde benzerdir. Katılımcı öğretmenler ve öğrenciler dersin meslekleri tanıma, üst öğrenim kurumlar hakkında bilgi alma ve kişisel-sosyal sorunların çözümüne fayda sağlaması açısından önemli olduğunu vurgulamaktadır. Öğretmenlerin çoğu öğrencilerin derse yönelik ilgisizliğinden yakınırken buna karşın öğrenciler de sınıf rehber öğretmenlerinin dersi liselere geçiş sınavına hazırlık amacıyla kullanma eğiliminde olduklarına dikkat çekmektedir. Çalışmada elde edilen bulgular ilgili literatür ışığında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Rehberlik ve kariyer planlama, kariyer müdahaleleri, Durum çalışması

Kaynakça

• Advance CTE & American School Counselor Association (ASCA). (2018). The state of career technical education: Career advising and development. Silver Spring, Maryland: Advance CTE.
• Akdeniz, S. (2009). Ergenlerin meslek kararı verme yetkinlik algılarının algılanan anne baba tutumu ve bazı özlük nitelikleri açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Akos, P., Konold, T. ve Niles, S. G. (2004). A career readiness typology and typal membership in middle school. The Career Development Quarterly, 53(1), 53-66.
• Amatea, E. S. ve Clark, M. A. (2005). Changing schools, changing counselors: A qualitative study of school administrators’ conceptions of the school counselor role. Professional School Counseling, 9, 16–27.
• American School Counselor Association (ASCA). (2014). Mindsets and behaviors for student success: K-12 college- and career-readiness standards for every student. Alexandria, VA: ASCA.
• American School Counselor Association (ASCA) (2017). ASCA position statements. Alexandria, VA: ASCA.
• American School Counselor Association (ASCA). (2019). ASCA school counselor professional standards and competencies. Alexandria, VA: ASCA.
• Amundson, N. (2005). The potential impact of global changes in work for career theory and practice. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 5(2), 91-99.
• Brott, P. E. (2005). A constructivist look at life roles. The Career Development Quarterly, 54(2), 138-149.
• Brown, S. D., Krane, N. E. R., Brecheisen, J., Castelino, P., Budisin, I., Miller, M. ve Edens, L. (2003). Critical ingredients of career choice interventions: More analyses and new hypotheses. Journal of Vocational Behavior, 62(3), 411-428.
• Brown, S. D. ve Lent, R. W. (2005). Career development and counseling: Putting theory and research to work. Hoboken, NJ: Wiley.
• Baudouin, R., Bezanson, L., Borgen, B., Goyer, L., Hiebert, B., Lalande, V., … ve Turcotte, M. (2007). Demonstrating value: A draft framework for evaluating the effectiveness of career development interventions. Canadian Journal of Counselling, 41, 146–157.
• Can, A. ve Taylı, A. (2014). Ortaokul öğrencilerinin kariyer gelişimlerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 321-346.
• Carnevale, A. (2013). 21st century competencies for college and career readiness. Broken Arrow, OK: National Career Development Association.
• Council for Accreditation of Counseling and Related Education Programs (CACREP). (2016). 2016 CACREP standards. Alexandria, VA: CACREP.
• Conley, D.T. 2014. Getting ready for college, careers, and the common core: What every educator needs to know. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• Çepni, S. (2012). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Trabzon: Celepler Yayınevi.
• Çivilidağ, A., Günbayı, İ. ve Yörük, T., (2015). Eğitim örgütlerinde mesleki rehberlik çalışmalarına ilişkin nitel bir analiz: Antalya örneği. Journal Of International Social Research, 8(38), 573-594.
• Doğan, S. (2000). Okul rehberliği ve danışmanlığı alanında çağdaş bir yaklaşım: Kapsamlı rehberlik program modeli. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 13, 56-64.
• Duarte, M. E. (2004). The individual and the organization: Perspective in development. Psychologica (Extra Série), 549–557.
• Dumora, B. (1990). Vocational processes in high-school adolescents: Even and uneven trajectories. L’Orientation Scolaire et Professionnelle, 19, 111–127.
• Dykeman, C., Wood, C., Ingram, M. A., Pehrsson, D., Mandsager, N. ve Herr, E. L. (2003). The structure of school career development interventions: Implications for school counselors. Professional School Counseling, 6(4), 272-278.
• Foster, L., Young, J. S. ve Hermann, M. (2005). The work activities of professional school counselors: Are the national standards being addressed? Professional School Counseling, 8, 313–321.
• Gladding, S. T. (2017). Counseling: A comprehensive profession (8th ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson.
• Guichard, J. (2003). Career counseling for human development: An international perspective. The Career Development Quarterly, 51(4), 306-321.
• Guichard, J., Pouyaud, J., De Calan, C. ve Dumora, B. (2012). Identity construction and career development interventions with emerging adults. Journal of Vocational Behavior, 81(1), 52-58.
• Gysbers, N. C. (2013). Career‐ready students: A goal of comprehensive school counseling programs. The Career Development Quarterly, 61(3), 283-288.
• Gysbers, N. C. ve Henderson, P. (2012). Developing & managing your school guidance & counseling program (5th ed.). Alexandria, VA American Counseling Association.
• Harkins, M. A. (2000). Career education in the primary grades: Building work-readiness through an experiential curriculum. Childhood Education, 76(4), 219-224.
• Hartung, P. J., Porfeli, E. J., ve Vondracek, F. W. (2005). Child vocational development: A review and reconsideration. Journal of Vocational Behavior, 66(3), 385-419.
• Herr, E. L. (1997). Career counselling: A process in process. British Journal of Guidance and Counselling, 25(1), 81-93.
• Herr, E. L., Cramer, S. H. ve Niles, S. G. (2004). Career guidance and counseling through the Lifespan-Systematic approaches (6th ed.) Boston, MA: Allyn & Bacon.
• Johnson, L. S. (2000). The relevance of school to career: A study in student awareness. Journal of Career Development, 26, 263–276.
• Kenny, M. E., Blustein, D. L., Haase, R. F., Jackson, J., ve Perry, J. C. (2006). Setting the stage: Career development and the student engagement process. Journal of Counseling Psychology, 53(2), 272-279.
• Lapan, R. T. (2004). Career development: Across the K–16 years. Alexandria, VA: American Counseling Association.
• Levinson, E. M. ve Ohler, D. L. (2006). Career development. In G. G. Bear & K. M. Minke (Eds.), Children’s needs: III. Development, prevention, and intervention (pp. 515–524). Washington, DC: National Association of School Psychologists.
• National Career Development Association (2009). Multicultural career counseling competencies. Erişim adresi (19 Aralık 2019): https://www.ncda.org/aws/NCDA/pt/fli/12508/false.
• Niles, S. G., & Harris-Bowlsbey, J. (2002). Career development interventions in the 21st century. Upper Saddle River, NJ: Merrill Prentice Hall.
• Milli Eğitim Bakanığı (MEB). (2014). Ortaokul rehberlik ve kariyer planlama dersi öğretim programı. Erişim adresi (12 Aralık 2018): https://orgm.meb.gov.tr/www/rehberlik-programlari/icerik/102.
• Mortimer, J. T., Zimmer-Gembeck, M. J., Holmes, M. ve Shanahan, M. J. (2002). The process of occupational decision making: Patterns during the transition to adulthood. Journal of Vocational Behavior, 61(3), 439-465.
• Paker, T. (2015). Nitel araştırma yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları. Seggie, F. N. ve Bayyurt, Y. (Ed.), Durum Çalışması içinde (s. 119- 134). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Parsons, F. (1909). Choosing a vocation. Boston, MA: Houghton-Mifflin.
• Peterson, G. W., Long, K. L. ve Billups, A. (1999). The effect of three career interventions on educational choices of eighth grade students. Professional School Counseling, 3, 34-42.
• Patton, M. Q. (2014). Qualitative research & evaluation methods: Integrating theory and practice. Thounds Oak, CA: Sage.
• Patton, W. ve McMahon, M. (2006). The systems theory framework of career development and counseling: Connecting theory and practice. International Journal for the Advancement of Counselling, 28(2), 153-166.
• Rivera, L. M. ve Schaefer, M. B. (2009). The Career Institute: A Collaborative Career Development Program for Traditionally Underserved Secondary (6—12) School Students. Journal of Career Development, 35(4), 406-426.
• Ryan, N. E. (1999). Career counseling and career choice goal attainment: A meta-analytically derived model of career counseling practice (Unpublished doctoral dissertation). Loyola University, Chicago.
• Savickas, M. L. (1993). Career counseling in the postmodern era. Journal of Cognitive Psychotherapy, 7(3), 205-215.
• Savickas, M. L. (2005). The theory and practice of career construction. In S. D. Brown & R. W. Lent (Eds.), Career development and counselling: Putting theory and research to work (pp. 42–70). Hoboken, NJ: Wiley.
• Savickas, M. L., Nota, L., Rossier, J., Dauwalder, J. P., Duarte, M. E., Guichard, J., ... ve Van Vianen, A. E. (2009). Life designing: A paradigm for career construction in the 21st century. Journal of Vocational Behavior, 75(3), 239-250.
• Scheel, M. J. ve Gonzalez, J. (2007). An investigation of a model of academic motivation for school counseling school. Professional School Counselor, 11, 49-56.
• Schultheiss, D. E. P. (2008). Current status and future agenda for the theory, research, and practice of childhood career development. The Career Development Quarterly, 57(1), 7-24.
• Sharf, R. S. (2013). Applying career development theory to counselling (6th ed.). Independence, KY: Brooks/Cole.
• Skorikov, V. ve Vondracek, F. W. (2007). Positive career orientation as an inhibitor of adolescents' problem hchivior. Journal of Adolescence, 30, 131-146.
• Seçer, İ., Gülbahçe, A. ve Ateş, B. (2013). Mesleki grup rehberlik etkinliğinin ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinin mesleki yetkinlik düzeylerine etkisi. Turkish Journal of Education, 2(1), 29-38.
• Sink, C. ve MacDonald, G. (1998). The status of comprehensive guidance and counseling in the United States. Professional School Counseling, 2,(2), 88-94.
• Siyez, D. M. (2016). Gelişimsel yaklaşımlar. Yeşilyaprak, B. (Ed.) Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı: Kuramdan uygulamaya (3. baskı) içinde (s. 172-219). Ankara: Pegem Akademi.
• Solberg, V. S., Howard, K. A., Blustein, D. L. ve Close, W. (2002). Career development in the schools: Connecting school-to-work-to-life. The Counseling Psychologist, 30(5), 705-725.
• Stockton, R. ve Doğan, S. (2019). Examination of School Counselors' Statewide Listserv Interactions. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 9(53), 317-341.
• Super, D. E. (1957). The psychology of careers. New York: Harper and Brothers.
• Super, D. E. (1980). A life-span, life-space approach to career development. Journal of vocational behavior, 16(3), 282-298.
• Super, D. E., Savickas, M. L. ve Super, C. M. (1996). The life span, life-space approach to careers. In D. Brown & L. Brooks (Eds.), Career choice and development: Applying contemporary theories to practice (3rd ed., pp. 121–178). San Francisco: Jossey-Bass.
• Trusty, J., Spencer, N. G. ve Carney, C. V. (2005). Education-career planning and middle school counselors. Professional School Counseling, 9, 136–143.
• Turner, S. L. ve Conkel, J. L. (2010). Evaluation of a career development skills intervention with adolescents living in an inner city. Journal of Counseling & Development, 88(4), 457-465.
• Turner, S. L., Trotter, M. J., Lapan, R. T., Czajka, K. A., Yang, P. ve Brissett, A. E. (2006). Vocational skills and outcomes among Native American adolescents: A test of the integrative contextual model of career development. The Career Development Quarterly, 54(3), 216-226.
• Yeşilyaprak, B. (2012). Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığında paradigma değişimi ve Türkiye açısından sonuçlar: Geçmişten geleceğe yönelik bir değerlendirme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12, 97-118.
• Yeşilyaprak, B. (2016). Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığına giriş. Yeşilyaprak, B. (Ed.) Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı: Kuramdan uygulamaya (3. baskı) içinde (s. 2-43). Ankara: Pegem Akademi.
• Yıldırm, A. ve Şimşek, H. (2005). Soysal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yin, R. K. (2014). Case study research: Design and methods (5th ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Yükseköğretim Kurulu (YÖK). (2018). Yeni öğretmen yetiştirme lisans programları. Erişim adresi (11 Kasım 2019): https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari
• Whiston, S. C. (2002). Response to the past, present, and future of school counseling: Raising some issues. Professional School Counseling, 5(3), 148-155.
• Whiston, S. C., Sexton, T. L. ve Lasoff, D. L. (1998). Career-intervention outcome: A replication and extension of Oliver and Spokane (1988). Journal of Counseling Psychology, 45(2), 150-165.