Erken Cumhuriyet Döneminden Günümüze Okul Müzik Eğitiminde Ulusal Kimlik İnşası

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 3, 2814 - 2837

Zümrüt Kaplan , Mümtaz Hakan Sakar

https://doi.org/10.51460/baebd.1465318

Öz

Bu çalışmada, Erken Cumhuriyet Dönemi'nden günümüze okul müzik eğitiminde ulusal kimlik inşasını incelemek amacıyla 1923-2023 yılları arasında oluşturulmuş on adet müzik dersi ilkokul-ortaokul öğretim programı ve 1923-2023 yılları arasında oluşturulmuş on yedi adet ilkokul-ortaokul müzik ders kitabı ile bir adet ilkokul-ortaokul müzik dersi öğrenci çalışma kitabı doküman analizi yöntemi ile şarkı konuları, şarkı türleri, şarkıların ezgisel yapı-ölçü yapısı ve çok seslilik bakımından incelenmiştir. Araştırma sonucunda Erken Cumhuriyet Dönemi’nde hazırlanan ilkokul-ortaokul müzik dersi öğretim programları ve ders kitaplarının çoğunlukla Batı müziği kültürü öğelerini içererek oluşturulduğu ve ulusal kimlik inşasının bu doğrultuda modern/batılı kültür unsurlarına yönelik sürdürüldüğü, Erken Cumhuriyet Dönemi’nden sonra oluşturulan ilkokul-ortaokul müzik dersi öğretim programları ve ders kitaplarının yavaşça geleneksel-ulusal kültür öğelerini içererek oluşturulmaya başlandığı ve ulusal kimlik inşasının bu eksende geleneksel-ulusal kültür değerlerine yönelik sürdürüldüğü gözlemlenmiştir. Ulaşılan bulgular sonucunda Erken Cumhuriyet Dönemi’nde okul müzik eğitiminde “muhasır medeniyetler seviyesine ulaşma” ideolojik söyleminin yerini “geleneksel-ulusal değerlerimizi muhafaza etmeye” bıraktığı, okul müzik eğitimi ile gerçekleşen ulusal kimlik yapılandırmasının bu söyleme göre şekillendiği ve bu ideolojik yapılanmanın okul müzik eğitimindeki yansımalarının Erken Cumhuriyet Dönemi’nden sonra başlayıp günümüze dek aynı doğrultuda gelişerek ilerlediği çıkarımına varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Uluslaşma, Ulusal kimlik, Modernleşme, Okul Müzik Eğitimi.

Kaynakça

• Arseven, V. (1961). Ortaokullarda müzik eğitimi. Meb Yayımevleri.
• Atrek, F. H. (1943). Orta okul müzik kitabı.
• Aydın, S., & Aydın, Ş. (1994). İlköğretim müzik 5. Küre Yayıncılık.
• Aydıntan , Z., & Egüz, S. (1967). Şarkılarla müzik eğitimi ortaokul 1-2-3. Helvacıoğlu Yayınevi.
• Aydıntan, Z., & Egüz, S. (1977). İlkokulda müzik eğitimi. Eko Matbaası.
• Aydıntan, Z., & Egüz, S. (1987). Türkü ve şarkılarla yeni müzik eğitimi-ortaokul 1-2-3. Kurtuluş Yayınları.
• Aydoğan, S. (1992). Hayat kaynağımız müzik ortaokul 1-2-3. Arkadaş Yayınevi.
• Aydoğan, S. (2001). İlköğretim müzik 4. Elit Yayıncılık.
• Balkılıç, Ö. (2009). Cumhuriyet, halk ve müzik-Türkiye'de müzik reformu 1922-1952. Tan Yayıncılık.
• Baştürk, Z., Candan Pınar, Gönül, M. A., Öztürk, Ö. M., & Tezcan, H. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu müzik 7. Milli Eğitim Bakanlığı.
• Bilgin, N. (2016). Kimlik inşası. İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Kitaplığı.
• Canselen, F. (1954). Orta 1 müzik. Hüsnütabiat Matbaası.
• Canselen, F. (1957). Orta 2 müzik. Nurgök Matbaası.
• Erdoğan, D. İ., Demircioğlu, İ. H., & Şimşek, S. S. (2021). Demokrat parti. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Erözden, O. (1997). Ulus-devlet. Dost Kitabevi.
• Ertekin, B. (2018). İlköğretim ve ortaokul müzik ders kitaplarındaki şarkıların müzikal öğeler bakımından incelenmesi (1996-2016).Yüksek Lisans Tezi.İnönü Üniversitesi.
• İnce, F., & Sümbüllü, M. (2022). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu müzik 7. Milli Eğitim Bakanlığı.
• İpekçiler, B. (2020). Necati bey’in osmanlı türkçesi “notalı yeni çocuk şarkıları: ilk mektep 1 ilâ 5 sınıf” kitabının günümüz türkçesine aktarılması ve analizi.Yüksek Lisans Tezi.Sakarya Üniversitesi.
• Kaplan, Z. (2024). Türk modernleşmesi sürecinde müzik eğitimi politikaları ve okul müzik eğitimine yansımaları (1923-2023). Yüksek Lisans Tezi.Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Karakaş, M. (2006). Türkçülük ve türk milliyetçiliği. Doğu Batı Dergisi, 38, 57-76.
• Karkın, K., Yurtoğlu, Ö., & Akkuş, Ü. (2006). İlköğretim müzik 7. Doku Yayıncılık.
• Köksal, S., & Çiftci, E. (2020). Ortaokul müzik ders kitaplarında yer alan okul şarkılarının incelenmesi. Ondokuz Mayis University Journal of Education Faculty, 39(2), 22-44.
• Köse, P. Ö., & Yüksel, A. L. (2019). 5. 6. 7. ve 8. Sınıf müzik ders kitaplarının somut olmayan kültürel miras öğeleri bakımından incelenmesi. Art-e Sanat Dergisi, 12, 125-149.
• Leca, J.(1998). Neden söz ediyoruz?. Uluslar ve Milliyetçilikler. (Çev. S. İdemen.) Haz. Jean Leca. Metis Yayınları. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), (1948). İlkokul Programı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), (1968). İlkokul Programı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), (2017). İlkokul ve Ortaokul Müzik Dersi Öğretim Programı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), (2018). İlkokul ve Ortaokul Müzik Dersi Öğretim Programı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), (2006). İlköğretim (1-8. sınıflar) Müzik Dersi Öğretim Programı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), (1994). İlköğretim Müzik Dersi Öğretim Programı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), (1986). Orta Okul ve Lise Müzik Dersi Öğretim Programı.
• Öktem, M. H. (1963). İlkokullarda müzik. Remzi Kitabevi.
• Sazak, N., Akgül Barış, D., Öztosun Çaydere, Ö., & Sevinç, S. (2014). İlkokul müzik öğretim programları (1913-2005). Öncü Kitap.
• Sun, M. (1997). Şarkılarla türkülerle temel müzik eğitimi-ilköğretim okulları için müzik kitabı. Yurt Renkleri Yayınevi.
• Şaylan, G. (1983). Milliyetçilik ideolojisi ve türk milliyetçiliği. m. belge içinde, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi (s. 1948-1949). İletişim Yayınları.
• Uzun, T. (2017). Ulus, milliyetçilik ve kimlik üzerine bir değerlendirme. Doğu Batı Dergisi, 23(6), 131-154.