Transformation of Values Education: Opportunities and Threats Presented by the Post-truth Era

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 1, 492 - 518

Sevim Ünal

https://doi.org/10.51460/baebd.1594667

Öz

This study aims to examine the transformation of values education in the post-truth era by analyzing the opportunities and threats it presents. Using document analysis, one of the qualitative research methods, national and international literature related to the subject was systematically analyzed. The research findings indicate that values education in the post-truth era undergoes transformation in three fundamental dimensions: epistemological, technological, and value transmission. The findings reveal that each dimension contains its unique opportunities and threats. A dynamic interaction has been identified between critical thinking opportunities and the blurring of reality perception in the epistemological dimension; between increasing digital capabilities and deepening intergenerational gaps in the technological dimension; and between the emergence of new value domains and the proliferation of manipulative threats in the value transmission dimension. The results demonstrate that three key strategies have gained importance for values education to be effective in the post-truth era: critical thinking education integrated with epistemological awareness, utilization of technological opportunities with consideration of pedagogical risks, and protective value education against manipulative threats. The implementation of these strategies will play a decisive role in managing the transformation of values education in the post-truth era and enhancing its effectiveness.

Anahtar Kelimeler

Post-truth, Values Education, Critical Thinking, Digital Technology, manipulation

Değerler Eğitiminin Dönüşümü: Post-truth Çağının Sunduğu Fırsatlar ve Tehditler

Öz

Bu araştırma, post-truth çağında değerler eğitiminin dönüşümünü, sunduğu fırsatlar ve getirdiği tehditler bağlamında incelemeyi amaçlamaktadır. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılarak gerçekleştirilen çalışmada, konuyla ilgili ulusal ve uluslararası literatür sistematik bir şekilde analiz edilmiştir. Araştırma bulguları, post-truth çağında değerler eğitiminin epistemolojik, teknolojik ve değer aktarımı olmak üzere üç temel boyutta dönüşüm geçirdiğini göstermektedir. Bulgular, her boyutun kendine özgü fırsatlar ve tehditler barındırdığını ortaya koymaktadır. Epistemolojik boyutta eleştirel düşünme fırsatları ile gerçeklik algısının bulanıklaşması; teknolojik boyutta dijital imkanların artması ile kuşaklar arası kopuklukların derinleşmesi; değer aktarımı boyutunda ise yeni değer alanlarının ortaya çıkması ile manipülatif tehditlerin yaygınlaşması arasında dinamik bir etkileşim olduğu tespit edilmiştir. Çalışmanın sonuçları, post-truth çağında değerler eğitiminin etkili olabilmesi için üç temel stratejinin önem kazandığını göstermektedir: epistemolojik farkındalıkla bütünleştirilmiş eleştirel düşünme eğitimi, pedagojik riskler gözetilerek teknolojik imkanların kullanımı ve manipülatif tehditlere karşı koruyucu değer eğitimi. Bu stratejilerin, değerler eğitiminin post-truth çağındaki dönüşümünü yönetmede ve etkisini artırmada katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Post-truth, Değerler Eğitimi, Eleştirel Düşünme, Dijital Teknoloji, Manipülasyon

Kaynakça

• Açıkalın, Ş. N. ve Canbey, M. (2022). Post-truth bağlamda sosyal medya. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 57(1), 1-11. https://doi.org/10.47998/ikad.1026154
• Akbaba-Altun, S. (2003). Eğitim yönetimi ve değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(1), 7-18.
• Akbaş, O. (2008). Değer eğitimi akımlarına genel bir bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 7-27.
• Alp, İ. ve Levent, F. (2024). Dijital dönüşümün öğrenciler üzerindeki etkisine ilişkin öğretmen görüşleri. Journal of Turkish Studies, 15(3), 1611-1633. https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.37035
• Apple, M., Biesta, G., Giroux, H., Heffernan, A., McLaren, P., Riddle, S., & Yeatman, A. (2022). Reflections on contemporary challenges and possibilities for democracy and education. Education Faculty Articles and Research. https://doi.org/10.1080/00220620.2022.2052029
• Baytimur, T. ve Çalışkan, S. (2019). Post-truth çağında gerçeklere sadık kalabilmek: Halkla ilişkiler için bir fırsat olarak medya ve bilgi okuryazarlığı. Kurgu, 27(4), 1-15.
• Bechara, A., Damasio, H., & Damasio, A. R. (2000). Emotion, decision making and the orbitofrontal cortex. Cerebral Cortex, 10(3), 295-307. https://doi.org/10.1093/cercor/10.3.295
• Bennett, J. M., & Bennett, M. J. (2004). Intercultural sensitivity. In D. Landis (Ed.), Handbook of intercultural training (pp. 147-165). SAGE Publications.
• Bennett, M. (1998). Intercultural communication: A current perspective. In Basic concepts of intercultural communication: Selected readings. Intercultural Press.
• Berger, P., & Luckmann, T. (2016). The social construction of reality. In Social theory re-wired (2nd ed.). Routledge.
• Berkowitz, M. W. (2011). What works in values education. International Journal of Educational Research, 50(3), 153-158. https://doi.org/10.1016/j.ijer.2011.07.003
• Bolat, Y. ve Kazancı, M. (2023). Eğitimde medya ve medya manipülasyonu üzerine bir inceleme: Etkileri, sonuçları ve koruyucu önlemler. Mevzu–Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 1-28. https://doi.org/10.56720/mevzu.1308183
• Brookfield, S. D. (2011). Teaching for critical thinking: Tools and techniques to help students question their assumptions (1st ed.). Jossey-Bass.
• Buckingham, D. (2015). Defining digital literacy—What do young people need to know about digital media? Nordic Journal of Digital Literacy, 10(Jubileumsnummer), 21-35. https://doi.org/10.18261/ISSN1891-943X-2015-Jubileumsnummer-03
• Byram, M. (2012). Intercultural competence. In C. A. Chapelle (Ed.), The encyclopedia of applied linguistics (1st ed.). Wiley.
• Byram, M. (2021). Teaching and assessing intercultural communicative competence: Revisited. Multilingual Matters.
• Capilla, P. (2021). Post-truth as a mutation of epistemology in journalism. Media and Communication, 9(1), 313-322.
• Castells, M. (Ed.). (2005). The network society: A cross-cultural perspective. Edward Elgar Publishing.
• Cengiz, G. (2021). Siber suçlar, sosyal medya ve siber etik. İletişim Çalışmaları Dergisi, 7(3), 44-58.
• Chomsky, N. (2002). Media control: The spectacular achievements of propaganda (2nd ed.). Seven Stories Press.
• Cialdini, R. (2005). Basic social influence is underestimated. Psychological Inquiry, 16, 158-161. https://doi.org/10.1207/s15327965pli1604_03
• Cialdini, R. B., & Goldstein, N. J. (2004). Social influence: Compliance and conformity. Annual Review of Psychology, 55, 591-621. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.55.090902.142015
• Cosentino, G. (2020). Social media and the post-truth world order: The global dynamics of disinformation. Palgrave Pivot.
• Çakır, A. ve Dilci, T. (2024). Dijitalleşme, kültür ve psikoloji üçgeninde değer algısı. Cihannüma Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, 2(2), 40-63.
• Çepni, S. (2020). Eğitimde "bir adım ötesi" tartışmalarının kavramsal çerçevesini anlamak: Dijitalleşme ve insanileşme (etik ve değerler) kavramlarında denge kurma arayışları. Fen Matematik Girişimcilik ve Teknoloji Eğitimi Dergisi, 3(2), 143-165.
• Dereli, M. D. (2019). Dinî kimliklerin siber uzamda akışkanlaşması. İnsan ve Toplum, 9(1), 85-116.
• Dönmezçelik, Ö. (2023). Doğruluk-ötesi (post-truth) dönemde yalan haber (fake news) ve Covid-19 aşıları: Twitter etiketlerinde aşı karşıtı argümanlar üzerine bir sosyal ağ analizi [Doktora tezi]. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi.
• Ellul, J. (2021). Propaganda: The formation of men's attitudes. Knopf Doubleday Publishing Group.
• Eroğlu, Ş. ve Çakmak, T. (2020). Post-truth dönemini anlamak: Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü öğrencilerinin yeni medya araçları kapsamında bilgi bozuklukları ve doğrulama algılarının değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 39, 307-325. https://doi.org/10.30794/pausbed.682120
• Ersöz, B. ve Kahraman, Ü. G. (2020). Bilişim çağında bilginin değişen yüzü: İnfobezite üzerine kavramsal bir inceleme. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Dergisi, 4(2), 371-388. https://doi.org/10.31200/makuubd.779273
• Floridi, L. (2019). Translating principles into practices of digital ethics: Five risks of being unethical. Philosophy & Technology, 32(2), 185-193. https://doi.org/10.1007/s13347-019-00354-x
• Floridi, L., Cath, C., & Taddeo, M. (2019). Digital ethics: Its nature and scope. The 2018 Yearbook of the Digital Ethics Lab, 9-17. https://doi.org/10.1007/978-3-030-17152-0_2
• Forster, N. S. (2006). The analysis of company documentation. In J. P. Scott (Ed.), Documentary research (pp. 83-106). SAGE Publications.
• Foucault, M. (2008). Power/Knowledge. In The new social theory reader (2nd ed.). Routledge.
• Friedman, J. (2023). Post-truth and the epistemological crisis. Critical Review, 35(1-2), 1-21. https://doi.org/10.1080/08913811.2023.2221502
• Fuller, S. (2018). Post-truth: Knowledge as a power game. Anthem Press.
• Gane, N. (2001). Zygmunt Bauman: Liquid modernity and beyond. Acta Sociologica, 44(3), 267-275.
• Giroux, H. A. (2007). Eleştirel pedagoji ve neoliberalizm (B. Baysal, Çev.). Kalkedon Yayınları.
• Goleman, D. (2019). Duygusal zekâ (B. S. Yüksel, Çev.). Varlık Yayınları.
• Güven, A. (2020). Hakikatin yitimi olarak post-truth: Bir kavramsallaştırma denemesi. İnsan ve İnsan, 7(23), 20-36. https://doi.org/10.29224/insanveinsan.577956
• Güzel, M. (2015). Gerçeklik ilkesinin yitimi: Baudrillard'ın simülasyon teorisinin temel kavramları. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 65-84.
• Hamutoğlu, N. B., Güngören, Ö. C., Uyanık, G. K. ve Erdoğan, D. G. (2017). Dijital okuryazarlık ölçeği: Türkçe'ye uyarlama çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 18(1), 408-429. https://doi.org/10.12984/egeefd.295306
• Hançer, E. (2022). Hakikat sonrası çağda dijital gazetelerde etik ihlaller güvenirlilik ve itibar arasındaki ilişki üzerine bir araştırma [Doktora tezi]. İstanbul Ticaret Üniversitesi.
• Harsin, J. (Ed.). (2023). Re-thinking mediations of post-truth politics and trust: Globality, culture, affect. Routledge.
• Heider, D. (2018). Happiness and digital ethics. In The Routledge handbook of positive communication. Routledge.
• Herman, E. S. (2018). The propaganda model revisited. Monthly Review, 69(8), 42-54. https://doi.org/10.14452/MR-069-08-2018-01_4
• Hofstede, G. (2011). Dimensionalizing cultures: The Hofstede model in context. Online Readings in Psychology and Culture, 2(1), 1-26. https://doi.org/10.9707/2307-0919.1014
• James, C. (2014). Disconnected: Youth, new media, and the ethics gap. The MIT Press.
• Kahneman, D., & Sunstein, C. R. (2005). Cognitive psychology of moral intuitions. In J.-P. Changeux, A. R. Damasio, W. Singer, & Y. Christen (Eds.), Neurobiology of human values (pp. 91-105). Springer.
• Kahneman, D., & Tversky, A. (1996). On the reality of cognitive illusions. Psychological Review, 103(3), 582-591. https://doi.org/10.1037/0033-295X.103.3.582
• Kan, Ç. (2009). Değişen değerler ve küresel vatandaşlık eğitimi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(3), 895-904.
• Karataş, Z. (2017). Sosyal bilim araştırmalarında paradigma değişimi: nitel yaklaşımın yükselişi. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi 1(1), 68-86.
• Kesik, F. ve Bayram, A. (2015). Eğitim sisteminin eleştirel pedagoji perspektifinden bir değerlendirmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 900-923. https://doi.org/10.17860/efd.42583
• Keskin, A. ve İlhan, G. O. (2021). Değerler eğitimine yönelik dijital çizgi roman tasarımı: "Gizemli Labirent". Journal of Human and Social Sciences, 4(1), 250-264. https://doi.org/10.53048/johass.923826
• Keyes, R. (2004). The post-truth era: Dishonesty and deception in contemporary life. St. Martin's Press.
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 170-189.
• Kirschenbaum, H. (2019). A comprehensive model for values education and moral education. Tạp chí Nghiên cứu dân tộc, 8, 1-15. https://doi.org/10.25073/0866-773X/309
• Kohlberg, L., & Hersh, R. H. (1977). Moral development: A review of the theory. Theory Into Practice, 16(2), 53-59. https://doi.org/10.1080/00405847709542675
• Kuna, M. (2005). MacIntyre on tradition, rationality, and relativism. Res Publica, 11, 251-273. https://doi.org/10.1007/s11158-005-0558-8
• Kutlucan, E., Çakır, R. ve Ünal, Y. (2019). Dijital öykü anlatımı ile verilen değerler eğitimine yönelik bir eylem araştırması. Kastamonu Education Journal, 27(5), 2187-2202. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3388
• Lankshear, C., & Knobel, M. (2008). Digital literacies: Concepts, policies and practices. Peter Lang.
• Laurillard, D. (2008). Technology enhanced learning as a tool for pedagogical innovation. Journal of Philosophy of Education, 42, 521-533. https://doi.org/10.1111/j.1467-9752.2008.00658.x
• Laurillard, D. (2012). Teaching as a design science: Building pedagogical patterns for learning and technology. Routledge.
• Levitin, D. J. (2017). Weaponized lies: How to think critically in the post-truth era. Dutton.
• Lickona, T. (1996). Eleven principles of effective character education. Journal of Moral Education, 25(1), 93-100. https://doi.org/10.1080/0305724960250110
• Lickona, T. (2004). Character matters: How to help our children develop good judgment, integrity, and other essential virtues. Atria Books.
• Lovat, T., & Toomey, R. (2009). Values education and quality teaching: The double helix effect. Springer.
• Lovat, T., Toomey, R., & Clement, N. (2010). International research handbook on values education and student wellbeing. Springer.
• Lutz, C. S. (2009). Tradition in the ethics of Alasdair MacIntyre: Relativism, Thomism, and philosophy. Lexington Books.
• Lyotard, J.-F. (1999). La phénoménologie. Presses Universitaires de France.
• Makris, S. (2022, October 7). Digital virulence and post-truth in light of Baudrillard's science-fiction theory of pataphysics. E-International Relations. https://www.e-ir.info/2022/10/07/digital-virulence-and-post-truth-in-light-of-baudrillards-science-fiction-theory-of-pataphysics/
• Marshall, P. (2012). Ken Wilber on critical realism. Journal of Integral Theory and Practice, 7(4), 35-38.
• Martin, A. J., & Dowson, M. (2009). Interpersonal relationships, motivation, engagement, and achievement: Yields for theory, current issues, and educational practice. Review of Educational Research, 79(1), 327-365. https://doi.org/10.3102/0034654308325583
• Marwick, A. E., & Boyd, D. (2014). Networked privacy: How teenagers negotiate context in social media. New Media & Society, 16(7), 1051-1067. https://doi.org/10.1177/1461444814543995
• McIntyre, L. (2018). Post-truth. The MIT Press.
• McIntyre, L. (2021). The hidden dangers of fake news in post-truth politics. Revue Internationale de Philosophie, 297(3), 113-124. https://doi.org/10.3917/rip.297.0113
• McLuhan, M. (2008). The medium is the message. In D. Mortensen (Ed.), Communication theory (2nd ed.). Routledge.
• Meydan, H. (2014). Okulda değerler eğitiminin yeri ve değerler eğitimi yaklaşımları üzerine bir değerlendirme. BEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 93-108.
• Mullen, A., & Klaehn, J. (2010). The Herman-Chomsky propaganda model: A critical approach to analysing mass media behaviour. Sociology Compass, 4(4), 215-229. https://doi.org/10.1111/j.1751-9020.2010.00275.x
• Narvaez, D., & Rest, J. (1995). Four components of acting morally. In Moral development: An introduction (pp. 385-400). Allyn & Bacon.
• Nicholls, B. (2017). Baudrillard in a 'post-truth' world: Groundwork for a critique of the rise of Trump. Media Peripheries, 16(2). https://doi.org/10.11157/medianz-vol16iss2id206
• Onder, O. ve Sert, G. (2023). Siber etik. In H. Dokgöz (Ed.), Siber suçlar (pp. 265-274). Akademisyen Kitabevi.
• Oxford Languages. (2016, November 8). Oxford word of the year 2016. https://languages.oup.com/word-of-the-year/2016/
• Paul, R., & Elder, L. (2019). The miniature guide to critical thinking concepts and tools. Rowman & Littlefield.
• Peters, M. A. (2017). Education in a post-truth world. Educational Philosophy and Theory, 49(6), 563-566. https://doi.org/10.1080/00131857.2016.1264114
• Postman, N. (1993). Technopoly: The surrender of culture to technology. Vintage.
• Postman, N. (2000). The humanism of media ecology. Proceedings of the Media Ecology Association, 1(1), 10-16.
• Prensky, M. (2001). Digital natives, digital immigrants part 2: Do they really think differently? On the Horizon, 9(6), 1-6. https://doi.org/10.1108/10748120110424843
• Prensky, M. (2009). H. Sapiens digital: From digital immigrants and digital natives to digital wisdom. Innovate: Journal of Online Education, 5(3), 1-9.
• Rest, J. R., & Narvaez, D. (Eds.). (1994). Moral development in the professions: Psychology and applied ethics. Lawrence Erlbaum Associates.
• Romrell, D., Kidder, L. C., & Wood, E. (2014). The SAMR model as a framework for evaluating mLearning. Online Learning, 18(2), 1-15. https://doi.org/10.24059/olj.v18i2.435
• Sak, R., Şahin Sak, İ. T., Şendil, C. ve Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-256. https://doi.org/10.33400/kuje.843306
• Shakir, S. A. A. (2023). Post-truth kavramının yeni medya araçlarında bilgi doğrulama ve dezenformasyon kapsamında incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Shor, I. (2004). Education is politics: Paulo Freire's critical pedagogy. In P. McLaren & P. Leonard (Eds.), Paulo Freire: A critical encounter (pp. 24-35). Routledge.
• Siemens, G. (2016). Connectivism: Creating a learning ecology in distributed environments. In T. Hug (Ed.), Didactics of microlearning: Concepts, discourses and examples (pp. 53-68). Waxmann.
• Sismondo, S. (2017). Post-truth? Social Studies of Science, 47(1), 3-6. https://doi.org/10.1177/0306312717692076 Snyder, T. (2021). On tyranny graphic edition: Twenty lessons from the twentieth century (First Edition). Ten Speed Graphic.
• Suiter, J. (2016). Post-truth politics. Political Insight, 7, 25-27. https://doi.org/10.1177/2041905816680417
• Sunstein, C. R. (2009). On rumors: How falsehoods spread, why we believe them, what can be done. Farrar, Straus and Giroux.
• Şirin, M. R. (2013). Çocuk ve medya: Eşitsizlikler dünyası. İletişim ve Diplomasi, 2, 181-187.
• Taylor, C. (1999). Two theories of modernity. Public Culture, 11(1), 153-174. https://doi.org/10.1215/08992363-11-1-153
• Tekke, A. ve Lale, A. (2021). Sosyal medyada etik, bilgi manipülasyonu ve siber güvenlik. Akademik İncelemeler Dergisi, 16(2), 44-62. https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.958167
• Tesich, S. (1992). A government of lies. The Nation, 254(1), 12-14.
• Toomey, R., Lovat, T., Farmer, R., Farmer, S., & Shealy, C. (2023). Values-based education for "at risk" students. In D. Rayson (Ed.), Education, religion, and ethics: A scholarly collection (pp. 69-89). Springer.
• Trevino, L. K., Weaver, G. R., Gibson, D. G., & Toffler, B. L. (1999). Managing ethics and legal compliance: What works and what hurts. California Management Review, 41(2), 131-151. https://doi.org/10.2307/41165990
• Türk, M. S. (2022). Medyanın gerçeklik inşası ve gerçeklik algısı. Düşünce Dünyasında Türkiz, 5(28), 9-32.
• Uçak, O. (2021). Kültürlerarası iletişimde tek kültüre doğru: Dijital kültür. CTC 2021 Proceedings Book, 215-230. https://doi.org/10.17932/CTC.2021/ctc21.024
• Uluk, M. (2018). Yeni medyada "yalan haber" ve hakikat sonrası çağ: Doğrulama platformu olarak Teyit.org örneği üzerine bir inceleme [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Uluç, G. ve Yarcı, A. (2017). Sosyal medya kültürü. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 52, 88-102.
• Vanacker, B., & Heider, D. (2012). Ethical harm in virtual communities. Convergence: The International Journal of Research into New Media Technologies, 18, 71-84. https://doi.org/10.1177/1354856511419916
• Wardle, C. (2018). Information disorder: The essential glossary. Harvard Kennedy School Shorenstein Center on Media, Politics and Public Policy.
• Wilber, K. (2012). In defense of integral theory: A response to critical realism. Journal of Integral Theory and Practice, 7, 43-52.
• Willingham, D. (2010). Critical thinking why is it so hard to teach? Arts Education Policy Review, 109, 21-32. https://doi.org/10.3200/AEPR.109.4.21-32
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, M. B. ve Özgen, E. (2024). Dijitalleşme ekseninde infodemi ve bilgi düzensizlikleri. Akademik Hassasiyetler, 11(25), 500-529. https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1435823