II. ABDÜLHAMİD DEVRİ’NDE İŞKODRA VİLAYETİNDE RÜŞDİYELER

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 463 - 507, 31.12.2021

İlkay Erken

https://doi.org/10.30903/Balkan.1036601

Cited By: 2

Öz

Osmanlı Devleti eğitimde temelden değişiklik teşebbüslerine Tanzimat Devri’nde başlamıştır. Bu dönemde ülke genelinde eğitimde ıslah gereği yaygın bir şekilde kabul edilmiştir. Islahın hangi kademeden başlayacağı tartışmalarında diğer alanlardaki yeniliklerin tatbiki için gerekli eğitimli kitlenin de temini amacıyla rüşdiyeler öne çıkmıştır. Rüşdiyelerin açılması ve yaygınlaştırılması eğitimin geneli için alınan kararların uygulanması sürecine benzerdi. Özellikle 1869 Maarif-i Umumiye Nizamnamesinde eğitime dair alınan etraflı kararların tatbiki ve yaygınlaşması II. Abdülhamid Devri’nde olmuştur. İşkodra’da diğer okullar gibi rüşdiyelerin sayısı bu dönemde artmıştır. Rüşdiye programlarındaki değişikliklerle eğitimin niteliği de yükseltilmeye çalışılmıştır. Ancak rüşdiyeler İşkodra’da istenilen düzeye gelememiştir. Bunda mali açıdan vilayetin yaşadığı zorluklar etkiliydi. Ayrıca öğretmen teminindeki zorluklar da önemliydi. Geleneksel eğitim metotlarını tatbik eden öğretmenlerle yeni tarzda eğitim veren okulların istenilen seviyede mezun vermesi zordu. Bu okullardaki öğrenci varlığının ve müfredatın düzenli bir şekilde tatbik edildiğinin denetimi de yeterince yapılmamıştır. Nitekim denetimlerde görülen usulsüzlüklere karşı gerekli yaptırımlar tatbik edilmemiştir. Görevini gerektiği gibi yapmayan öğretmenlerin işlerine devamı bunun en açık göstergesiydi.

Anahtar Kelimeler

Tanzimat, Balkanlar, Arnavutluk, Eğitim, İşkodra

OTTOMAN JUNIOR HIGH SCHOOLS IN PROVINCE OF SHKODRA DURING THE REIGN OF ABDULHAMID THE SECOND

Öz

The Ottoman State started its attempts to change fundamentally in education during the Tanzimat Reform Era. During this period, the requirement for improvement in education was widely accepted throughout the country. In the discussions at which stage the improvement would begin, the Ottoman Junior High School-rushdiyes came to the fore in order to provide the educated masses required for the implementation of innovations in other fields. The opening and dissemination of these schools were similar to the process of implementing decisions for the overall education. It was in the reign of Abdulhamid the Second especially in the 1869 Maarifi Umumiye Ordinance, the application and dissemination of the comprehensive decisions regarding education. Like other schools in Shkodra, the number of rushdiyes increased during this period. The quality of education was tried to be improved with the changes in the Ottoman Junior High Schools’ programs. However, rushdiyes could not reach the desired level in Shkodra. The financial difficulties experienced by the province were caused this. In addition, difficulties in obtaining teachers were also important. It was difficult to produce graduates at the desired level in schools that provided new style education with teachers who applied traditional education methods. The supervision of the student presence in these schools and the regular implementation of the curriculum had not been made sufficiently either. As a matter of fact, the necessary sanctions were not applied against the irregularities that observed during the inspections. The clearest indication of this was that teachers who did not fulfill their duties properly continued to work.

Anahtar Kelimeler

Tanzimat, Balkans, Albania, Education, Shkodra

Kaynakça

• AKSOY, Hasan; “Kınalızâde Ali Efendi” DİA, C. 25, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2012, ss. 416-417.
• Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı Eğitiminde Modernleşme, (haz.) Muzaffer Albayrak ve Kevser Şeker, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, İstanbul 2014.
• BARDHİ, Ali, Müfettiş Davut Boriçi’nin Günlüğünde (1870-1877 Eğitim) İşkodra Vilayeti’nde Eğitim, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr.
• BEYDİLLİ, Kemal, “Mühendishâne-i Bahrî-i Hümâyun”, DİA, C.31, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2006, ss. 514-516.
• ________, “Mühendishâne-i Berrî-i Hümâyun”, DİA, C.31, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2006, ss. 516-518.
• CİHAN, Ahmet, Osmanlı’da Eğitim, Akademik Kitaplar, İstanbul 2014.
• DEMİREL, Muammer, “Türk Eğitiminin Modernleşmesinde Rüşdiye Mektepleri”, Türkler, C. 15, ss. 44-60.
• ERGİN, Osman, Türk Maarif Tarihi, C. 1-2, Eser Matbaası, İstanbul 1977.
• ERKEN, İlkay, “İşkodra Vilayetinde İdâdîler (1889-1912)”, History Studies, 12/4, Ağustos 2020, ss. 1783-1807.
• ________, “İşkodra Vilayetinde İlköğretim Okullarında Öğretmen Temini ve Denetimi”, Studies of the Ottoman Domain, C. 8, S. 15, Ağustos 2018, ss. 141-157.
• ________, “İşkodra Vilayetinde İlköğretim Okullarının Giderlerinin Temini”, Osmanlı Araştırmaları Dergisi, C. 5, S. 13, Kasım 2018, ss. 69-81.
• ________, İşkodra Vilayetinin İdari ve Sosyal Yapısı (1876-1912), Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Nedim İpek, Samsun 2014.
• GÜNDÜZ, Mustafa, Osmanlı Eğitim Mirası, Doğu Batı Yayınları, Ankara 2015.
• KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, Birinci Meşrutiyet ve İstibdat Devirleri 1876-1907, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 2011.
• KAZICI, Ziya, Osmanlı’da Eğitim Öğretim, Kayıhan Yayınları, İstanbul 2014.
• KODAMAN, Bayram, Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1999.
• Maarif-i Umumiye-i Celilesi İstatistiği, 1310-1311 Sene-i Dersiye-i Maliyesine Mahsustur, Matbaa-yı Osmanîye, Dersaadet ty.
• OLGUN, Said, Arnavut Milliyetçiliğinin Gelişiminde Mektepler, Gece Kitaplığı, Ankara 2016.
• ÖZCAN, Abdülkadir, “Harbiye”, DİA, C. 16, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1997, ss. 115-119.
• ÖZTAŞ, Sezai and Candan, Ahmet Sait, “Renovation Efforts in the Ottoman Education System until Tanzimat”, World Applied Sciences Journal, Volume 19 Number 8, 2012, pp. 1225-1228.
• ÖZTÜRK, Cemil, “Rüşdiye”, DİA, C. 35, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2008, ss. 300-303.
• SARI, Nil, “Mekteb-i Tıbbiyye”, DİA, C. 29, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2004, ss. 2-5.
• SOMEL, Selçuk Akşin, Osmanlı’da Eğitimin Modernleşmesi (1839-1908), (çev.) Osman Yener, İletişim Yayınları, İstanbul 2010.
• ŞANAL, Mustafa, “II. Abdülhamid Döneminde İlköğretim, Ortaöğretim ve Yükseköğretim Uygulamaları”, Devr-i Hamid Sultan II. Abdulhamid, C. 3, Erciyes Üniversitesi Yayınları, Kayseri 2011, ss. 375-403.
• TEKELİ, İlhan ve İlkin, Selim, Osmanlı İmpratorluğu’nda Eğitim ve Bilgi Üretim Sisteminin Oluşumu ve Dönüşümü, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1999.
• TEKELİ, İlhan, “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Eğitim Sistemindeki Değişmeler”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, C. 2, İletişim Yayınları, İstanbul 1985, ss. 466-475.
• ÜNAL, Mehmet Ali, Osmanlı Tarihi Sözlüğü, Paradigma Yayıncılık, İstanbul 2011.
• ÜNAL, Uğur, II. Meşrutiyet Öncesi Osmanlı Rüşdiyeleri (1897-1907), Gazi Kitapevi, Ankara 2008.