Ethnobotanical properties of Ergan Mountain Erzincan-­Turkey

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 3, 1 - 31, 01.09.2014

Mustafa Korkmaz Zeynettin Alpaslan

Öz

This study was carried out in 2011 to determine ethnobotanical utilization of the plant species by the local people living in the villages around Ergan Mountain located in the border of Erzincan. Determined 122 species belonging to 41 families utilized by the local people, 82 of them are for food, 56 of them for medicinal purposes, 22 for forage, 4 for daily items, 3 for ornamental, 2 as fish net and 6 utilized as fuel. As a result of the study, it was determined that 30 plants’ information overlaps with the literature in terms of etnobotanical properties, 80 plants have different uses. The ethnobotanical information about totaly 12 plants has appeared in this study for the first time. The order of 5 families that have the most taxa is as follows: Asteraceae 17 13.06 % , Rosaceae 13 10.04 % , Lamiaceae 12 9.6 % , Fabaceae 8 6.4 % and Amaryllidaceae 6 4,8 %

Anahtar Kelimeler

B7, Erzincan, Ergan Mountain, Etnobotany, Medicinal plants

Ergan Dağı Erzincan-Türkiye ’nın etnobotanik özellikleri

Öz

Bu çalışma, 2011 yılında Erzincan ili sınırları içerisinde yer alan Ergan Dağı çevresindeki köylerde yaşayan yöre halkı tarafından kullanılan bitkilerin etnobotanik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma alanındaki 41 familyaya ait toplam 122 taksonun, 82’si gıda, 56’sı tıbbi, 22’si yem, 4’ü eşya, 3’ü süs, 2’si balık ağı ve 6’sı yakacak amacıyla kullanıldığı belirlenmiştir. Çalışma sonucunda etnobotanik özellikleri bakımından 30 bitkiye ait verilerin incelenen literatür ile örtüştüğü, 80 bitkinin ise farklı kullanımlarının olduğu tespit edilmiştir. Toplam 12 bitkinin etnobotanik kullanımlarına ait bilgiler ise ilk kez bu çalışmada verilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre en çok takson ihtiva eden 5 familyanın sırası şöyledir; Asteraceae 17 % 13,06 , Rosaceae 13 % 10,04 , Lamiaceae 12 % 9,6 , Fabaceae 8 % 6,4 ve Amaryllidaceae 6 % 4,8 ’dir.

Anahtar Kelimeler

B7, Erzincan, Ergan Dağı, Etnobotanik, Tıbbi bitkiler

Kaynakça

• Akan, H., Korkut, M.M. ve Balos M.M., (2008). Arat Dağı ve çevresinde (Birecik, Şanlıurfa) Etnobotanik Bir Araştırma. Fırat Üniversitesi, Fen ve Müh. Bil. Dergisi 20 (1): 67-81.
• Akkan, E. (1963). Erzincan Ovası’nın iklim özellikleri. Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 23: 79-101.
• Aksakal, Ö. ve Kaya, Y. (2008). Erzurum ve çevresinde halk tarafından gıda amaçlı olarak kullanılan bitkiler. Türkiye 10. Gıda Kongresi 1009–1012, Erzurum.
• Anonim, (2011a). İl Çevre Durum Raporu. Erzincan Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Erzincan.
• Anonim, (2011b). Erzincan iline ait 2000-2010 yılları arası meteorolojik değerler. Erzincan İli Meteroloji Müdürlüğü, Erzincan.
• Baytop, T. (1999). Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi (Geçmişte ve Bugün). Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul.
• Brummitt, R.K. ve Powell, C.E. (edlr.). (1992). Authors of Plant Names. A list of authors of scientific names of plants, with recommended standard forms of their names, including abbreviations. Royal Botanic Gardens, Kew.
• Çakılcıoğlu, U., Khatun, S., Türkoğlu, İ. ve Hayta, Ş. (2011). Ethnopharmacological survey of medicinal plants in Maden (Elazig-Turkey). Journal of Ethnopharmacology 137: 469-486.
• Cansaran, A., Kaya, Ö.F. ve Yıldırım, C. (2007). Ovabaşı, Akpınar, Güllüce ve Köseler köyleri (Gümüşhacıköy/Amasya) arasında kalan bölgede etnobotanik bir araştırma. Fırat Üniv. Fen ve Müh. Bil. Dergisi 19 (3): 243-257.
• Davis, P.H. (1965-1985). Flora of Turkey and The East Agean Islands 1-9. Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Davis, P.H. (ed.), Mill, R.R. ve Tan, K. (1988). Flora of Turkey and the East Aegean Islands 10. Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Demirezer, L.Ö., Ersöz, T., Saraçoğlu, İ. ve Şener, B. (2007). Tedavide Kullanılan Bitkiler (FFD Monografları). NM Medikal ve Nobel Tıp Kitapevleri s. 65-73, 143-147, 283-291, Ankara.
• Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. ve Babaç, M.T. (2012). Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul.
• Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T. ve Başer, K.H.C. (2000). Flora of Turkey and the East Aegean Islands 11. Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Güneş, F. ve Özhatay, N. (2011). An ethnobotanical study from Kars (Eastern) Turkey. Biological Diversity and Conservation 4 (1): 30-41.
• Gürhan, G. ve Ezer, N. (2004). Halk arasında hemoroit tedavisinde kullanılan bitkiler-I. Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi 24 (1): 37-55.
• Gürsoy, O.V. ve Gürsoy, U.K. (2004). Anadolu’da diş ve diş eti ile ilgili hastalıkların tedavisinde halk arasında yaygın olarak kullanılan bitkiler, kullanım şekilleri ve bitkisel özellikleri. Cumhuriyet Üniversitesi, Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi 7: 1
• Honda, G., Yeşilada, E., Tabata, M., Sezik, E., Fujita, T., Takeda, Y., Takaishi, Y., ve Tanaka, T. (1996). Traditional medicine in Turkey VI. folk medicine in West Anatolia; Afyon, Kütahya, Denizli, Aydın, Muğla provinces. Journal of Ethnopharmacology 53: 75-87.
• Kendir, G. ve Güvenç, A. (2010). Etnobotanik ve Türkiye’de yapılmış etnobotanik çalışmalara genel bir bakış. Hacettepe Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi Dergisi, 30 (1): 49–80.
• Keskin, M. ve Alpınar, K. (2002). Kışlak (Yayladağı-Hatay) hakkında etnobotanik bir araştırma. OT Sistematik Botanik Dergisi 9(2): 91-100.
• Konak, A. ve Aktar, O. (2009). Medikal antropoloji çerçevesinde Tunceli / Ovacık’ta geleneksel sağaltma yöntemleri. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi 35 (2): 156-187.
• Özçelik, H. ve Korkmaz, M. (1998). Contributions to the flora of Sütçüler-Isparta (Türkiye). Bulletin of Pure and Appliesd Sciences 21B (1): 1-19.
• Korkmaz, M., Kandemir, A. ve Karacan, S. (2014). A survey on determining the plant taxa of Zetrin spice used in Kemaliye district (Erzincan, Turkey). Bothalia 44 (3): 101-118.
• Koyuncu O., Yaylacı Ö.K., Öztürk, D., Potoğlu Erkara, İ., Savaroğlu, F., Akcoşkun, Ö., ve Ardıç, M. (2010). Risk categories and ethnobotanical features of the Lamiaceae taxa growing naturally in Osmaneli (Bilecik/Turkey) and environs. Biological Diversity and Conservation 3 (3): 31-45.
• Özgökçe, F. ve Özçelik, H. (2004). Ethnobotanical aspects of some taxa in East Anatolia, Turkey. Economic Botany 58 (4): 697-704.
• Özhatay, N. (2006). Türkiye’nin BTC Boru Hattı Boyunca Önemli Bitki Alanları s. 125-127, BTC şirketi, İstanbul. Pils, G. (2006). Flowers of Turkey; a Photo Guide. Friedrich VDV, Linz.
• Polat, R., Satıl, F. ve Çakılcıoğlu, U. (2011). Medicinal plants and their use properties of sold in herbal market in Bingöl (Turkey) district. Biological Diversity and Conservation 4 (3): 25-35.
• Serin, Y (Koordinatör). (2008). Türkiye’nin Çayır ve Mera Bitkileri. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sezik, E., Yeşilada, E., Tabata, M., Honda, G., Takaishi, Y., Fujita, T., Tanaka, T. ve Takeda, Y. (1997). Traditional medicine in Turkey VIII. Folk Medicine In East Anatolia; Erzurum, Erzincan, Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan Provinces. Economic Botany 51 (3): 195-211.
• Sheasby, P. (2007). Bulbous Plants of Turkey and Iran. Alpine Garden Society, Oxford. Şimşek, I., Aytekin F., Yeşilada, E. ve Yıldırımlı, Ş. (2004). Anadolu’da halk arasında bitkilerin kullanılış amaçları üzerinde etnobotanik bir çalışma. 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, Bildiriler, Eskişehir.
• The Plant List, 2014. International Plant Name Index. www.ipni.org, (erişim tarihi: 25.11.2014).
• Tuzlacı, E. (2004). Datça Yarımadası (Muğla) florası ve bu yörede halkın yararlandığı bitkiler. 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, İstanbul.
• Tuzlacı, E. ve Doğan, A. (2010). Turkish folk medicinal plants, IX: Ovacık (Tunceli). Marmara Pharmaceutical Journal 14: 136-143.
• Tübives (2014). Türkiye Bitkileri Veri Sistemi. http://www.turkherb.ibu.edu.tr/, (erişim tarihi: 25.11.2014). Yaldız, G., Yüksek, T. ve Şekeroğlu, N. (2010). Rize ili florasında bulunan tıbbi ve aromatik bitkiler ve kullanım alanları. III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, 3: 1100-1114
• Yapıcı, Ü.İ., Hoşgören, H. ve Saya, Ö. (2009). Kurtalan (Siirt) İlçesinin etnobotanik özellikleri. Dicle Üniversitesi, Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi 12: 191–196.
• Yıldırımlı, Ş. (2004). Etnobotanik ve Türk etnobotaniği. Kebikeç 17: 175-193.
• Yücel, E., Güney, F. ve Şengün, İ.Y. (2010). The wild plants consumed as a food in Mihalıççık district (Eskişehir/Turkey) and consumption forms of these plants. Biological Diversity and Conservation 3 (3): 158- 175.
• Yücel, E. (2012). Türkiye’nin Çayır, Mera ve Ormanlarının Zehirli Bitkileri. Eskişehir.