Trabzon (Türkiye) Atmosferindeki Polenlerin Araştırılması

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 1, 64 - 74, 29.04.2022

Ahter Fişne , Sevil Pehlivan

Öz

Bu araştırma Trabzon’da yapılan aeropalinolojik çalışma olup, belirlenen mevkilerde bulunan bitkilerin polinizasyon periyotlarının belirlenerek, 2005 yılına ait polen takvimi oluşturmayı ve bu bitkilere ait polenlerin neden olduğu alerjik hastalıkların teşhis ve tedavisinde hekimlere yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Trabzon atmosferindeki polenler 01 Şubat 2005 - 30 Ocak 2006 tarihleri arasında gravimetrik yöntemin uygulama aracı olan Durham cihazı kullanılarak günlük olarak toplanmıştır. Çalışma bölgelerinde 19’u ağaç ve çalı, 14’ü otsu olmak üzere toplam 33 taksona ait 22 565 (tanımlanamayan polenler hariç) polen kaydedilmiştir. Her iki istasyonda da 30 takson tespit edilmiştir. Toplam polen sayısı % 1’den fazla olan 14 taksonun toplam polen yüzdeleri; Betulaceae (21,49), Poaceae (14,16), Corylus (8,16), Legüminosae (7,31), Alnus (7,17), Pinaceae (6,44), Cupressaceae (5,42), Oleaceae (5,37), Artemisia (4,23), Carpinus (3,83), Compositae (2,48), Ambrosia (2,27), Amaranthaceae (1,71), Urticaceae (1,32)’dir. Takson çeşitliliği açısından en zengin ay 17 taksonla Nisan ayı olmasına rağmen, toplam polen sayısının %31,13’lük kısmı odunsu polenlerin yoğun olduğu Şubat ayı boyunca kaydedilmiştir. Sıcaklık, rüzgâr hızı ve nisbi nem oranı artışları, polen miktarını pozitif, yağış ise negatif yönde etkilemiştir.

Anahtar Kelimeler

alerji, atmosferik polen, polen takvimi, Trabzon, Türkiye

Teşekkür

Bu çalışma yüksek lisans tezinden alınmıştır. Polen teşhislerindeki yardımlarından dolayı Prof. Dr. Hülya ÖZLER ve Doç. Dr. Birol BAŞER’e teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Akman, Y. (ed). (1990). İklim ve Biyoiklim. Palme Yayın Dağıtım, Ankara.
• Altunoğlu, M. K., Bıçakçı, A., S., Canıtez, Y., Malyer, H. ve Sapan N. (2008). Airborne pollen grains in Yalova, Turkey, 2004. Biologia 63: 658-63.
• Anderson, J. H. (1985). Allergenic airborne pollen and spores in Anchorage, Alaska. Annals of Allergy 54: 390-399.
• Anşin, R. (1980). Doğu Karadeniz Bölgesi Florası ve Asal Vejetasyon Tiplerinin Floristik İçerikleri (Yayınlanmamış Doçentlik Tezi) . KTÜ Orman Fakültesi, Trabzon.
• Anşin, R. (1981). Doğu Karadeniz Bölgesi sahil ve iç kesimlerinde yayılan ana vejetasyon tipleri. KTÜ Orman Fakültesi Dergisi 4(1): 14-25.
• Apostolou, E. K. ve Yannitsaros, A. G. (1977). Atmospheric pollen in the area of Athens. Acta Allergologica 32: 109-17.
• Aytuğ, B. (1974). Pollen Calendar for Turkey, The İstanbul region and other regions with identical Flora of Turkey. Sandoz Editions 205-216.
• Ayvaz, A. (2001). Trabzon Atmosferindeki Aeroallerjenlerin Mevsimsel Dağılımı ve Çocukluk Çağı Solunum Yolu Allerjilerindeki Klinik Önemi, Uzmanlık Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Trabzon.
• Ayvaz, A., Baki, A. ve Doğan, C. (2008). Trabzon atmosferindeki aeroallerjenlerin mevsimsel dağılımı. Asthma Allergy Immunol 6: 11-16.
• Bıçakçı, A., Malyer, H., Tatlıdil, S., Akkaya, A. ve Sapan, N. (2002). Airborne pollen grains of Rize. Acta Pharmaecutica Turcica 44: 3-9.
• Bıçakçı, A., Koç, R.D., Tatlıdil, S. ve Benlioğlu, O. N. (2004). Airborne pollen grains of Usak, Turkey. Pak J Bot 36: 711- 717.
• Bıçakçı, A. ve Tosunoğlu, A. (2015). Allergenik Ambrosia (zaylan) polenlerinin Türkiye’deki dağılımları. Asthma Allegy Immunol 13: 33-46.
• Bıçakçı, A., Saatçioğlu, G. ve Tosunoğlu, A. (2017). Allerjenik Betula (huş ağacı) polenlerinin Türkiye’deki dağılımları. Asthma Allergy Immunol 15: 140-151.
• Bousquet, J., Cour, P., Guerin, B. ve Michel, F.B. (1984). Allergy in the Mediterranean Area I. Polen Counts and Pollinosis of Montpellier. Clin. Allergy 14(3), 249-258.
• Byfield, A. J. ve Baytop, A. (1998). Three alien species new to the Flora of Turkey. Tr. J. of Botany 22: 205-208.
• Charpin, J., Suriyanch, R. ve Frankland, A. W., (edlr). (1974). Atlas of European allergenic pollens. Sandoz Editions, Paris.
• Coğrafya Harita: http://cografyaharita.com/haritalarim/4l-trabzon-ili-haritasi.png, (erişim tar.: 03.09.2021).
• Çelenk, S. ve Malyer, H. (2017). The occurrence of Ambrosia pollen in the atmosphere of Northwest Turkey: investigation of possible source regions. Int J. Biometeorol 61: 1499-1510.
• D’amato, G. ve Spieksma, F. Th. M. (1990). Allergenic pollen in Europe. Grana 30(1): 67-70.
• D’amato, G., Spieksma, F. Th. M. ve Liccardi, G. (1998). Pollen related allergy in Europe. Allergy 53: 567-578.
• D’amato, G. ve Liccardi, G. (2003). Allergenic pollen and urban air pollution in the mediterranean area. Allergy Clinical Immunol Inter 15: 73-79.
• Davis, P.H. (ed.). (1965-2000). Flora of Turkey and the East Aegean Islands 1-10. Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Dönmez, Y. (1976). Bitki Coğrafyasına Giriş. Fen Edebiyat Fakültesi Matbaası, İstanbul.
• Erkan, M. L., Çeter, T., Atıcı, A. G., Özkaya, Ş., Alan, Tuna, S. Ve Pınar, N. M. (2006). Samsun ilinin polen ve spor takvimi. XIV. Ulusal Allerji ve Klinik İmmünoloji Kongresi, Bildiri kitabı, Antalya.
• Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. ve Babaç, M.T. (edlr.). (2012). Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını, İstanbul.
• Güvensen, A. ve Öztürk, M. (2002). Airborne pollen calendar of Buca-Izmir, Turkey. Aerobiologia 18: 229-37.
• Hansen, B. C. S. ve Wright, H. E. (1987). The modern pollen rain of the North Dakota, USA. Polen et Spores 29: 167-184.
• Holmquist, L., Ekebom, A., Kübler, K. A. ve Vesterberg, O. (2005). Airborne birch and oak pollen grains and birch pollen allergens at a common sampling station in Stockholm. Grana 44: 104-10.
• İnce, A. ve Pehlivan, S. (1990). Serik (Antalya) havasının alerjik polenleri ile ilgili bir araştırma. Gazi Tıp Dergisi 1: 35-40.
• İnceoglu, O., Pınar, N. M., Şakıyan, N. ve Sorkun, K. (1994). Airborne pollen concentration in Ankara, Turkey 1990-1993. Grana 33: 158-161.
• Kadocsa, E. ve Juhász, M. (2002). Study of airborne pollen composition and allergen spectrum of hay fever patients in South Hungary (1990-1999). Aerobiologia 18:203-209.
• Kaplan, A. (2004). Airborne pollen grains in Zonguldak, Turkey 2001-2002. Acta Bot Sin 46: 668-74.
• Kapyla, M. (1984). Diurnal variation of tree pollen in the air in Finland. Grana 23: 167-76.
• Kaya, Z. ve Aras, A. (2004). Airborne pollen calendar of Bartın, Turkey. Aerobiologia 20(1): 63-67.
• Kızılpınar, İ. ve Doğan, C. (2010). Investigation of pollens in the atmosphere of Camkoru, Ankara, Turkey. Asthma Allergy Immunol 8: 180-8.
• Koivikko, A., Kupias, R., Makinen, Y. ve Pohjola A. (1986). Pollen seasons: Forecasts of the most important allergenic plants in Finland. Allergy 41: 233-242.
• Mandrioli, P., Negrini, M.G. ve Zanotti, A. L. (1982). Airborne pollen from Yugoslavian coast to the Po Valley (Italy). Grana 21: 121-8.
• Molina, R. T., Palacios, I. S., Rodriguez, A. F. M., Munoz, J. T. ve Corchero, A. M. (2001). Environmental factors affecting airborne pollen concentration in anemofil species of Plantago. Annals of Botany 87: 1-8.
• Nilsson, S. ve Persson, S. (1981). Three pollen espectra in the Stockholm region (Sweden), 1973-1980. Grana 20: 179-82.
• Nilsson, S. ve Palmberg-Gothard, J. (1982). Pollen calendar for Huddinge (Sweden), 1973-1980. Grana 21: 183-185.
• Novoselova, L. V. ve Minaeva, N. (2015). Pollen monitoring in Perm Krai (Russia)-experience of 6 years. Acta Agrobotanica, 68(4): 343-348.
• Olei, H. D., Spiexma, F. T. M., Bruynzel, P. L. B. (1986). Birch pollen asthma in the Netherland. Allergy 41: 435-441.
• Özdoğan, Y., Kaplan, A. (2008). Karabük ili atmosferinin polen analizi. Ulusal Hava Kalitesi Sempozyumu, Bildiri Kitabı, 579-586, Konya.
• Paiva, J. ve Teresa, L. M. (1989). Five year air sampling study in Coimbra, Portugal. Boletim da Sociedade Broteriana 62: 131-138.
• Pehlivan, S.ve Özler, H. (1995). Sivas ili atmosferindeki polenlerin araştırılması. J Ins Sci And Tech 7: 69-77.
• Pehlivan, S. (ed.). (1995). Türkiye’ nin Allerjen Polenleri Atlası. Ünal Ofset, Ankara.
• Peternel, R., Culıg, J., Mıtıc, B., Hrga, I. ve Vukusic, I. (2005). Airborne pollen spectra at three sites in inland Croatia, 2003. Bot. Bul. Acad. Sin 46: 53-59.
• Potoğlu, E. I., Pehlivan, S. ve Tokur, S. (2007). Concentrations of airborne pollen grains in Eskisehir City, Turkey. Journal of Applied Biological Sciences 1: 33-42.
• Rodriguez-Rajo, F. J., Iglesias, I. ve Jato, V. (2004). Allergenic airborne pollen monitoring of Vigo (NW Spain) in 1995-2001. Grana 43: 164-173.
• Saatçioğlu, G., Tosunoğlu, A., Malyer, H. ve Bıçakçı, A. (2011). Airborne pollen grains of Gemlik (Bursa). Asthma Allergy Immunol 9: 29-36.
• Saitoğlu, G. (2013). Kocaeli (İzmit) Atmosferindeki Alerjik Polenlerin İncelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Serbes, A. B., Kaplan, A., Aksoy, N., Özdoğan, Y. ve Güneş, N. (2008). Düzce ili atmosferinin polen analizi. Ulusal Hava Kalitesi Sempozyumu, Bildiri Kitabı 567-568, Konya.
• Ylı-Panula, E. ve Ahlholm, J. (1998). Prolonged antigenic activity of birch and grass pollen in experimental conditions. Grana 37: 180-184.
• Yurdukoru, S. (1979). Samsun ili havasındaki allerjenik polenler. Ankara Tıp Bülteni 1: 37-44.