Perisuyu Vadisi ve Çevresinin (Yedisu-Karlıova/Bingöl) Florası

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 143 - 174, 30.08.2024

Hikmet Cengiz , Lütfi Behçet

Öz

2017-2023 yılları arasında gerçekleştirilen bu çalışma ile 2968 bitki numunesi toplandı. Toplanan numunelerin değerlendirilmesi ile alanda; 89 familya ve 455 cins’e ait toplam 1200 takson (905 tür, 221 alttür ve 74 varyete) belirlendi. Tespit edilen 1200 taksonun 5’i Pteridophyta, 1195’i Spermatophyta divizyo üyesidirler. Spermatophyta üyesi taksonların 2’si Gymnospermae, 1193’ü Angiospermae alt divizyosunda yer almaktadır. Tespit edilen taksonlardan 57 tanesinin B8 karesi için yeni kayıt ve 129 (%10,75) tanesinin endemik olduğu belirlenmiştir. Araştırma sahasında yayılışı belirlenen 129 endemik ve 15 endemik olmayıp tehdit altında olan toplam 144 taksonun IUCN tehdit kategorisi dağılım oranları şu şekildedir; LC (düşük riskli) 77, VU (duyarlı) 28, NT (tehtide açık) 14, EN (tehlikede) 13, CR (kritik) 4 ve DD (yetersiz verili) 4. Taksonların fitocoğrafik bölge dağılımları bakımından; İran-Turan elementi 406 (%33,83), Avrupa-Sibirya elementi 124 (%10,33), Akdeniz elementi 43 (%3,58) ve fitocoğrafik bölgesi bilinmeyen ya da çok bölgeli bitkiler 627 (%52,25) olarak belirlenmiştir. Belirlenen taksonların hayat formları bakımından dağılımları şu şekildedir; Hemikriptofitler 711 (%59,25), Terofitler 229 (%19,08), Kriptofitler 143 (%11,91), Fanerofitler 63 (%5,25) ve Kamefitler 54 (%4,50).

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Bingöl, flora, Perisuyu

The Flora of Perisuyu Valley and its Surroundings (Yedisu-Karlıova/Bingöl)

Öz

2968 plant samples were collected during our research carried out between 2017 and 2023 to determine the Flora of Perisuyu Valley and its Surroundings (Yedisu-Karlıova/Bingöl). By identifying these samples in the field, a total of 1200 taxa (905 species, 221 subspecies, and 74 varieties) belonging to 89 families and 455 genera were identified. Of the 1200 identified taxa, 5 are members of Pteridophyta and 1195 are members of Spermatophyta division. 2 of the Spermatophyta member taxa are in the Gymnospermae subdivision, and 1193 are in the Angiospermae subdivision. It was determined that 57 of the detected taxa were new records for B8 square and 129 (10.75%) were endemic. The IUCN threat category distribution rates of a total of 144 taxa, 129 of which are endemic and 15 of which are non-endemic and are under threat, are determined as follows; LC (Low Concern) 77, VU (Vulnerable) 28, NT (Near Threatened) 14, EN (Endangered) 13, CR (Critically Endangered) 4 and DD (Data Deficient) 4 taxa. In terms of phytogeographical distribution of taxa, it has been determined that 406 elements (33.83%) are Iranian-Turanian, 124 elements (10.33%) are European-Siberian, 43 elements 3.58%) are Mediterranean, and plants with unknown or multi-regional phytogeographic region are 627 (52.25%). The distribution of the identified taxa in terms of life forms is as follows; Hemicryptophytes 711 (59.25%), Therophytes 229 (19.08%), Cryptophytes 143 (11.91%), Phanerophytes 63 (5.25%) and Camephytes 54 (4.50%).

Anahtar Kelimeler

Bingöl, flora, Perisuyu, Türkiye

Kaynakça

• Akman, Y., Ketenoğlu, O. ve Kurt, F. (2011). Vejetasyon Ekolojisi ve Araştırma Metodları, s. 1-345. Palme Yayınları, Ankara.
• Anonim, (2001). Bingöl İli Arazi Varlığı. T.C. Başbakanlık Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• Armağan, M. (2016). Gypsophila munzurensis (Caryophyllaceae), a new species from Tunceli (Turkey). Phytotaxa 275: 175-180.
• Armağan, M. (2020). The explorations on the flora of Tunceli (Turkey). Anatolian Journal of Botany 4(1): 11-56.
• Avci, V. ve Günek, H. (2022). Karlıova Havzası ve çevresinin (Bingöl) jeomorfolojisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 32(3): 877-894.
• Behçet, L., Özgökçe, F., Ünal. M. ve Karabacak, O. (2009). The flora of Kırmızı Tuzla (Karaçoban, Erzurum/Turkey) and Bahçe Tuzlası (Malazgirt, Muş/Turkey) and their environment. BioDiCon 2(3): 122-155.
• Behçet, L., Yapar, Y. ve Sinan, A. (2014). B8 Karesinden (Bingöl, Elazığ) Türkiye Florasına katkılar. Biyolojik Çeşitlilik ve Koruma 7(3): 87-96.
• Behçet, L. ve İlçim, A. (2015). Paracaryum bingoelianum (Boraginaceae), a new species from Turkey. Turk. J. Bot. 39(2): 334-340.
• Behçet, L., İlçim., A. ve Yapar, Y. (2017). Centaurea bingoelensis (Asteraceae), a new species from Turkey. Turk. J. Bot. 41: 180-188.
• Behçet, L. (2019). Bingöl Ekolojisi ve Bitki Çeşitliliği. Uluslararası Arıcılık Araştırmaları ve Sürdürülebilir Kırsal Kalkınma Stratejileri Kongresi 11-13 Ekim 2019 Bingöl (Tam metin).
• Behçet, L. ve Yapar, Y. (2019a). Çapakçur Vadisi (Bingöl) Arı Florasına Katkılar. Uluslararası Arıcılık Araştırmaları ve Sürdürülebilir Kırsal Kalkınma Stratejileri Kongresi 11-13 Ekim 2019 Bingöl (Tam Metin).
• Behçet, L. ve Yapar, Y. (2019b). Çapakçur Vadisi (Bingöl)’nin Rupikol Bitkileri. Hoca Ahmet Yesevi 2. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi 6-8 Aralık 2019 Erzurum.
• Behçet, L. ve Yapar, Y. (2019c). Matan Dağı (Bingöl) florasında arıcılık açısından önemli bitkiler. Biyolojik Çeşitlilik ve Koruma 12(1): 149-159.
• Behçet, L. ve Yapar, Y. (2020a). Türkiye’den bazı kareler için yeni floristik kayıtlar. Bitlis Eren Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 9(4): 1482-1495.
• Behçet, L. ve Yapar, Y. (2020b). Çapakçur Vadisi (Bingöl-Türkiye)’nin Monokotil Petaloitleri. Türk Doğa ve Fen Dergisi 2020 Ekim TDFD Özel Sayısı, 11-22.
• Behçet, L. ve Yapar, Y. (2021a). Asteraceae, Fabaceae ve Lamiaceae familyalarına ait B8 Karesi için yeni floristik kayıtlar. Journal of the Institute of Science and Technology 11(3): 1792-1802.
• Behçet, L. ve Yapar, Y. (2021b). Çapakçur Vadisi (Bingöl) Buğdaygil (Poaceae) Florası. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi 24(3): 539-553.
• Behçet, L. ve Cengiz, H. (2023a). Pimpinella major (Apiaceae); a new record for the flora of Türkiye and contributions to ıts taxonomy. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi 26(5): 1048-1055.
• Behçet, L. ve Cengiz, H. (2023b). On the presence and distribution of Lycopus exaltatus L.f. (Lamiaceae) in Türkiye. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi 26(6): 1253-1258.
• Behçet, L. ve Yapar, Y. (2024). A new species Eremogone (Caryophyllaceae) from Türkiye. Phytotaxa 633: 1-8. Cabi, E., Doğan, M. ve Karabacak, E. (2011). Taxonomic revision of the genus Psathyrostachys Nevski (Poaceae: Triticeae) in Turkey. Australian Journal of Crop Science 5: 1501-1507.
• Cengiz, H. ve Behçet, L. (2022). Perisuyu Vadisi’nden (Yedisu-Karlıova/Bingöl) B8 Karesi için yeni floristik kayıtlar. Commagene Journal of Biology 6(1): 11-19.
• Cengiz, H. ve Behçet, L. (2023). Göynük Nahiyesi ve çevresinin (Karlıova/Bingöl) florası. Commagene Journal of Biology 7(1): 79-85.
• Çetin, A. ve Behçet, L. (2022a). Koz Dağı (Genç/Bingöl) ve çevresinin florası. Commagene Journal of Biology 6(1): 39-61.
• Çetin, A., ve Behçet, L. (2022b). Koz Dağları’ndan (Genç -Bingöl) B8 Karesi için yeni floristik kayıtlar ve Lythrum volgense ile ilgili değerlendirmeler. Journal of the Institute of Science and Technology 12(2): 633-644.
• Davis, P.H., (ed.). (1965-1985). Flora of Turkey and the East Aegean Islands 1-9. Edinburgh Univ. Press, Edinburgh.
• Davis, P.H., Mill, R.R., Tan, K., (edlr.). (1988). Flora of Turkey and the East Aegean Islands 10. Edinburgh Univ. Press, Edinburgh.
• Demirol, G. N., Kılıç, Ö. ve Yıldırımlı, Ş. (2020). Kuruca Köyü ile Bingöl arasındaki alanın fulorası. OT Sist. Bot. Dergisi 27(1-2): 191-233.
• Demirpolat, A., Yıldırımlı, Ş. ve Kılıç, Ö. (2021). Sancak (Bingöl-Merkez) Beldesi ve çevresinin fulorası OT Sist. Bot. Dergisi 28(1-2): 157-192.
• Demirpolat, A., Kılıç, Ö., Yildirimli, S. ve Bagcı, E. (2023). Genç İlçesi (Bingöl) ve yakın çevresinin florası. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 6(1): 289-309.
• Dirmenci, T., Haloob, A., Celep, F. ve Ghazanfar, S. (2023). Contributions to Ziziphora clinopodioides (Lamiaceae) in Turkey and Iraq. Phytotaxa 592: 279-293.
• DMİ. (2020). Meteroloji Bülteni. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü. Ankara.
• Doğan, M., Behçet, L., ve Sinan, A. (2015). Pseudophleum anatolicum, a new endemic species of Pseudophleum (Poaceae) from East Anatolia, Turkey. Systematic Botany ( Published by: The American Society of Plant Taxonomy) 40(2): 454-460.
• Duran, A., Ünal, F. ve Pınar, N.M. (2003). Türkiye Hesperis cinsinin revizyonu. TUBİTAK TBAG proje, Proje No: 198T140.
• Duran, A. ve Aytaç, Z. (2005). Astragalus nezaketiae (Fabaceae), a new species from Turkey. Annales Botanici Fennici 42: 381-385.
• Duran, A., Behçet, L. ve Öztürk, M. (2015). Diplotaenia bingolensis (Apiaceae), new species from east Anatolia, Turkey. Plant Systematics and Evolution 301(1): 467-478.
• Ekim, T., Koyuncu, M., Vural, M., Duman, H., Aytaç, Z. ve Adıgüzel, N. (2000). Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı, ss. 246. Türkiye Tabiatını Koruma Derneği ve Yüzüncü Yıl Üniv., Ankara.
• Ekim, T., (2014). Damarlı Bitkiler: Şu eserde: Güner, A. ve Ekim, T., (edlr.). Resimli Türkiye Florası 1: 159-162. Ali Nihat Gökyiğit Vakfı, Flora Araştırmaları Derneği ve Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Emberger, L. (1955). Une classification biogeographique des climats. Rec. Trav. Lab. Bot. Fac. Sc. 7: 3-43.
• Engin, A. (1990). Bingöl Dağı ve Çevresindeki İlçelerin (Hınıs, Tekman, Çat, Varto, Karlıova) Bitkilerinin Floristik Araştırılması (Doçentlik Tezi). Ondokuz Mayıs Üniv., Egitim Fak., Biyoloji Anabilim Dalı.
• Erensayın, A. (2023). Karaçavuş (Haçreş) Dağları (Muş) Florası (Yüksek Lisans Tezi). Ulusal Tez Merkezi “https://tez.yok.gov.tr/, er. tar. 25 i 2024”.
• Erik, S. ve Tarıkahya, B. (2004). Türkiye Florası Üzerine. Kebikeç 9: 139-163.
• Fırat, M. (2017). Verbascum gimgimense (Scrophulariaceae), a new species from Muş province (Turkey). Phytotaxa 291: 209-216.
• Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T., Başer, K.H.C. (edlr.). (2000). Flora of Turkey and the East Aegean Islands 11. Edinburgh Univ. Press, Edinburgh.
• Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M., Babaç, M.T., (edlr.).(2012). Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler) ss. 1290. Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını, İstanbul.
• Hamzaoğlu, E., Behçet, L. ve Yapar, Y. (2020). A new suffruticose taxon of Dianthus (Caryophyllaceae) from Bingöl, Turkey. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi 23(6): 1529-1534.
• IUCN, (2017). Guidelines for using the IUCN Red List Categories and Criteria: Version 13. International, ss. 108. Union for Conservation of Nature and Natural Resources, Gland ve Cambridge.
• Kandemir, A. ve Türkmen, Z. (2008). The flora of Üzümlü-Sakaltutan (Erzincan-Gümüşhane). Turk. J. Bot. 32(4): 265-304.
• Kandemi̇r, A., Sevi̇ndi̇, C., Korkmaz, M. ve Çeli̇koğlu, Ş. (2015). Erzincan (Türkiye)’a özgü endemik bitki taksonlarının IUCN tehdit kategorileri. Bağbahçe Bilim Dergisi 2(1): 43-65.
• Kaya, A. (1996). Uzundere (Kargapazarı Dağları) ve Çevresinin (Erzurum) Florası Üzerine Bir Ön Çalışma (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniv. Fen Bil. Enstitüsü.
• Kaya, Y. (1996). Tercan çevresi ile Şengül (Erzincan) ve Bağırbaba (Tunceli) dağlarının florası. Turk. J. Bot. 20(1): 75-98.
• Kılıç, Ö. ve Yıldırımlı, Ş. (2014). Dikme (Kür) Yaylası (Bingöl merkez) ve çevresinin florası. OT Sist. Bot. Dergisi 21(1): 69-126.
• Kılıç, Ö., Yıldırımlı, Ş. ve Kıranşan, K. (2017). Yüzenadalar (Bingöl-Solhan) çevresinin fulorası. OT Sist. Bot. Dergisi 24(2): 131-172.
• Komarov, V.L., (ed.). (1933-1964). Flora of the USSR. (English translation) 1-30. Akademiya Nauk SSSR, Moscow and Leningrad.
• Korkmaz, M. ve Turgut, N. (2014). Flora of Ergan Mountain (Erzincan/Turkey). Biological Diversity and Conservation 7(3): 195-216.
• Korkmaz, M. (2015). Floristical diversity and endemic plants of Çayırlı district (Erzincan/Turkey). Biological Diversity and Conservation 8(3): 223-247.
• Kurşat, M. ve Karataş, M. (2017). Kambos Dağı florası Bitlis. Biyolojik Çeşitlilik ve Koruma 10(2): 93-112.
• Lazkov, G.A. ve Sennikov, A.N. (2021). Taxonomic assessment of three species of Silene (Caryophyllaceae) Described by Boris K. Schischkin from Turkey. Ann. Bot. Fennici 58: 211-218.
• Menemen, Y. ve Jury, S.L. (2001). A taxonomic revision of the genus Pastinaca L. (Umbelliferae). Israel Journal of Plant Sciences 49: 67–77.
• Özhatay, N. ve Kandemir, A. (2015). Allium erzincanicum (sect. Allium): Doğu Anadolu Bölgesi’nden yeni bir Soğan (Allium L.) türü. Bağbahçe Bilim Dergisi 1(2): 50–58.
• Pınar, S. M., Behçet, L., Fidan, M. ve Eroğlu, H. (2018). Türkiye Florası İçin Yeni Bir Kayıt: Onopordum cinereum Grossh. (Asteraceae). Erzincan University Journal of Science and Technology, 11(1): 85-91.
• Pimenov M.G. ve Kljuykov E.V. (2011). Two new species and a new combination in Turkish Dichropetalum (Apiaceae). Ann. Bot. Fennici 48: 337-342.
• Podlech, D. ve Zarre, Sh. (2013). A Taxonomic revision of the Genus Astragalus L. (Leguminosae) in the Old World I, With contributions by M. Ekici, A. A. Maassoumi and A. Sytin. Koenigstein, Germany.
• Raunkiaer, C. (1934). The Life Forms of Plants And Statistical Plant Geography. Clarendon Press, Oxford.
• Rechinger, K. H. (1965-1977). Flora of Iranica. Graz. Academisch Druck u Cerlangsanstalt, Graz-Austria.
• Sonay, V., ve Akan, H. (2023). Sarıcan Beldesi (Karakoçan/Elazığ) florasına katkılar. Bağbahçe Bilim Dergisi 10(3): 343-359.
• Sinan, A. ve Behçet, L. (2014). Altıkardeş Dağı ve çevresinin Genç, Bingöl florası. Biyolojik Çeşitlilik ve Koruma 7(3): 98-116.
• Sinan, A., Behçet, L., ve Yapar, Y. (2021). Ranunculus solhanensis (Ranunculaceae), a new species from Eastern Turkey. Phytotaxa 497(2): 157–164.
• Towsend, C.C. ve Guest, E. (1960-1985). Flora of Iraq. Vol. 1;2;4-6;8;9. Ministry of Agriculture Repplic of Iraq. Baghdad.
• Tutin, T.G., Heywood, V.H., Burges, N.A., Moore, D.M., Valentine, D.H., Walters, S.M. and Webb, D.B. (1964-1981). Flora Europaea 1-5, Unv. Press, Cambridge.
• Yapar, Y. ve Behçet, L. (2018). Hiro Yaylası Adaklı-Bingöl/Türkiye ve çevresinin florası. Biyolojik Çeşitlilik ve Koruma 11(3): 126-140.
• Yıldırımlı, Ş. (1995). Munzur Dağları (Erzincan–Tunceli) florası. OT Sist. Bot. Dergisi 2(1): 1-78.
• Yıldırımlı, Ş. (1997a). The chorology of the Turkish species of Acanthaceae, Aceraceae, Aizoaceae, Amaranthaceae and Anacardiaceae families. OT Sist. Bot. Dergisi 4(1): 125-130.
• Yıldırımlı, Ş. (1997b). The corology of the Turkish species of Apiaceae family. OT Sist. Bot. Dergisi 4(2): 105-128.
• Yıldırımlı, Ş. (1999). The chorology of the Turkish species of Asteraceae family. OT Sist. Bot. Dergisi 6(2): 75-123.
• Yıldırımlı, Ş. (2001). The chorology of the Turkish species of Brassicaceae, Buddlejaceae and Buxaceae families. OT Sist. Bot. Dergisi 8(1): 141-171.
• Yıldırımlı, Ş. (2002). The chorology of the Turkish species of Caryophyllacaea, Casuarianeceae, Celestraceae, Cerathophyllacaeae and Cercidiphyllaceae families. OT Sist. Bot. Dergisi 9(2): 175-199.
• Yıldırımlı, Ş. (2005). The chorology of the Turkish species of Fabaceae family. OT Sist. Bot. Dergisi 12(1): 117-170.
• Yıldırımlı, Ş. (2009). The chorology of the Turkish species of Paeoniaceae, Papaveraceae, Parnassiacaceae, Passifloraceae, Pedaliaceae, Phytolaccaceae, Pittosporaceae, Plantaginaceae and Platanaceae families. OT Sist. Bot. Dergisi 16(2): 171-186.
• Yıldırımlı, Ş. (2010). The chorology of the Turkish species of Rafflesiaceae and Ranunculaceae families. OT Sist. Bot. Dergisi 17(1): 199-223.
• Yıldırımlı, Ş. (2011). The chorology of the Turkish species of Rosaceae family. OT Sist. Bot. Dergisi 18(1): 191-235.
• Yıldırımlı, Ş. (2012). The chorology of the Turkish species of Scrophulariaceae family. OT Sist. Bot. Dergisi 19(1): 151-211.
• Yıldırımlı, Ş. (2017). The chorology of the Turkish non tepaloid Monocotyledones species of Cyperaceae Juss., Juncaceae Juss. and Poaceae Barnhart (Gramineae) families. OT Sist. Bot. Dergisi 24(2): 173-235.
• Zohary, M. (1966-1986). Flora Palaestina 1-4. Jerusalem Academic Press. Israel.