YALOVA HAVUÇ (Daucus carota L.) GEN HAVUZUNDA BULUNAN GENOTİPLERİN BAZI MORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ

Yıl 2021, Cilt: 50 Sayı: 1, 35 - 42, 09.04.2021

Tolga Tuna İbrahim Sönmez Gülay Beşirli Ali Ramazan Alan Fevziye Çelebi Toprak Murat Şeker

Öz

Bu çalışma 2020 yılında Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü’nde TÜBİTAK tarafından desteklenen 117G002 no.lu “Kışlık Sebze Yetiştiriciliğinde Hat ve Çeşit Geliştirme” isimli projede yer alan havuç gen havuzu geliştirme çalışmaları kapsamında, 10 genotipin yaprak özelliklerinin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Türkiye’de havuç yetiştiriciliğinin yaygın olarak yapıldığı illerden (Kahramanmaraş, Hatay) ve yurt dışından (Tacikistan) oluşturulmuş gen havuzu içerisinde sarı, turuncu ve mor havuç tipleri mevcuttur. Söz konusu gen havuzundaki 96 farklı bireyin çıkış oranları ve yaprak özellikleri belirlenirken UPOV ve IPGRI çeşit tanımlama formlarından faydalanılmıştır. Formlarda yer alan çıkış, olgun yaprak sayısı, yaprakta tüylülük, yaprak tipi, yaprakta bölünme, yaprak rengi, yaprak rengi yoğunluğu, yaprak duruşu, yaprak uzunluğu, petiolede antosiyanin varlığı, bitki örtüsü kriterleri incelenerek genotiplerin mevcut durumu ortaya konulmuştur. Genotiplerin olgun yaprak sayıları incelendiğinde değerlerin 6 ile 14 adet arasında değiştiği görülmüştür. Yaprak tipi ile yaprakta bölünmenin paralellik gösterdiği belirlenmiştir. Hatay Moru genotipi olgun yaprak sayısı, yaprak sapında antosiyanin özellikleri bakımından en yüksek değerleri vererek dikkat çekmiştir. Hatay Moru ve Kahramanmaraş genotiplerine ait bireylerde yaprak tüylülüğünün yoğun olduğu, Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsünde daha önceki çalışmalardan gen havuzuna aktarılan mor tiplerde (Genotip 3, Genotip 11, Genotip 12, Genotip 16, Genotip 20) ise yaprakta tüylülüğün çok az olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Daucus carota, havuç, karakterizasyon, UPOV, IPGRI

SOME MORPHOLOGICAL CHARACTERISTICS OF THE GENOTYPES IN YALOVA CARROT (Daucus carota L.) GENE POOL

Öz

This study was carried out in order to determine the Leaf characteristics of 10 genotypes within the scope of carrot gene pool Development Studies in the project 117G002 “line and variety development in winter vegetable cultivation” supported by TUBITAK at Atatürk Horticultural Central Research Institute in 2020. In the gene pool obtained from Turkey and abroad, yellow, orange, purple carrot types are available. UPOV and IPGRI variety identification forms were used to determine the morphological characteristics of some existing carrot genotypes in this gene pool. By examining the germination and leaf feature criteria in the forms, (number of mature leaves, leaf hairiness, leaf type, leaf division, leaf color, leaf color density, leaf position, leaf lenght, anthocyanin presence in petiole) similarities and differences between genotypes were revealed. When the mature number of sheets of the genotypes is examined, the values vary from 6 to 14. It is determined that the leaf type and the leaf split are parallel. Hatay Purple genotype has attracted attention by giving the highest values in terms of the number of mature leaves, anthocyanin properties on the petiole. It has been observed that individuals belonging to the Hatay Purple and Kahramanmaraş genotypes have dense leaf hairiness. It was determined that there is very little hairiness on the leaves in purple types transferred to the gene pool from previous studies in Atatürk Horticultural Central Research Institute.

Anahtar Kelimeler

Daucus carota, carrot, characterization, UPOV, IPGRI

Kaynakça

• Anonim, 2019a. www.fao.org (Erişim Tarihi: 05.04.2021).
• Anonim, 2019b. http://www.tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 05.04.2020).
• Anonim, 2020. http://www.tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 05.04.2020).
• Anonim, 2021. https://ziraatyapma.blog spot.com/2016/11/hoagland-besin-eriyigi-recetesi-mglitre.html (Erişim Tarihi: 05.04.2021).
• Baranski, R., C. Allender and M. Klimek-Chodacka, 2012. Towards better tasting and more nutritious carrots: carotenoid and sugar content variation in carrot genetic resources. Food Res. Int., 47:12-187.
• Baysal, A., 1995. Havucun beslenmedeki önemi. Standart Ekonomik ve Teknik Dergi, Ankara, s:55-58.
• Duman, İ. ve D. Eşiyok, 1995 Ekim öncesi PEG ve KH₂PO₄ uygulamalarının havuç tohumlarının çimlenme ve çıkış oranı ile verim üzerine etkileri. TÜBİTAK Tr. J. of Agriculture and Forestry, 22(1998):445-449.
• Ergün, M. and Z. Süslüoğlu, 2018. Evaluation carrot as a functional food. Middle East Journal of Science, 4(2):113-119.
• Ganapathi, M., 2006. Influence of organics, micronutrients and plant growth regulators on productivity potential in carrot (Ph.D. Thesis). Dharwad University of Agricultural Sciences, Department of Crop Physiology College of Agriculture, India, 143p.
• Hossain, A.K.M.M., M.R. İslam, M.S. Bari, M.H.A. Amin and M.A. Kabir, 2009. Effects of mulching and levels potassium on growth and yield of carrot. Bangladesh Research Publications Journal, 3(2):963-970.
• Iorizzo, M., D.A. Senelik, S.L. Ellison D. Grzebelus, P.F. Cavagnaro, C. Allender, J. Brunet, D.M. Spooner, A.V. Deynzeand and P.W. Simon 2013. Genetic structure and domestication of carrot (Daucus carita sunsp. sativus) (Apiaceae). American Journal of Botany, 100(5):930-938.
• Kataria, D., K.D. Chahal, P. Kaur and R. Kaur, 2016. Carrot plant-a potential source of high value compounds and biological activities: a review. Proceedings of the Indian National Science Academy, 82(4):1237-1248.
• Lachin, A., 2020. Havuç (Daucus carota L.)’ta katlanmış haploid (DH) bitki üretimi (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı, Denizli, 21s.
• Mehedi, T.A., M.A. Siddique and S.B. Shadid, 2012. Effects of urea and cow dung on growth and yield of carrot. Journal of Bangladesh Agricultural University, 10:9-13.
• Negi, P.S. and S.K. Roy, 2000. Effect of low-cost storage and packaging on quality and nutritive value of fresh and dehydrated carrots. Journal of Science Food and Agriculture, 80:2169-2175.
• Özcan, M.M. and J.C. Chalchat, 2007. Chemical composition of carrot seeds (Daucus carota L.) cultivated in Turkey: characterization of the seed oil and essential oil. Grasas y Aceites, 58(4):359-365.
• Rubatzky, V.E., C.F. Quiros and P.W. Simon, 1999. Carrots and related vegetable umbelliferae. Crop Production Science in Horticulture. Cabi Publishing, New York, USA, 287p.
• Sarı, T., 2001. Konya yöresinde değişik havuç çeşitleri ve farklı ekim zamanlarının havuç verim ve kalitesine etkileri üzerine araştırmalar (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya, 61s.
• Shakheel, M.B., T. Saliyan, S. Satish and K. Hedge, 2017. Therapeutic uses of Daucus carota: a review. International Journal of Pharma and Chemical Research, 3(2):138-143.
• Simon, P., R. Freeman, J. Vieira, L. Boiteux, M. Briard, T. Nothnagel and et al., 2008. Carrot. (In: J. Prohens, F. Nuez (eds)). Vegetables 2, New York, Springer, pp:327-357.
• Simon, P.W., 2000. Domestication, historical development and modern breeding of carrot. Plant Breeding Reviews, 19:157-189.
• Şimşek, M., E. Cebeci, F. Hancı, S.S. Erdoğan, E. Uysal, S. Yokuş, F. Kirtiş, N. Şimşekli ve A. Gündüz, 2018. Ereğli/Konya yöresinde yetiştirilen mor havuç (Daucus carota ssp., Sativus var. atrorubens Alef.) popülasyonlarından standart çeşit geliştirilmesi. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Yalova, Yayın No: 340, 11s.
• Sun, T., P.W. Simon and S.A. Tanumihardjo, 2009. Antioxidant phytochemicals and antioxidant capacity of biofortified carrots (Daucus carota L.) of various colors. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 57:4142-4147.
• Vural, H., D. Eşiyok ve İ. Duman, 2000. Kültür sebzeleri (sebze yetiştirme). Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, İzmir, s:221-224.