Marmara Bölgesi Kestanelerinin Seleksiyon Yoluyla Islahı-2

Yıl 1986, Cilt: 15 Sayı: 1-2, 71 - 81, 31.12.1986

Mahmut Ayfer Arif Soylu Gültekin Çelebioğlu Selahattin Mermer Hacer Sağlam

Öz

Bu araştırma, 1980-1985 yılları arasında, seleksiyonun 1. kademesinde seçilen 24 kestane tip ve çeşidinden 19’unun aynı koşullardaki verimlilik, erkencilik ve diğer özelliklerini kıyaslamak amacıyla yapılmıştır. İlk üç verim yılında incelenen özellikler belirli ölçülere göre puanlanmış, elde edilen veriler tartılı derecelendirme (Weighted-Rankit) yöntemiyle değerlendirilmiştir. Değerlendirmeye esas alınan nitelikler yanında, tomurcuklarda patlama, çiçeklenme zamanlan, çiçek yapılan, önemli hastalıklardan zararlanma ve kuraklığa tolerans yönünden de gözlem ve incelemeler yapılmıştır. Tipler hem genel kalite hem de irilik, erkencilik ve kestane hamuru yapımına uygunluk gibi ekonomik nitelikler yönünden ayrı ayrı değerlendirilmişler ve aldıkları puanlara göre sıralanmışlardır. Seleksi yonun bu kademesinde elde edilen sonuçlar bazı istisnalarla 1. kademeye paralel olmuştur. Tipler arasında verime başlama, toplam verimlilik ve kalite özellikleri açısından önemli farklılıklar saptanmıştır. İlk üç verim yılından elde edilen sonuçlara göre ön sıralarda yer alan ve üretim için önerilebilecek tipler şunlardır: İri tipler: 51205 (Sarıaşlama, klon-2), 61316 (Dursun kestanesi), 52104 (Sarı Kestane), 63110 (Seyrekdiken), 52509 (Sarıaşlama, Klon-3); Erkenci tipler: 51209, 51101 (Osmanoğlu), 62309 (Firdola), 62305 (Hacıibiş), 62304 (Karamehmet), Kestane hamuruna uygun tipler: 51205 (Sarıaşlama, Klon-2), 63110 (Seyrekdiken), 52214 (Hacıömer). Ayrıca 52112 (Vakit Kestanesi), 51206 no.lu tipleri de üretimde değerlendirmek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Marmara Bölgesi , Kestane , Seleksiyon

Selection of Chestnut Cultivars (Castanea sativa Mill.) in Marmara Region

Öz

This study was conducted on 19 of the 24 chestnut cultivars or types which selected in the first step of selection by the aim to compare the productivity, earliness and other characteristics of the types under the same condition. The characteristics which were studied, in the first three years of cropping was pointed according to the scale determined before and the data was evaluated by the Weighted-Rankit method. Besides of these characteristics which were evaluated, the time of bud burst and flowering, flower morphology, damages due to the important diseases were also observed and noticed. The types were evaluated separately both their general quality and other important characters such as size of the nut, earliness, suitability to chestnut paste, and they were ordered according to their scores. The results presented here were highly similar to those obtained from the first step of the selection with some exceptions. Important differences were determined among the types and cultivars in connection with their total productivity, earliness in bearing age and other qualitative characters. According to the first three cropping years results the following types have taken the first rows in the orders and could be recommended for the production. For nut size: 51205 (Sarıaşlama, Clone-2), 61316 (Dursun Kestanesi), 51204 (Sarı Kestane), 63110 (Seyrekdiken), 52509 (Sarıaşlama, Clone-3); For earliness: 51209, 51101 (Osmanoğlu), 62309 (Firdola), 62305 (Hacıibiş), 62304 (Karamehmet), For chestnut paste: 51205 (Sarıaşlama, Clone- 2), 63110 (Seyrekdiken), 52214 (Hacıömer), The type members of 52112 (Vakit Kestanesi) and 51206 could also be evaluated in the production.

Anahtar Kelimeler

Marmara Region , Chestnut , Selection

Kaynakça

• Akdoğan, S., 1961. Kestane mürekkep hastalığı. Göztepe Zirai Mücadele Enstitüsü, Göztepe.
• Akdoğan, S., E. Erkam, 1968. Kestane kanseri görüldü. Tomurcuk Zirai Mücadele Dergisi, Sayı 79(7):4-5.
• Anonim, 1985. Tarım İstatistikleri Özeti. Başbakanlık DİE Yayın No:1199.
• Ayfer, M., A. Soylu, G. Çelebioğlu, 1977. Marmara bölgesi kestanelerinin seleksiyon yoluyla ıslahı. TÜBİTAK 6. Bilim Kongresi TAOG. Tebliğleri Bahçe Bitkileri Seksiyonu, s:123-132.
• Bencat, F., 1969. The chestnut as a Fruit tree of Southern Slovakia. Plant Breeding Abst. 39:1286.
• Breviglieri, N., 1955. Indagini ed osservazioni sulle migliori varieta Italiane di Castagno. Pubbl. Centro Stud. Sul Castagno 2:27-166.
• Clapper, R.B., 1954. Chestnut breeding, technique and results. J. Hered. 45:106-114.
• Delen, N., 1979. Kestane kanseri (Endothia parastica (Murr.) Anderson and Anderson) hastalığının yayılışı ve biyolojisi. İzmir Bölge Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Araştırma Eserleri Serisi No:36.
• Delen, N., 1979. Studies on control possibilities of chestnut blight (Endothia parastica (Murr.) A. and A.) in Turkey. 1. Possible uses of some systemic fungicides against the pathogen. J. Turkish Phytopath. 8(2):51-76.
• Delen, N., 1980. Studies on the control possibilities of chestnut blight (Endothia parastica (Murr.) A. and A.) in Turkey. 2. Appearance possibility of resistance after continuous applications of effective systemic fungicidis against the pathogen in vitro. J. Turkish Phytopath. 9(1):27-47.
• Erdem, R., 1951. Türkiye’de kestane ölümünün sebepleri ve savaş imkânları. Tarım Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü, Seri:11, Sayı: 102.
• Gazy-Zada, F.N., 1975. A new form of chestnut. Plant Breeding Abst. 47: No: 10809.
• Graves, A.H., 1960. Some outstanding new chestnut hybrids. Bull. Torrey Bot. Club. 87:192-204.
• Grente, M.J., 1965. Les formes hypovirulantes d’Endothiaparasitica et les espoirs de lutte contre le chancre du châtaignier. (Compte Rend. Hebd. Seances Acad. Agr. Fran ce). Acad. d’Agriculture de France 51:1033-1037.
• Grente, M.J., S. Berthelay-Sauret, 1978. Research carried out in France into diseases of the chestnut tree. Proc. Amer. Chestnut Symposium, Morgantown W. Virginia: 88-92.
• Jaynes, R.A., 1979. Chestnuts. Nut Tree Culture in North America R.A. Jaynes Ed. Northern Nut Growers Assoc. Inc. Hamden Connecticut ABD, pp:111-127.
• Kajiura, M., 1970. On the new chestnut variety Ishizuchi. Plant Breeding Abst. 40: No:3744.
• Kalgın, P.G., 1966. The edible chestnut tree in the northern Caucasus and its ecological qualities. Plant Breeding Abst. 39: No. 7523.
• Mittempherger, L., 1978. The present status of chestnut blight in Italy. Proc. Amer. Chestnut Symposium Morgan town, W. Virginia 34-37.
• Osmanlıoğlu, E., A. Ertürk, 1974. Meyve fiyatları üzerinde çalışmalar. Mevsimlik dalgalanmalar. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Yalova, Yayın No:34.
• Petrov, M., L. Plastakova, 1969. Studies of certain morphological and biochemical characters of chestnut fruits from selected trees in the Berkovica district. Plant Breeding Abst. 39: No. 7522.
• Popnikola, N., N. Miloseva, 1972. Quantitative and qualitative characteristics of chestnut fruits (Castanea sativa Mill.) as starting points for its breeding. Plant Breeding Abst. 42: No: 8881.
• Schad, C., J. Grente, G. Solignat, 1955. Amélioration du châtaignier. Ann. Amel. Plantes 5:302-324.
• Seung, K.P., K.Y. Tong, D.L. Man, 1966. Selection of hybrid chestnut trees. Hort. Abst. 36: No: 595.
• Shimura, I., K. Kanato, M. Yasuno, 1972. Studies on the chestnut breeding. 1. Differences in percentage of superior individuals in crosses involving different parent. Plant Breeding Abst. 42: No:8880.
• Solignat, G. 1973. Un renouveau de La châtaigneraie fruitière. INRA Centre de Rec. de Bordeaux Stat, de Rec. d’Arboriculture Fruitière, Pont-de-La Maye 33. Bull. Tech. Inf. No. 280.
• Solignat, G.A., A. Verlhac, 1975. Principales variétés fruitières de châtaigniers cultivées en France. INRA Centre de Rec. de Bordeaux Stat, de Rec. d’Arboriculture Fruitière, Pont-de-La Maye Pub. No. 392.
• Soylu, A., 1981. Marmara bölgesinde yetiştirilmekte olan bazı önemli kestane çeşitlerinin çiçek yapılan ve meyve tutmaları üzerinde araştırmalar. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Ankara.
• Turchetti, T., 1978. Some observations on the "Hypovirulence" of chestnut blight in Italy. Proc. Amer. Chestnut Symposium Morgmtown, W. Virginia: 92-94.
• Urguijo, L.P., 1957. Breeding chestnuts resistant to ink disease. Hort. Abst. 28:1210.
• Ülkümen, L., S. Özbek, 1950. Modern Meyvecilik. Ankara Üniversitesi, Ankara.