Bazı Yerli ve Yabancı Ceviz Çeşitlerinde Soğuklama Süresinin ve Dona Mukavemetin Belirlenmesi

Yıl 2017, Cilt: 46 Sayı: (Özel Sayı 2) 3. Ulusal Ceviz Sempozyumu, 313 - 324, 31.12.2017

Erdal Orman , İsmail Tosun Mehmet Emin Akçay Veli Erdoğan Yaşar Akça

Öz

Ülkemizde doğal yayılış gösteren cevizin, (Juglans regia L.) son yıllarda ticari olarak kapama bahçe şeklinde de yetiştiriciliğinin arttığı gözlenmektedir. 1972 yılında Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü tarafından başlatılan ıslah çalışmaları ile elde edilen verimli çeşitler, yurt çapına yaygınlaştırılarak farklı ekolojilerde ceviz yetiştiriciliğinin yapılmasına önayak olunmuştur. Ancak, çeşitlerin soğuklama isteği ve düşük sıcaklıklara mukavemet durumları bilinmediğinden bazı bölgelerde zaman zaman soğuklardan dolayı ceviz bahçelerinde önemli zararlanmalar olmaktadır. Dolayısıyla soğuklama süreleri ve don olayları yeterince incelenmeden yapılan dikimler sonunda yapraklanmada aksama, verimsizlik problemleri, güneş yanıkları ve don zararları ortaya çıkabilmektedir. Bu çalışma ile yetiştiriciliği yapılan yerli popüler çeşitlerden Şebin, Bilecik, Maraş–18, Yalova–1, Yalova–4 ile Howard, Hartley, Chandler, Franquette ve Pedro gibi önemli yabancı çeşitlerin kışın meydana gelebilecek don olaylarına karşı mukavemetlerinin belirlenmesi ve soğuklama ihtiyacı sürelerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada suni don testleriyle çeşitlerin kış donlarına dayanımı, standart yöntem ve soğuk birimi yöntemiyle de çeşitlerin soğuklama süreleri saat ve birim olarak tespit edilmiştir. Buna göre çeşitlerin standart yönteme göre 879 saat ile 1241 saat arasında değişen soğuklama isteği olduğu ortaya çıkarılmıştır. Soğuk birimi yöntemine göre ise soğuklama isteği, çeşitlerde 1011 soğuk birimi ile 1454 soğuk birimi arasında değiştiği tespit edilmiştir. Çalışmanın ikinci ayağında kış dinlenme döneminde dona dayanımının belirlenmesi için çeşitlere suni don testleri uygulanmıştır. Buna göre en çok zararlanmanın tüm çeşitlerde Aralık ayında alınan çeliklerde meydana geldiği ortaya çıkarılmıştır. Çeşitlerin don testlerine maksimum mukavemeti ise sıcaklığın en düşük olduğu Şubat ayında alınan çeliklerde gösterdiği kaydedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ceviz , soğuklama , dona mukavemet

Duration of Some Local and Foreign Walnut Cultivars Cold Period on the Determination of Cold Hardiness

Öz

Showing the natural distribution of walnut in our country (Juglans regia L.) as commercially off the garden is also observed to increase in recent years of cultivation. In 1972, Atatürk Central Horticultural Research Institute obtained by breeding activities initiated by yielding varieties, expanding in different ecology has become a nationwide initiative for the construction of walnut. However, that kind of chilling demand and low temperature conditions known to strength due to cold from time to time in some areas it is important damages were in walnut orchards. Moreover, the leaves of the varieties to meet the needs of chilling requirements, the fruit yield and quality of low numbers occur. Therefore, to cold and frost have enough time at the end of defoliation plantings made without examining the delays, inefficiency problems can arise sunburn and frost damage. This study of the local popular varieties, Şebin, Bilecik, Maraş–18, Yalova–1, Yalova–4 with the important foreign varieties Chandler, Franquette, Howard, Hartley and Pedro, may ocur determination of resistance to frost and chilling requirements is intended to be determined. Winter frost resistance of the varieties tested in the study of artificial frost, and the sort of standard methods in the cold chilling unit method takes time and has been identified as a unit. Accordingly, between 1241 hours and 879 hours according to the standard method of cultivars revealed that varying chilling hours. According to the method of chilling cold unit request has been found to vary in kind between 1454 and 1011 cold unit volume. Artificial freezing tests to determine the varieties of winter rest period of frost resistance in the second leg of the study was performed. Accordingly, in most injury was received in December in all kinds of twigs has been shown to occur. The maximum strength in all kinds testing in February, the lowest temperature was recorded as shown in imported twigs.

Anahtar Kelimeler

Walnut , cold period , cold hardiness

Kaynakça

• Aslamarz, A. A., K. Vahdati, M. Rahemi, D. Hassani and C. Leslie, 2010. Super cooling and Cold–Hardiness of Acclimated and Deacclimated Buds and Stems of Persian Walnut Cultivars And Selections. American Society for Horticultural Science, Alexandria, USA, Hortscience, 2010, 45, 11, pp:1662–1667, 50 Ref.
• Aslamarz, A. A., K. Vahdatia and M. Rahemi, 2007. Evaluation of Chilling–Heat Requirements of Some Persian Walnut. Cultivars. ISHS Acta Horticulturae 861.
• Akça, Y., 1993. Gürün Cevizlerinin (Juglans regis L.) Seleksiyon Yolu ile Islahı Üzerinde Araştırmalar (Doktora Tezi). Y.Y.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Alburquerque, N., Garcia–Montiel, F., Carrillo, A., Burgos, L., 2008. Chilling and Heat Requirements of Sweet Cherry Cultivars and the Relationship between Altitude and the Probability of Satisfying the Chill Requirements. Environmental and Experimental Botany, November 2008, 64(2): 162–170.
• Anonymous, 1998. Walnut Production Manual, University of California Division of Agriculture and Natural Resources p:97–90.
• Anonim, 2011f. Yalova’nın Meteorolojik Verileri. http://www.dmi.gov.tr/veridegerlen dirme/il–ve–ilceler–istatistik.aspx?m=Yalova (Erişim Tarihi: 05.10.2011).
• Ashworth, E. N., D. J. Rowse and L. A. Billmyer, 1983. The Freezing of Water in Woody Tissues of Apricot and Peach and the Relationship to Freezing Injury. J. Amer. Soc. Hort. Sci. 108(2):299–303.
• Burak, M., 1989. Marmara Bölgesinde Yetiştirilen Önemli Bazı Şeftali Çeşitlerinin Dona Dayanımları Üzerinde Araştırmalar (Doktora Tezi). Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Yalova.
• Burak, M., M. Büyükyılmaz ve F. Öz, 1993. Bazı Önemli Kiraz Çeşitlerinin Dona Mukavemetleri Üzerinde Araştırmalar. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Yalova, Yayın No:14.
• Büyükyılmaz, M. and D. E. Kester, 1976. Comparative Hardiness of Flower Buds and Blossoms of Some Almond Genotypes In Relation To Time of Bloom and Leafing. J. Amer. Soc. H. Scie. 64:522–571.
• Büyükyılmaz, M., F. Öz ve A. Ayanoğlu, 1978. Bazı Önemli Kiraz Çeşitleri Çiçek Tomurcuklarının İlkbahar Donlarına Dayanıklılıklarının Yapay Dondurma Yöntemi ile Karşılaştırılması (1978 Gelişme Raporu). Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Yalova.
• Chandler, W. H., Kimball, M. H., Phillip, G. L., Tufts, W. P. And Weldon, G. P., 1937. Chilling Requirements for Opening of Buds on Deciduous Orchard Trees and Some Other Plants in California. Cal. Agr. Expt. Bul. 611.
• Çelebioğlu, G., Y. Ferhatoğlu ve S. Ufuk, 1993. Yerli ve Yabancı Ceviz Çeşitleri Seçim Projesi. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Yayın No:15, Yalova.
• Eriş, A. ve N. Tüler, 1990. Bursa ve Çevresinde Yetiştirilen Eriklerde Tomurcuk Dinlenmesi Üzerinde Bir Araştırma. Doğa Tr. J. of Agriculture and Forestry 14:401–412.
• Eriş, A., 1982. Ankara Koşullarında Yetiştirilen Bazı Üzüm Çeşitlerinin Soğuk Gereksinimleri ve Dona Dayanıklılıklarının Saptanması Üzerinde Araştırmalar. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yayın No:856, Bilimsel Araştırma ve İncelemeler:515, 16.
• Kaşka, N. ve Ö. Tuzcu, 1975. Kışın Yaprağını Döken Meyve Ağaçlarında Soğuklama Sürelerinin Yeni Bir Yöntemle Saptanması. 1.Yumuşak Çekirdekli Bazı Meyve Türlerinde Sıcak ve Soğuk Etki Değerleri. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yıllığı 6(4):272–302.
• Küden, A. B. and N. Kaşka, 1990. Comparison of the Different Methods of Determining Rest Completion. XXIII International Horticultural Congress, Italy, Abstract Book.
• Küden, A. B. ve N. Kaşka, 1992. Ilıman İklim Meyveleri Yetiştiriciliği Açısından Adana ve Pozantı’daki Soğuklama Sürelerinin Çeşitli Yöntemlerle Saptanması. Doğa Tr. J. of Agriculture and Forestry, 16:50–62.
• Küden, A. B. ve N. Kaşka, 1993. Bazı Şeftali ve Nektarin Çeşitlerinin Soğuklama Gereksinimlerinin Saptanması. Çukuroav Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 8(2):143–152.
• Küden, A. B., ve N. Kaşka and S. Paydaş, 1995. Determining the Chill Unit of Adana and Chilling Requirements of Apricots. Acta Hort. 384:309–313.
• Küden, A. B., B. İmrak, M. Tanır, S. Bayazıt, S. Çömlek, A. Küden, 2005. Determination of the Chill Units of Cherry Cultivars Suitable to Subtropical Conditions. 5ᵗʰ International Cherry Symposium Abstracts Book. June 6–10 2005, Bursa. s:92.
• Konarlı, O., 1978. Meyve Ağaçlarında Kış Soğuklama İhtiyaçları. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Yayın No:47, Yalova.
• Korac, M., Cerovic, S., Mitrovic, M., Kuzmanovski, J., Jovancevic, D., 1989. Walnut production, Population Variability and Breeding Results Activided in Yugoslavia. 1ˢᵗ Intern. Symposium on Walnut Production, Budapest/Hungary, 25–29 Sept. 1989. Acta Horticultural. 284:135–141.
• Maneethon, S., Kozai; N., Beppu, K., Kataoka, I., 2007. Rootstock Effect on Budburst of "Premier" Low–Chill Peach Cultivar Scientia Hort. 111:406–408
• Mochioca, R., Tohbe, M., Horiuchi, S., Orgata, T., Shiozaki, S., Kawase, K., Kurooka, H., Matsui, H., 1996. The Relationship between Bud Dormancy and the Endogenous ABA and Water Contents of Several Wild Grape Species Native to Japan. J. Japan. Soc. Hort. Sci. 65:49–54.
• Ormrod, D. P., Layne, R. E. C., 1974. Temperature and Photoperiod Effects on Cold Hardiness of Peach Scion–Rootstock Combinations. Hort. Science 9(5):451–453.
• Powel, L. F., 1987. Hormonal Aspects of Bud and Seed Dormancy in Temperate Zone Woody Plants. Hort. Science, 22:845–850.
• Proebsting, E. L., 1956. An Apparatus and Method of Analysis for studying Fruit Bud Hardiness. Proc. Amer. Soc. Hort. Sci. 68:6–14, 1956.
• Proebsting, E. L., 1982. Cold Resistance of Stone Fruit Flower Buds. Copp. Extension of Washington State University PNM 221, Washington, USA.
• Quamme, H. A., 1978. Mechanism of Super Cooling in Overwintering Peach Flower Buds. J. Amer. Soc. Hort. Sci. 103(1):57–61.
• Richardson, E. A., S. D. Seeley and D. R. Walker, 1974. A Model for Estimating the Completion of Rest for "Redhaven" and "Elberta" Peach Trees. Hortscience 9(4):331–332.
• Temel, M., 2012. Yalova’da Süs Bitkileri İşletmelerinin Yapısı, Sorunları ve Çözüm Önerileri (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Yayın No: 281, Yalova.
• Wang, S., G. Okamoto and K. Hirano, 1998. Effects of Rooting Zone Restriction on the Chances in Carbohydrates and Nitrogenous Compounds in "Kyoho" Grape Wines During Winter Dormancy and Early Shoot Growth. J. Japan. Soc. Hort. Sci. 67:577–582.
• Weinberger, J. H., 1950. Chilling Requirements of Peach Varieties. Proceedings of the American Society for Horticultural Science 56 (Dec) 122–128.
• Westwood, M. N., 1993. Temperate Zone Pomology: Physiology and Culture. Timber Press, Portland.