Türkiye’de Arazi Kullanımı-Arazi Örtüsü (AKAÖ) Değişiklikleri (1990-2012)

Yıl 2020, Cilt: 49 Sayı: (Özel Sayı 1) 2. Uluslararası Tarım Kongresi, 31 - 34, 31.12.2020

Emre Özşahin , Hüseyin Sarı , İlker Eroğlu

Öz

Son yıllarda daha karmaşık ve çok yönlü bir boyut kazanan arazi kullanımı-arazi örtüsü değişiklikleri, canlı yaşamı açısından zararlarla sonuçlanacak olumsuz bir karakter kazanmıştır. Doğal yapısından uzak ve marjinal AKAÖ desenlerinin ortaya çıkmasına tetikleyen bu durum, biyom krizlerine veya ekosistem degredasyonuna sebep olduğu gibi en nihayetinde küresel iklim ve biyosferle ilişkili doğal sistemlerin de zarar görmesine yol açmıştır. 1970’lerden itibaren uluslararası bilim toplulukları tarafından dikkat çekilen bu problemin çözümü için, AKAÖ özelliklerinin tespiti ve izlenmesi konusunda çeşitli yöntemler geliştirilmiştir. Bu yöntemlerden en yaygın kullanılmakta olanı, CORINE sistemidir. Bu çalışmada, CORINE sistemine göre Türkiye’deki AKAÖ değişikliklerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında, 1990 ve 2012 yılları arasında AKAÖ sınıflarında gerçekleşmiş değişimler ile bu değişimlerin nedenleri ve sonuçları üzerinde durulmuştur. Çalışma, ulusal ve uluslararası arazi izleme sistemlerine destek olması bakımından önem taşımaktadır. CBS teknikleri ve karşılaştırmalı kartografik yöntemlerden yararlanılan çalışmada, temel materyal olarak Copernicus Land Monitoring Services sisteminden çekilen veri setinden faydalanılarak hazırlanmış AKAÖ haritaları kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçları, Türkiye’de 1990-2012 yıllarını kapsayan 22 yıllık zaman sürecinde CORINE arazi örtüsü sınıflandırması 1. seviye sınıflarına göre en büyük değişimin (%0.6) 2. tarımsal alanlar sınıfında yaşandığını göstermektedir. Ayrıca azalma yönünde en belirgin değişimlerin de 3. orman ve yarı doğal alanlar (%-1.5) sınıfında gerçekleştiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

AKAÖ , CORINE yöntemi , CBS , UA , Türkiye

Land Use-Land Cover (LULC) Changes In Turkiye (1990-2012)

Öz

Changes in land use-land cover, which have gained a more complicated and multi-faceted dimension in recent years, have a negative character that may result in harming the lives of living beings. Triggering the appearance of marginal LULC patterns that are far from being natural, this situation has not only led to biome crises or degradation of ecosystem but also caused the natural systems associated with global climate and biosphere to be harmed. Various methods for determining and monitoring the characteristics of LULC have been developed to solve this problem, which has been brought into the forefront by international scientific communities since the 1970s. Among these methods, the most commonly used one is CORINE. The present study aims to determine the changes in LULC in Turkiye through CORINE. The study focused on the changes in LULC classes between 1990 and 2012 and the causes and effects of these changes. The study is significant in that it supports national and international land monitoring systems. Employing the GIS techniques and comparative cartographic methods, the study used the LULC maps prepared based on the dataset extracted from Copernicus Land Monitoring Services as the main material. The findings of the study indicate that, according to the CORINE land cover classification 1st level classes, the biggest change (0.6%) took place in “2. Agricultural areas” class in Turkiye in the 22-year period from 1990 to 2012. The findings also show that the most obvious downward changes occurred in “3. forest and semi natural areas” class (-1.5%).

Anahtar Kelimeler

LULC , CORINE method , GIS , RS , Turkiye

Kaynakça

• Özşahin, E., İ. Eroğlu, 2017a. Tekirdağ ilinin antropojenik biyomlarının (antronomların) zamansal ve mekânsal değişimi. Marmara Coğrafya Dergisi 35:218-227.
• Yong, X.X.X., T. Qing, 2016. Human activity ıntensity of land surface: concept, methods and application in China. Journal of Geographical Sciences 26(9):1349-1361.
• Sarı, H., E. Özşahin, 2016-a. Spatiotemporal change in the LULC (Landuse/Landcover) characteristics of Tekirdag province based on the CORINE (Thrace, Turkey). Fresenius Environmental Bulletin 25:4694-4707.
• Sarı, H., E. Özşahin, 2016-b. CORINE sistemine göre Tekirdağ ilinin AKAÖ (arazi kullanımı/arazi örtüsü) özelliklerinin analizi. Alınteri Zirai Bilimler Dergisi 30(1):13-26.
• Tunçdilek, N., 1985. Türkiye’de Relief şekilleri ve arazi kullanımı. İ.Ü. Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü, Yayın No:3, İstanbul, 192s.
• Cangir, C., D. Boyraz, 1996. Ülkemizde Yanlış ve amaç dışı arazi kullanılmasının boyutları ve arazi kullanım planlamasının gerekliliği. Tarım-Çevre İlişkileri Sempozyumu Doğal Kaynakların Sürdürülebilir Kullanımı, 13-15.05.1996, Mersin, 637-648.
• Cangir, C., D. Boyraz, 2000. Ülkemizde yanlış ve amaç dışı arazi kullanımı. Türkiye Ziraat Mühendisliği 5. Teknik Kongresi, 17-19.01.2000, Ankara, s:365-392.
• Cangir, C., D. Boyraz, 2005. Ülkemizde yanlış ve amaç dışı arazi kullanımı. Türkiye Ziraat Mühendisliği 6. Teknik Kongresi, Tarım Haftası 2005 Kongre, 03-07.01.2005, Ankara, 1:155-179.
• Erol, A., 2007. Türkiye’de arazi kullanımı ve havza yaklaşımı. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 2(1):21-25.
• Altınbaş, Ü., M. Çengel, H. Uysal, B. Okur, N. Okur, Y. Kurucu, S. Delibacak, 2008. Toprak bilimi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yayın No: 557, İzmir, 355s.
• OGM (Orman Genel Müdürlüğü), 2015. Türkiye orman varlığı 2015. Orman Genel Müdürlüğü, Ankara. 33s.
• Özşahin, E., İ. Eroğlu, 2017c. Temporal change of forest areas in Turkey (1926-2015). In Current Trends in Science and Landscape Management (Eds. R. Efe, M. Zencirkıran, J.A. Wendt, Z. Tumsavas, H. Unal, B. Borisova). St. Kliment Ohridski University Press, Bulgaria, pp:421-426.
• TUIK (Turkish Statistical Institute), 2012. Turkey in statistics 2015. Turkish Statistical Institute Press, Ankara, Turkey. 104p.