Erken Çocukluk Döneminde Sosyal Bilişsel Öğrenme Kuramından Hareketle Değerler Eğitiminde Tasavvufî Unsurlar

Yıl 2021, Sayı: 14, 61 - 90, 31.12.2021

Emine Elif Çakmak İgalçı

Öz

Erken çocukluk döneminde verilen değerler eğitiminde kullanılan yöntem ve teknikler, yaklaşımlar ve bunları uygularken kullanılan materyal çeşitliliği çocuklara etkin olarak verilmekte fakat uygulama alanında öğrenilen bu kavram ve yargılar gerçek hayata etkin olarak aktarılamamaktadır. Öğretmekten kazandırmaya geçişte çocuklar üzerinde etkin olabilmek için uygun rol modelliğine ve bu değerleri kazanmış ve uygulayan bireylerin varlığına ihtiyaç duyulmaktadır. Albert Bandura’nın geliştirdiği Sosyal Bilişsel Öğrenme Kuramının ilke ve süreçlerinden faydalanılarak tasavvufî kavramları içselleştirmiş bireyler tarafından bu kuramın etkin bir şekilde uygulanması çocukların içsel dönüşümüne sebep olacağı için bireyden topluma sosyal bir değişimi sağlayacaktır. Evrensel değerler soyut bir kavram olarak somutlaştırma ihtiyacı istediğinden bu değerleri özümsemiş ve hayatında görülen bireylerin rehberliği erken çocukluk dönemi eğitiminde hem etkin olmakta hem de tasavvufî kavramları çocuklara hitap edecek şekilde aktarılmasını sağlayacaktır. Tasavvufî unsur olarak hem yaşantı hem de değerlerin aktarımı gözlem yoluyla eğitimde daha etkin bir şekilde öğrenen bu dönem çocuklarına evrensel değerlerin kazandırılmasını kolaylaştıracaktır.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf, Erken çocukluk dönemi, Sosyal bilişsel öğrenme kuramı, Değerler eğitimi, Manevî eğitim

The Sufi Factor in Values Education Through Social Cognitive Learning Theory In Early Childhood Period

Öz

Effective methods, techniques and approaches are used to teach universal values in early childhood period and by doing these items, variety of materials are given to children effectively. But these concepts and values learned can’t be transferred to real life actively. In order to be effective on children in the transition from teaching to acquisition, there is a need for appropriate role modeling and the existence of individuals who have acquired and applied these values. The principles and processes of the social cognitive learning theory developed by Albert Bandura will provide a social change from individual to society as it will cause the internal transformation of children because the effective implementation of this theory by individuals who have internalized Sufi concepts will be useful early childhood children’s value education. Since universal values want the need to concretize as an abstract concept, the guidance of individuals who have absorbed these values and seen in their lives will be both effective in early childhood education and will ensure that mystical concepts are conveyed to children. The transfer of both life and values as a sufî element will facilitate the acquisition of universal values to children in this period, who learn more effectively in education through observation.

Anahtar Kelimeler

Sufism, Early childhood period, social cognitive learning theory, values education, spiritual aducation

Kaynakça

• Akyüz Yahya. “Anaokullarının Türkiye’de Kuruluş ve Gelişim Tarihçesi”. Milli Eğitim Dergisi, (1996), 132.
• Aktepe Vedat, Tahiroğlu Mustafa. “Değerler Eğitimi Yaklaşımları ve Etkinlik Örnekleri”. The Journal of Academic Social Science Studies, (42, 2019), 5-25.
• Aslan, “Eğitimde Bir Arayış: Değerler Eğitimi”, Uluslararası Antalya Değerler Eğitimi Sempozyumu Bildiri Kitabı, (Antalya, 28-29 Mayıs 2013), 19-31
• Aydın Mehmet Zeki, Gürler Şebnem Akyol. Okulda Değerler Eğitimi Yöntemler, Etkinlikler, Kaynaklar (Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2012.
• Aydoğan Yasemin vd. Öğrenme ve Öğretme Teknikleri. Ankara: Vize Yayıncılık, 2020.
• Bacanlı Hasan. “Değer, Değer midir?”. Eğitime Bakış Dergisi, (7/19, 2011), 20 – 31. Bacanlı Hasan. Gelişim ve Öğrenme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2003.
• Bandura Albert. “Social cognitive theory: An agentic perpective”. Annual Review of Psychology, (2001), 1-26.
• Bandura Albert. Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliff. New Jersey: Prentice-Hall, 1986.
• Bandura Albert. Social Learning Theory. New Jersey: Prentice Hall, 1977.
• Bayrakçı Mustafa. “Sosyal Öğrenme Kuramı ve Eğitimde Uygulanması. SAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi (14/2007), 198-210.
• Berk Laura E. Child Development. Boston: Pearson, 2006.
• Cebecioğlu Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. İstanbul: Ağaç Kitapevi, 2009.
• Çamdibi Mahmut. Şahsiyet Terbiyesi ve Gazzalî. Çamlıca Yayınları, İstanbul, 2014.
• Çamdibi Mahmut. Güzel Ahlak ve İnsan İlişkileri. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2012.
• Dağ Mehmet, Öymen Hıfzırrahman. İslam Eğitim Tarihi. Ankara:Milli Eğitim Basımevi, 1974.
• Demirbaş Murat ve Yağbasan Rahmi. “Sosyal Öğrenme Teorisine Dayalı Öğretim Etkinliklerinin, Öğrencilerin Akademik Başarılarının Kalıcılığına Olan Etkisinin İncelenmesi”. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (5/1, 2005), 161-180.
• Dönmezer Sulhi. Sosyoloji. İstanbul: Beta Yayınları, 1990.
• Durakoğlu Abdullah. “Gazalî’de Ahlakî Eğitim”,Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. (34/2, 2014), 212-231.
• Elians Maurice J., Zins Joseph E. vd. Promoting Social and Educational Guidelines for Educators. USA: ASCD,1997.
• Erdiller Zeynep. “Erken Çocukluk Eğitiminde Temel Kuram ve Yaklaşımlar”. Erken Çocukluk Eğitimi, ed. Halil İbrahim Diken. Ankara: Pegem Akademi, 2010.
• Ergün Mustafa. Mevlana’nın Eğitim Görüşleri. Ankara: Pegem Akademi, 2016.
• Gatherer W. A. Pioneering Moral Education; Victor Cook and His Foundation. Edinburg, 2004.
• Gazzalî Ebu Hamid b. Muhammed. İhya-i Ulumiddin çev. Ahmet Serdaroğlu. İstanbul: Bedir Yayınevi, c.3, 2012.
• Gazzalî Ebu Hamid b. Muhammed. İlahi Saadet Mizanü’l Amel, çev. Ömer Dönmez. İstanbul: Hisar Yayınevi, 2012.
• Gazzalî Ebu Hamid b. Muhammed. Kimya-yı Saadet, çev. Fikri Yavuz. İstanbul: Çelik Yayınevi, 2006.
• Görmez Mehmet. Kalbin Erbaini. Ankara: Otto, 2018.
• Gözütok Şakir. Sufî Pedagojisi: Tasavvufta Şahsiyet Eğitimi. İstanbul: Nesil Yayınları, 2012.
• Gültekin Mehmet. “Sosyal Bilişsel Öğrenme Kuramı”, Öğrenme, Öğretme, Kuram ve Yaklaşımları, ed. Behçet Oral. Ankara: Pegem Akademi, 2011.
• Günay Ünver. Din Sosyolojisi. İstanbul: İnsan Yayınları, İstanbul, 1998.
• Güngör Erol. Değerler Psikolojisi Üzerinde Araştırmalar. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2000.
• Gürel Ramazan. “Sosyal Pekiştireçlerin ve Model Davranışlarının, Çocukların Ahlaki Yargılarının Şekillenmesindeki Etkisi (Bandura Örneği)”, Değerler Eğitimi Dergisi, (12/28, 2014), 101-119.
• Güven Gülçin, Azkeskin Kadriye Efe. Erken Çocukluk Eğitimi ve Okul Öncesi Eğitim. Ankara: Pegem Akademi, 2010.
• Habacı İbrahim vd. “Beden Dilinin Eğitim Öğretim Üzerine Etkileri”. Turkish Studies, (8/9, 2013), 1639 – 1655.
• Haralambos Michael. Sociology: Themes and Perspective. London: Bell & Hyman, 1987.
• Hökelekli Hayati. “Modern Eğitimde Yeni Bir Paradigma: Değerler Eğitimi”, Eğitim-Öğretim ve Bilim Araştırma Dergisi, (6/18, 2010), 7-27.
• Hökelekli, Hayati. Ailede, Okulda, Toplumda Değerler Psikolojisi ve Eğitimi. İstanbul: Timaş yayınları, 2011.
• Kalkan Melek. Sosyal Öğrenme Kuramı, nşr. Yaşar Özbay, Serdar Özkan. Ankara: Pegem Akademi, 2008.
• Kara Mustafa. “Kur’an’ın Değerler İnşası”, Değerler Bilançosu, ed. Hasan Hüseyin Bircan, Bülent Tilmaç. İstanbul: Çizgi Kitapevi, 2015.
• Kaymakcan Recep. “Değer Kavramı ve Gençlerin Dinî Değerleri”. Eğitime Bakış Eğitim, Öğretim ve Bilim Araştırma Dergisi. (6/18, 2010), 8-23.
• Küçük Hülya. Tasavvufa Giriş. İstanbul: Dem Yayınları, 2015.
• Malone Yvonne. “Social cognitive theory and choice theory: A compatibilty analysis”. International Journal of Reality Therapy, (22/1, 2002), 10-23.
• Mearns Jack. “Social learning theory”. Encyclopedia of Human Relationships, ed. Hary Reis. (USA: SAGE Publications, 2009), 3/ 1537-1540.
• Morgan Harry, Early Childhood Education: History, Theory and Practice. United Kingdom: Rowman and Littlefield Education, 2011.
• Oruç Cemil. “Gazzalî’de Ahlakî Değerler Eğitimi”, TYB Akademi Dil, Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi, (1/1, 2011), 155-171.
• Özdemir Osman vd. “Kişilik Gelişimi”, Psikiyatri’de Güncel Yaklaşımlar 4/4 (2012), 566-589.
• Peker Hüseyin. Din ve Ahlak Eğitiminin Psikolojik ve Metodik Esasları: Ailede, Okulda, Camide. Samsun: Eser Matbaası, 1991.
• Rûmî Mevlânâ Celâleddin. Fîhi Mâ Fîh haz. Ahmet Avni Konuk çev. Selçuk Eraydın. İstanbul: İz Yayıncılık, 2015.
• Rumî Mevlâna Celaleddin, Mesnevî Şerhi çev. Tahirü’l Mevlevî. İstanbul: Şamil Yayınevi, 2017.
• Scwartz Shalom H. "Are the Universal Aspects in The Structure and Content of Human Value?", Journal of Social Issue, (L/4, 1994), 19-45. Selçuk Ziya. Eğitim Psikolojisi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2010.
• Senemoğlu Nuray. Gelişim, Öğrenme ve Öğretim Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Yargı Yayınevi, 2015.
• Tezcan Mahmut. Sosyolojiye Giriş. Ankara: Vize yayıncılık, 2011.
• Ulusoy Kadir, Arslan Ali. “Değerli Bir Kavram Olarak Değer ve Değerler Eğitimi”, Farklı Yönleriyle Değerler Eğitimi, ed. Refik Turan, Kadir Ulusoy. Ankara: Pegem Akademi, 2016.
• Ulusoy Kadir, Dilmaç Bülent. Değerler Eğitimi. Ankara: Pegem Akademi, 2014.
• Ural Ozana, Ramazan Oya. “Türkiye’de Okul Öncesi Eğitimin Dünü ve Bugünü”, Türkiye’de Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Sistemi Temel Sorunlar ve Çözüm Önerileri, ed. Servet Özdemir vd. Ankara: Türk Eğitim Derneği, 2007.
• Usta Mustafa. Divan-ı Kebir'de Mevlâna’nın Eğitim Görüşü. İstanbul: MÜİFV, 1995.
• Yıldız Zafer. “Sosyal Bilişme Öğrenme Kuramı ve Din Öğretimi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (33/33, 2014), 147-161.
• Yılmaz Hasan Kâmil. Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2020.
• Yılmaz Hasan Kâmil. Aziz Mahmud Hüdayi ve Celvetiye Tarikatı. İstanbul:Erkam Yayınları, 1986.
• Yılmaz Muhammed. Değerler Eğitimi ve Okul Etkinlikleri. İstanbul: Dem, 2018.
• Yılmaz Ömer. Geçmişten Günümüze Tasavvuf ve Tarikatlar. Ankara: Akçağ, 2019.