Ortaokul Seviyesinde Çevre Okuryazarlık Bileşenleri İle İlgili Ölçek Geliştirme Çalışması

Yıl 2015, Cilt: 9 Sayı: 1, 49 - 80, 24.06.2015

Gökhan Sontay Murat Gökdere , Murat Gökdere , Erdoğan Usta

https://doi.org/10.17522/nefefmed.52659

Cited By: 4

Öz

Bu araştırmanın amacı, çevre okuryazarlığının bileşenleri ile ilgili ortaokul öğrencilerine yönelik “Çevre
Okuryazarlığı Ölçeği” geliştirmektir. Bu araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Test ve ölçeklerin geçerlilik
ve güvenirliğini belirlemek amacıyla 258 ortaokul öğrencisi ile pilot uygulama yapılmıştır. Pilot uygulama
neticesinde; 19 sorudan oluşan çoktan seçmeli “Çevre Bilgisi Testi (ÇBT)”, 15 soruluk 5’li likert tipinde
“Çevresel Duyuş Ölçeği (ÇDYÖ)”, 12 soruluk 7’li likert tipinde “Çevresel Davranış Ölçeği (ÇDVÖ)” ve 1
tanesi kapalı uçlu ve 2 tanesi açık uçlu sorudan oluşan “Bilişsel Beceri Görüşme Formu (BBGF)” hazırlanmıştır.
Güvenirlik analizi, bilgi testi için Kuder Richardson 20 (KR–20) iç tutarlık katsayısı, madde ayrıt edicilik ve
madde güçlük indeksi ile yapılmıştır. Duyuş ve davranış ölçekleri için Cronbach Alpha (α) iç tutarlılık katsayısı,
görüşme formu için ise kodlayıcı güvenirliği kullanılarak yapılmıştır. Test ve ölçeklerin geçerliliği için kapsam
geçerliliği, görünüş geçerliliği ve yapı geçerliliğine bakılmıştır. Yapılan geçerlilik ve güvenirlik çalışmaları
neticesinde, “Çevre Okuryazarlığı Ölçeği”nin geçerli ve güvenilir nitelikte olduğu belirlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Çevre okuryazarlığı, çevre bilgisi, duyuş ölçeği, beceri görüşme formu, davranış ölçeği

The Study of Scale Developing Related To The Environmental Literacy Component on the Secondary School Level

Öz

The purpose of this research is to improve ‘Environmental Literacy Scale’ related to the components of environmental literacy for secondary school students. In this research, survey model is used. In order to specify the validity and reliability of the tests and scales, pilot scheme are done with 258 secondary school students. As a result of the pilot scheme, “Enviromental Knowledge Test” (EKT) consists of 19 multiple choice questions, “Enviromental Affect Scale” (EAS) consists of 15 questions in type of five point likert scale, “Enviromental Behavior Scale” (EBS) consists of 12 questions in type of seven point likert scale, and “Cognitive Skill Interview Form” (CSIF) consists of 1 closed ended and 2 open ended questions are prepared. The reliability analysis are made by using Kuder Richardson 20 (KR-20) internal consistency for knowledge test, Cronbach Alpha (α) for item discrimination, item difficulty index and affect and behaviour scales, coder reliability for internal coefficient of consistence and interview form. As a result of the validity and reliability studies, it is seen that “Environmental Literacy Scale” is valid and reliable

Anahtar Kelimeler

Environmental literacy, environmental knowledge, affect scale, skill interview form, behaviour scale

Kaynakça

• Akgül, A. ve Çevik, O. (2005). İstatistiksel analiz teknikleri, SPSS’te işletme yönetimi uygulamaları (2. Baskı). Ankara: Emek Ofset.
• Altınöz, N. (2010). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Atasoy, E. ve Ertürk, H. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir alan araştırması. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 105-122.
• Bluhm, W. J., Hungerford, H. R., McBeth, W. C., & Volk, T. L. (1995). A final report on development and pilot-testing of the "middle school environmental literacy instrument." In R. Wilke (Ed.), Environmental Literacy/Needs Assessment Project: Final report. Stevens Point, WI: University of Wisconsin Stevens Point.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal Bilimler için veri analizi el kitabı (14.baskı) Ankara: Pegem Akademi.
• Chu, H.E., Shin, D. H., & Lee, M. N. (2006). Korean students’ environmental Literacy and variables affecting environmental literacy. In S. Wooltorton and D. Marinova (Eds.) Sharing Wisdom for Our Future: Environmental Education in Action. Proceedings of The 2006 Conference of the Australian Association for Environmental Education.
• Çepni, S., Bayrakçeken, S., Yılmaz, A., Yücel, C., Semerci, Ç., Köse, E., Sezgin, F., Demircioğlu, G. ve Gündoğdu, K. (2008). Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Pagem Akademi.
• Disinger, J. F., & Roth, C. E. (1992). Environmental literacy. Columbus, Ohio: ERIC/SMEAC Information Reference Center. ED 351201.
• Durmuş, B., Yurtkoru E. S. ve Çinko, M. (2011). Sosyal bilimlerde SPSS’le veri analizi. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Erdoğan, M. (2009). 5. sınıf öğrencilerinin çevre okuryazarlığı ve bu öğrencilerin çevreye yönelik sorumlu davranışlarını etkileyen faktörler. Doktora Tezi, ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Goldman, D., Yavetz, B., & Pe’er, S. (2006). Environmental literacy in teacher training in Israel: Environmental behavior of new students. Journal of Environmental Education, 38(1), 3-22.
• Gönen, S., Kocakaya, S. ve Kocakaya, F. (2011). Dinamik konusunda geçerliliği ve güvenilirliği sağlanmış bir başarı testi geliştirme çalışması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 40-57.
• Hsu, S. J. & Roth, R.E. (1998). An assessment of environmental literacy and analysis of predictors of responsible environmental behavior held by secondary teachers in the Hualien area of Taiwan. Environmental Education Research, 4(3), 229-249.
• İstanbullu, R. A. (2008). Investigation of environmental literacy of sixth Grades at a private school. Master Thesis. Middle East Technical University, Ankara.
• Hungerford. H. R. & Tomera, A. N. (1977). Science in the elementary school. Champaign. IL: Stipes Publishing Company.
• Kaplowitz, M. D. & Levine, R. (2005). How environmental knowledge measures up at a big ten university. Environmental Education Research, 11(2), 143-160.
• Karatekin, K. (2011). Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karatekin, K. ve Aksoy, B.(2012). Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume, 7(1), p.1423-1438.
• Kışoğlu, M. (2009). Öğrenci merkezli öğretimin öğretmen adaylarının çevre okuryazarlığı düzeyine etkisinin araştırılması. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Kuzu, T. (2008). Aytül Akal’ın Masallarıyla çocukta çevre bilinci geliştirme. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 329-330.
• Kışoğlu, M., Gürbüz, H., Sülün, A. ve Alaş, A. (2011). Biyoloji öğretmeni adaylarının çevre okuryazarlıklarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. E-uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 1-14.
• McBeth, W., Hungerford, H., Marcinkowski, T., Volk, T. & Meyers, R. (2008). National environmental literacy assessment project: Year 1, National baseline study of middle grade students; final research report. Unpublished Project Report. Florida Institute of Technology, Melbourne, USA.
• McBeth, B. & Volk, T. (2010). The national environmental literacy project: A Baseline Study of Middle Grade Students in the United States. University of Wisconsin-Platteville, Platteville, Wisconsin, USA Southern Illinois University-Carbondale, Carbondale, Illinois, USA.
• Meuth, A. M. (2010). Environmental literacy of hispanic, urban, middle school students in houston, Texas Ed. D., University of Houston.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: an expandeds sourcebook. California: SAGE.
• Negev, M., Sagy, G., Tal, A., Salzberg A. and Garb, Y. (2006). Mapping environmental literacy in Israel. A paper resented at 35th Annual NAAEE Conference: Building Environmental Education in Society, St. Paul, MN, The USA.
• Ökesli, T. F. (2008). Relationship between primary school students’ environmental literacy and selected variables in bodrum. Unpublished Master’s Thesis, Middle East Technical University, Ankara. Özsoy, S. (2010). Eko-okul uygulamasının ilköğretim
• öğrencilerinin çevre
• okuryazarlığı düzeyine etkisi. Doktora Tezi, ODTÜ. Ankara.
• Öztürk, G. (2009). Öğretmen adaylarının çevre okuryazarlıklarının epistemolojik inançları vasıtasıyla incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, ODTÜ, Ankara.
• ROTH, C. E. (1968). Curriculum overwiev for developing environmentally literate citizens. http://eric.ed.gov/?id=ED032982 , (04.09.2013).
• Simmons, D. (1995). Workingpaper # 2: Developing a Framework ForNational Environmental Education Standards. InPapers On The Development of Environmental Education Standards (pp. 53-58). Troy, OH: NAAEE.
• Soran, H., Morgil, İ., Yücel, S., Atav, E. ve Işık, S. (2000). Biyoloji öğrencilerinin çevre konularına olan ilgilerinin araştırılması ve kimya öğrencileri ile karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18: 128-139.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik (1. Baskı).Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve
• uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayınevi.
• Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tuncer, G. T., Ertepınar, H. ve Şahin, E. (2008). Çevre okuryazarlığı: geleceğin öğretmenleri sürdürülebilir bir gelecek için hazır mı?. 8. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 2008, Ağustos 27-29, Bolu.
• Tuncer, G., Tekkaya, C., Sungur, S., Cakiroglu, J., Ertepınar, H., & Kaplowitz, M. (2009). Assessing pre-service teachers’ environmental literacy in Turkey as a mean to develop teacher education programs. International Journal of Educational Development , 29(4), 426-436.
• Turgut, M. F. (1992). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (9. Baskı). Ankara: Saydam Matbaacılık.
• Ünal, S., Mançuhan, E., ve Sayar, A. A. (2001). Çevre bilinci, bilgisi ve eğitimi. Marmara Üniversitesi yayınları, Yeni Teknolojiler Araştırma Merkezi, Yayın No: 1, İstanbul.
• Varışlı, T. (2009). Sekizinci sınıf öğrencilerinin çevre okuryazarlığının değerlendirilmesinde sosyodemografik değişkenlerin rolü. Yüksek Lisans Tezi, ODTÜ, Ankara.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (7. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.