Ortaokul Matematik Ders Kitaplarının İncelenmesinde Kullanılan Kavramsal Çerçeveler

Yıl 2019, Cilt: 13 Sayı: 2, 1273 - 1304, 31.12.2019

Mehmet Ali Kandemir Yıldız Yıldız

https://doi.org/10.17522/balikesirnef.646009

Cited By: 3

Öz

Bu çalışma, ortaokul
matematik ders kitaplarının incelenmesinde kullanılan kavramsal çerçevelerini
belirlemeye yönelik içerik analizi çalışmasıdır. Bu amaçla 2006-2018 yılları
arasında YökTez, Google Akademik, DergiPark, ERIC, Sobiad’ da araştırmacıların
belirlemiş oldukları ölçütlere uyan 11 tez ve 35 makale incelenmiştir.
Araştırma kapsamına alınan makale ve tezler yayın yılları, araştırma
yöntemleri, analiz yöntemleri vb. gibi birçok değişkene göre analiz
edilmiştir.  Araştırma sonuçları
istatistikler, grafikler ve tablolar şeklinde sunulmuştur. Araştırma kapsamında
incelenen makale ve tezlerin
araştırmacıları daha çok kendi oluşturdukları kodlamaları ya da belli bir
kavramsal çerçeveyi geliştirerek ortaokul matematik ders kitaplarını analiz
etmişlerdir. Makale ve tezlerde daha çok nitel araştırma yöntemleri
kullanılmış ve nitel veri analiz yöntemlerine göre ortaokul matematik ders
kitapları analiz edilmiştir. Ayrıca son yıllarda ortaokul matematik ders
kitapları ile ilgili makale sayısının arttığı, makale ve tezlerde
araştırmacıların daha çok 7.sınıf matematik ders kitabını inceledikleri
belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Matematik ders kitabı, ortaokul matematik ders kitabı

Kaynakça

• Açıkgül, K., & Aslaner, R. (2014). Bilgisayar destekli öğretim ve matematik öğretmen adayları: bir literatür incelemesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(1), 41-51.
• Aldemir, R., & Tatar, E. (2014). Teknoloji destekli matematik eğitimi makalelerinin incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 298-319.
• Altun, M., Arslan, Ç., & Yazgan, Y. (2004). Lise matematik ders kitaplarının kullanım şekli ve sıklığı üzerine bir çalışma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 131-147.
• Arık, R. S., & Türkmen, M. (2009). Eğitim bilimleri alanında yayınlanan bilimsel dergilerde yer alan makalelerin incelenmesi, Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi, 1-3 Mayıs 2009, Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Arslan, S., & Özpınar, İ. (2009). İlköğretim 6. sınıf matematik ders kitaplarının öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 97-13.
• Aycan, Ş., Kaynar, Ü. H., Türkoğuz, S., & Arı, E. (2002). İlköğretimde kullanılan fen bilgisi ders kitaplarının bazı kriterlere göre incelenmesi. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 16-18 Eylül, Ankara, 246-252.
• Aztekin, S., & Taşpınar Şener, Z. (2015). Türkiye’de matematik eğitimi alanındaki matematiksel modelleme araştırmalarının içerik analizi: Bir meta-sentez çalışması. Eğitim ve Bilim, 40(178), 139-161.
• Baki, A., Güven, B., Karataş, İ., Akkan, Y., & Çakıroğlu, Ü. (2011). Trends in Turkish mathematics education research: From 1998 to 2007. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(40), 57-68.
• Bayrakçı, M. (2005). Ders kitapları konusu ve ilköğretimde ücretsiz ders kitabı dağıtımı projesi. Milli Eğitim Dergisi, 165, 1-10.
• Bıkmaz, F. H., Aksoy, E., Tatar, Ö., & Altınyüzük, C. A. (2013). Eğitim programları ve öğretim alanında yapılan doktora tezlerine ait içerik çözümlemesi (1974-2009), Eğitim ve Bilim, 38(168), 288-303.
• Blom, V. N. (2009). An Investigation of the Relationship between Mathematics Textbook Alignment Preferences, Mathematics Beliefs, Professional Development, Attention to the NCTM Standards, and Teaching Experience, Doctoral dissertation, Ohio University.
• Bozkurt, A., & Kuran, K. (2016). Öğretmenlerin matematik ders kitaplarındaki etkinlikleri uygulama ve etkinlik tasarlama deneyim ve görüşlerinin incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 17(2), 377-398.
• Bulut, S., Boz, B., & Yavuz, F. D. (2016). 7. Sınıf matematik ders kitaplarında dönüşüm geometrisi işlenişinin öğretim programları açısından değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 15(4), 1164-1190.
• Cansız Aktaş, M., & Aktaş, D. Y. (2012). İlköğretim 7. sınıf matematik öğretim programı, ders ve öğrenci çalışma kitaplarında dörtgenler arasındaki ilişkilerin anlatımının incelenmesi. Education Sciences, 7(2), 848-858.
• Creswell, J. W., & Clark, V. L. P. (2015). Karma yöntem araştırmaları: Tasarımı ve yürütülmesi. Ankara: Anı. 2.Baskı
• Çeliköz, N., & Kol, S. (2016). Bilgisayar destekli öğretimin (bdö) altı yaş çocuklarına zaman ve mekân kavramlarını kazandırmaya etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(4), 1803-1820.
• Çiltaş, A., Güler, G., & Sözbilir, M. (2012). Türkiye’de matematik eğitimi araştırmaları: Bir içerik analizi çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 565-580.
• Çimen, E. E., & Yıldız, Ş. (2017). Ortaokul matematik ders kitaplarında yer verilen problem kurma etkinliklerinin incelenmesi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 8(3), 378-407.
• Dalkıran, Ö. (2013). Kitabın Tarihi. Türk Kütüphaneciliği, 27(1), 201-213.
• Dane, A., Doğar, Ç., & Balkı, N. (2004). İlköğretim 7. sınıf matematik ders kitaplarının değerlendirmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 1-18.
• Delice, A., Aydın, E., & Kardeş, D. (2009). Öğretmen adayı gözüyle matematik ders kitaplarında görsel öğelerin kullanımı. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 8(16), 72-92
• Dilek, A., Baysan, S., & Öztürk, A. A. (2018). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi üzerine yapılan yüksek lisans tezleri: Bir içerik analizi çalışması. Turkish Journal of Social Research/Turkiye Sosyal Arastirmalar Dergisi, 22(2), 581-602.
• Dinç Artut, P., & Ildırı, A. (2013). Matematik ders ve çalışma kitabında yer alan problemlerin bazı kriterlere göre incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(2), 349-364.
• Doğru, M., Gençosman, T., Ataalkın, A. N., & Şeker, F. (2012). Fen bilimleri eğitiminde çalışılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin analizi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9(1), 49-64.
• Engin, Ö., & Sezer, R. (2016). 7. sınıf matematik ders kitabındaki ve programdaki etkinliklerin bilişsel istem düzeylerinin karşılaştırılması. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (42), 24-46.
• Erbaş, A. K., Alacacı, C., & Bulut, M. (2012). Türk, singapur ve amerikan matematik ders kitaplarının bir karşılaştırması, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(3), 2311-2330.
• Erdem, D. (2011). Türkiye’de 2005–2006 yılları arasında yayımlanan eğitim bilimleri dergilerindeki makalelerin bazı özellikler açısından incelenmesi: Betimsel bir analiz. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 2(1), 140-147.
• Erdogan, M., Marcinkowski, T., & Ok, A. (2009). Content analysis of selected features of K‐8 environmental education research studies in Turkey, 1997–2007, Environmental Education Research, 15(5), 525-548.
• Ertok Atmaca, A. (2006). İlköğretim ders kitaplarında görsel tasarım ve resimleme. Milli Eğitim Dergisi, 171, 318-328.
• Fidan, M. (2018). Ortaokul öğrencilerinin türkçe ders kitaplarının tasarımına yönelik görüşlerinin analizi. Bayterek Uluslararası Akademik Araştırmalar Dergisi, 1(2), 178-189.
• Gökçek, T., Babacan, F. Z., Kangal, E., Çakır, N., & Yasemin, K. (2013). 2003-2012 yılları arasında türkiye’de karma araştırma yöntemiyle yapılan eğitim çalışmalarının analizi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(7), 435-456.
• Güder, Y., & Tutak, T. (2012). İlköğretim 5. sınıf öğretmenlerinin matematik ders kitabı hakkındaki görüş ve düşünceleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 16-28
• Gül, Ş., & Sözbilir, M. (2015). Fen ve matematik eğitimi alanında gerçekleştirilen ölçek geliştirme araştırmalarına yönelik tematik içerik analizi, Eğitim ve Bilim, 40(178), 85-102.
• Günay, R., & Aydın, H. (2015). Türkiye’de çokkültürlü eğitim ile ilgili yapılan araştırmalarda eğilim: bir içerik analizi çalışması. Eğitim ve Bilim, 40(178), 1-22.
• Haggarty, L., & Pepin, B. (2001). Mathematics textbooks and their use in English, French and German classrooms: A way to understand teaching and learning cultures, Zentralblatt for the Didactics of Mathematics, 33(5), 158-175.
• Henningsen, M., & Stein, M. K. (1997). Mathematical tasks and student cognition: Classroom-based factors that support and inhibit high-level mathematical thinking and reasoning. Journal for research in mathematics education, 524-549.
• Incikabi, L. (2011). Analysis of grades 6 through 8 geometry education in Turkey after the reform movement of 2004. Doctoral dissertation, Teachers College, Columbia University.
• İncikabı, L., & Tjoe, H. (2013). A Comparative Analysis of Ratio and Proportion Problems in Turkish and the US Middle School Mathematics Textbooks. Journal of Kirsehir Education Faculty, 14(1), 1-15.
• İncikabı, L., Serin, M. K., Korkmaz, S., & İncikabı, S. (2017). Türkiye’de 2009-2014 yılları arasında yayımlanan matematik eğitimi çalışmaları üzerine bir araştırma. Adıyaman University Journal of Educational Sciences, 7(1), 1-19.
• İskenderoğlu, T., & Baki, A. (2011). İlköğretim 8. sınıf matematik ders kitabındaki soruların PISA matematik yeterlik düzeylerine göre sınıflandırılması, Eğitim ve Bilim, 36(161), 287-301.
• Kanlı, U., & Yağbasan, R. (2004). Ortaöğretim fen ve matematik ders kitaplarının eğitimsel tasarımının değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 29(133), 3-10.
• Karakuş, F., & Baki, A. (2011). İlköğretim 8. sınıf matematik öğretim programı ve ders kitaplarının fraktal geometri konusu kapsamında değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 10(3), 1081-1092.
• Katipoğlu, M., & Katipoğlu, S. N. (2016). Matematik öğretmenlerinin öğrenci ders kitabı hakkındaki görüşleri. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2(3), 156-165.
• Kerpiç, A. (2011). Etkinlik tasarım prensipleri çerçevesinde 7. sınıf matematik ders kitabı etkinliklerinin değerlendirilmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep.
• Kerpiç, A., & Bozkurt, A. (2011). Etkinlik tasarım ve uygulama prensipleri çerçevesinde 7. sınıf matematik ders kitabı etkinliklerinin değerlendirilmesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 303-3018.
• Keser, H. (2004). İlköğretim 4. sınıf bilgisayar ders kitaplarının görsel tasarım ilkelerine göre değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 261-280.
• Kılıç, A. & Seven, S.(2002). Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi, Pegem A Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara
• Korucu, A. T., & Biçer, H.(2019). Mobil Öğrenme: 2010-2017 Çalışmalarına Yönelik Bir İçerik Analizi. Trakya Eğitim Dergisi, 9(1), 32-43.
• Kula Wassink F., & Sadi, Ö. (2016). Türk fen bilimleri eğitiminde araştırma ve yönelimler: 2005–2014 yılları arası bir içerik analizi, İlköğretim Online, 15(2), 594-614.
• Kurtoğlu, M., & Seferoğlu, S. S. (2013). Öğretmenlerin teknoloji kullanımı ile ilgili Türkiye kaynaklı dergilerde yayımlanmış makalelerin incelenmesi, Journal of Instructional Technologies & Teacher Education, 2(3), 1-10.
• Kutluca, T., Birgin, O., & Gündüz, S. (2018). Türk bilgisayar ve matematik eğitimi dergisi'nde yayımlanmış makalelerin içerik analizi bağlamında değerlendirilmesi, Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 9(2), 390-412.
• Küçükoğlu, O., & Ozan, C. (2013). Sınıf öğretmenliği alanındaki lisansüstü tezlere yönelik bir içerik analizi. International Journal of Eurasia Social Sciences, 2013(12), 27-47.
• Küpcü, A. R. (2012). Etkinlik temelli öğretim yaklaşımının ortaokul öğrencilerinin orantısal problemleri çözme başarısına etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 175-206.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2016). Tebliğler Dergisi. Sayı 2016/2710. Milli Eğitim Basımevi, Ankara.
• Ozan, C., & Köse, E. (2014). Eğitim programları ve öğretim alanındaki araştırma eğilimleri, Sakarya University Journal of Education, 4(1), 116-136.
• Özçelik, Ç., & Güven, B. (2017). İlkokul matematik dersine yönelik gerçekleştirilen lisansüstü eğitim tez çalışmalarına ilişkin bir inceleme. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 13(4), 693-714.
• Özdoğan, S. (2010). A comparative analysis of perimeter, area and volume topics in the selected sixth, seventh and eighth grades mathematics textbooks from Turkey, Singapore and the United States (Master Thesis). Middle East Technical University, Ankara.
• Özer, E., & Sezer, R. (2014). Türkiye 8. sınıf matematik konularına göre ABD, Singapur ve Türkiye kitaplarındaki soruların karşılaştırmalı analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(1), 393-421.
• Pickle, M. C. C. (2012), Statistical content in middle grades mathematics textbooks. Unpublished doctoral dissertation, University of South Florida, USA. Poisson, C. (2011). Mathematical and didactic organization of calculus textbooks. Masters’ thesis. Concordia University, Montreal, Canada.
• Reçber, H. (2012). Türkiye 8. sınıf matematik ders kitabındaki etkinliklerin bilişsel düzeylerinin programdakilerle ve ülkeler ara karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara.
• Reçber, H., & Sezer, R. (2018). 8. sınıf matematik ders kitabındaki etkinliklerin bilişsel düzeyinin programdakilerle karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 51(1), 55-76.
• Rock, S. (1992). An examination of selected features of six mathematics textbooks at the seventh-grade level. Unpublished doctoral dissertation, The University of Wisconsin, Madison.
• Saban, A., Koçbeker Eid, B. N., Saban, A., Alan, S., Doğru, S., Ege, İ., Arslantaş, S., Çınar, D., & Tunç, P. (2010). Eğitim bilim alanında nitel araştırma metodolojisi ile gerçekleştirilen makalelerin analiz edilmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 125-142.
• Sarıkaya, B. Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarındaki (5, 6, 7 ve 8. Sınıf) Etkinliklerin Değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (64), 563-580.
• Sefa, A. (2009). 7. sınıf ilköğretim matematik ders kitabının; görsel, duyuşsal ve akademik yönden incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Selçuk, Z., Palancı, M., Kandemir, M., & Dündar, H. (2014). Eğitim ve bilim dergisinde yayınlanan araştırmaların eğilimleri: İçerik analizi. Eğitim ve Bilim, 39(173), 430-449.
• Semerci, Ç. (2004). İlköğretim Türkçe ve Matematik ders kitaplarını genel değerlendirme ölçeği. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28(1), 49-54.
• Sönmez, V., & Alacapınar, F. G. (2011). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri . Ankara: ANI Yayıncılık.
• Şahin, S., & Turanlı, N. (2014). Liselerde okutulmakta olan lise I. sınıf matematik kitaplarının değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 327-341.
• Takami, L. J. (2009). A content analysis of reading strategies in teacher editions of mathematics textbooks. Washington State University.
• Tatar, E., Kağızmanlı, T. B., & Akkaya, A. (2013). Türkiye'deki teknoloji destekli matematik eğitimi araştırmalarının içerik analizi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 35.
• Temel, S., Şen, Ş., & Yılmaz, A. (2015). Fen eğitiminde probleme dayalı öğrenme ile ilgili yapılan çalışmalara ilişkin bir içerik analizi: türkiye örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(2), 565-580.
• Turan, L., Sevim, O., & Tunagür, M. (2018).Türkçe eğitimi alanında hazırlanan doktora tez özetlerine yönelik bir içerik analizi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2018(11), 29-44.
• Türkdoğan, A., Güler, M., Bülbül, B. Ö., & Danişman, Ş. (2015). Türkiye'de matematik eğitiminde kavram yanılgılarıyla ilgili çalışmalar: tematik bir inceleme. Mersin University Journal of the Faculty of Education, 11(2).
• Uluışık, M. (2008). İlköğretim beşinci sınıf matematik ders kitaplarının görsel tasarım ilkeleri açısından değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversite Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar.
• Ulutaş, F., & Ubuz, B. (2008). Matematik eğitiminde araştırmalar ve eğilimler: 2000 ile 2006 yılları arası. İlköğretim Online, 7(3), 614-626.
• Wijaya, A., van den Heuvel-Panhuizen, M., & Doorman, M. (2015). Opportunity-to-learn context-based tasks provided by mathematics textbooks. Educational Studies in Mathematics, 89(1), 41-65.
• Yaşar, Ş., & Papatğa, E. (2015). İlkokul matematik derslerine yönelik yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 113-124.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. 10. Baskı.
• Yıldız, G. (2010). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin matematik başarıları, bilişüstü stratejileri, düşünme stilleri ve matematik öz kavramları arasındaki ilişkiler. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bġlġmler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Doktora Tezi, İstanbul.
• Yılmaz, Ş. (2018). Bilişsel talep düzeylerine göre 8. sınıf matematik ders kitaplarındaki etkinliklerin kalitelerinin belirlenmesi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep.
• Yücedağ, T. (2010). 2000-2009 yılları arasında matematik eğitimi alanında Türkiye'de yapılan çalışmalarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi (2019). https://istatistik.yok.gov.tr/ Son Erişim Tarihi:05 Mayıs 2019