Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarının Biyoteknoloji, Genetik Mühendisliği ve Klonlama Kavramlarına ilişkin Algılarının İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 14 Sayı: 1, 57 - 83, 30.06.2020

Sibel Kahraman

https://doi.org/10.17522/balikesirnef.576192

Cited By: 4

Öz

Bu çalışmanın amacı, fen bilimleri
öğretmen adaylarının biyoteknoloji, genetik mühendisliği ve klonlama
kavramlarına yönelik algılarını ve algısal değişimlerini incelemektir. Bu
amaçla, …… Üniversitesi’nde öğrenim gören 119 öğretmen adayına 3. sınıf ve 4. sınıfta olmak üzere, iki kez
Kelime İlişkilendirme Testi (KİT) uygulanmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden
olgu bilim desenine göre tasarlanan çalışmada, içerik analizi tekniği
kullanılmıştır. KİT uygulaması sonucunda anahtar kavramlar ile ilişkili verilen
cevaplardan oluşan bir frekans tablosu hazırlanmıştır. Bu tabloya göre fen
bilimleri öğretmen adaylarının bilişsel yapılarını ortaya çıkaran kavram ağları
çizilmiştir.Araştırmada ilgili kavramlara yönelik verilen derslerin fen
bilimleri öğretmen adaylarının biyoteknoloji, genetik mühendisliği ve klonlama
kavramları ile ilgili bilişsel yapılarını geliştirdiği belirlenmiştir.
Çalışmada dersleri aldıktan sonra verilen kavramlarla ilişkili elde edilen
kelimelerin hem niteliksel hem de niceliksel olarak arttığı ve kavram
yanılgılarının azaldığı sonucuna ulaşılmıştır. Sonuçlarımıza göre, fen
bilimleri öğretmen adaylarının lisans derslerinde biyoteknoloji uygulamaları
konularına daha çok yer verilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Biyoteknoloji, Fen Bilimleri Öğretmen Adayı, Genetik Mühendisliği, Klonlama, Kelime İlişkilendirme Testi

Investigation of Preservice Science Teachers' Perceptions about Biotechnology, Genetic Engineering and Cloning Concepts

Öz

The purpose of the research is to examine preservice science teachers’ perceptions and perceptional changes towards biotechnology, genetic engineering and cloning concepts. For this purpose, the Word Association Test (WAT) was applied two times to 59 preservice science teachers, who are studying at Inonu University, in the third grades of 2017-2018 school year and the fourth grades of 2018-2019 school year. The study was designed based on one of the qualitative research method named as phenomenology and analyzed with content analysis. A frequency table consisting of key concepts and answer words was prepared as a result of the WAT. According to this table, concept networks that reveal the cognitive structures of preservice science teachers are drawn. In the study, it was determined that preservice science teachers’ cognitive structures related to biotechnology, genetic engineering and cloning concepts developed with the routine courses related biotechnology. The results showed that the preservice teachers’ prior knowledge widened to the large area that was not related to the concepts and, they produced more responses in the after taking related courses. In addition, it was concluded that the preservice teachers’ misconceptions decreased and they perceived the relationsihp between concepts as a network after taking the related courses. The importance of the research results in terms of biotechnology/science education and using WAT as an educational tool were criticised.   

Anahtar Kelimeler

Biotechnology, cloning, genetic engineering

Kaynakça

• Akçay, S. (2016). Öğretmen adaylarının biyoteknoloji algısının metaforlar yoluyla analizi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 139-151.
• Ausubel, D.P. (1963). Cognitive structure and the facilitation of meaningful verbal learning. Journal of Teacher Education, 14, 217-221.
• Ayaz, E., Karakaş, H. & Sarıkaya, R., (2016). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Nükleer Enerji Kavramına Yönelik Düşünceleri: Bağımsız Kelime İlişkilendirme Örneği. Cumhuriyet Üniversitesi Fen Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi, 37, 42-54.
• Bahar, M., Johnstone, A.H. & Sutcliffe, R. G. (1999). Investigation of students’ cognitive structure in elementary genetics through word association tests. Journal of Biological Education, 33, 134.
• Bahar, M. & Özatlı, N. S. (2003). Kelime ilişkilendirme yöntemi ile lise 1. Sınıf öğrencilerinin canlıların temel bileşenleri konusundaki bilişsel yapılarının araştırılması. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 5, 1.
• Bahar, M., Nartgün, Z., Bıçak, B. & Durmuş, S. (2006). Geleneksel-Alternatif ölçme değerlendirme öğretmen el kitabı. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Balbağ, M. Z. (2018). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Kelime İlişkilendirme Testi (KİT) Kullanılarak Kütle ve Ağırlık Kavramlarına İlişkin Bilişsel Yapılarının Belirlenmesi. ESTÜDAM Eğitim Dergisi, 3(1), 69-81.
• Chabalengula,V., Mumba, F., & Chitiyo, J. (2011). American elementary education pre-service teachers’ attitudes towards biotechnology processes. International Journal of Environmental and Science Education, 6, 341-357
• Darçın, E.S. (2007). Fen-teknoloji ve Biyoloji Öğretmen Adayları için Biyoteknoloji Eğitiminin Deneysel Planlanması, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Darçın, E.S., & Türkmen, L. (2006). A Study of Prospective Turkish Science Teachers’ Knowledge at The Popular Biotechnological Issues. Asia-Pacific Forum on Science Learning and Teaching, 7(2), 1-13.
• Dawson, V., & Schibeci, R. (2003). Western Australian School Students’ Understanding of Biotechnology. International Journal of Science Education, 25(1), 57-69.
• Derman, A. & Eilks, I. (2016). Using a word association test for the assessment of high school students’ cognitive structures on dissolution. Chemistry Education Research and Practice. 17, 902-913.
• Ekici, G. & Kurt, H. (2014). Öğretmen Adaylarının “Aids” Kavramı Konusundaki Bilişsel Yapıları: Bağımsız Kelime İlişkilendirme Testi Örneği. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 183, 267-306.
• Ercan, F., Taşdere, A. & Ercan, N. (2010). Kelime İlişkilendirme Testi Aracılığıyla Bilişsel Yapının ve Kavramsal Değişimin Gözlenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7(2), 136–154.
• Esma Uysal, E., Cebesoy, Ü., B. & Karışan, D., (2018). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Genetik Uygulamalarına Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(1), 1-14.
• Fonseca, M. J., Costa, P., Lencastre, L., & Tavares, F. (2012). Disclosing biologyteachers’ beliefs about biotechnology and biotechnology education. Teacher and Teaching Education, 28, 368-381.
• France, B. (2007). Location, location, location: Positioning biotechnology education for the 21st century. Studies in Science Education, 43(1), 88-122.
• Gilbert, J. K. & Boulter, C. J. (2000). Learning Science through Models and Modeling. The International Handbook of Science Education (Ed: K. Tobin and B Frazer), 53–66, Dordrecht: Kluwer.
• Gilbert, J. K., Boulter, C., & Rutherford, M. (1998). Models in Explanations, part 2, Whose voice? Whose ears? International Journal of Science Education, 20, 187–203.
• Gürkan, G. (2013). Fen bilgisi öğretmen adayları ve öğretmenlerinin biyoteknoloji ve genetik mühendisliği bilgi düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Gürkan, G. & Kahraman, S. (2018). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Biyoteknoloji ve Genetik Mühendisliği Bilgi Düzeyleri. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi. 6(1), 25-39.
• Keleş, P. U. (2018). Kök Hücre Konulu Seminerin Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Bilişsel Yapılarına Etkisi. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi. 4(1), 41-57.
• Kidman, G. (2009). Attitudes and interests towards biotechnology: the mismatch between students and teachers. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 5(2), 135-143.
• Klop, T., Severiens, S. E., Knippels, M. P. J., van Mil, M. H. W., & Ten Dam, G. T. M. (2010). Effects of a science education module on attitudes towards modern biotechnology of secondary school students. International Journal of Science Education, 32(9), 1127–1150.
• Kurt, H. & Ekici, G. (2013). Determining Biology Student Teachers’ Cognitive Structure On The Concept Of “Osmosis” Through The Free Word-Association Test And The Drawing-Writing Technique, Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(12), 809-829.
• Lamanauskas, V.& Makarskaite-Petkeviciene, R. (2008). Lithuanian university students’knowledge of biotechnology andtheir attitudes to the taughtsubject. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 4(3), 269-277.
• Leslie G. & Schibeci, R. (2003). What do science teachers think biotechnology is? does it matter? Australian Science Teachers’ Journal.49(3), 16–21.
• MEB. (2017). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (9,10,11,12. Sınıflar) Öğretim Programı, Ankara.
• MEB. (2018). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Biyoloji Ders Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar), Ankara.
• Mohapatra, A.K., Priyadarshini, D.,& Biswas, A. (2010). Genetically modified food: Knowledge and attitude of teachers and students. Journal of Science Education and Technology, 19(5), 489-497.
• Nakiboğlu, C. (2008). Using word associations for assessing non major science students’ knowledge structure before and after general chemistry instruction: the case of atomic structure. Chemistry Education Research and Practice, 9, 309-322.
• Öcal, E. (2012). İlköğretim Fen bilgisi öğretmenlerinin biyoteknoloji (genetik mühendisliği) farkındalık düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi, Malatya
• Özata Yücel, E. & Özkan, M. (2018). Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunları Algılarındaki Değişimin İncelenmesi: Kocaeli Örneği. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 146-160.
• Özdemir, E. (2014). Tarama Yöntemi. M. Metin (ed.), Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi
• Patton, M. Q. (1990). Qualitative evaluation and research methods (second edition). USA: Sage Publications.
• Prokop, P., Lešková, A., Kubiatko, M. & Diran, C. (2007). Slovakian students’ knowledge of and attitudes toward biotechnology. International Journal of Science Education, 29(7), 895-907.
• Semenderoğlu, F.& Aydın, H. (2014). Öğrencilerin biyoteknoloji ve genetik mühendisliği konularını kavramsal anlamalarına yapılandırmacı yaklaşımın etkisi. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(8), 751-773.
• Sıcaker, A. &Öz Aydın, S. (2015). Ortaöğretim biyoteknoloji ve gen mühendisliği kavramlarının öğrenciler tarafından değerlendirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 51-67.
• Sorgo, A. & Ambrozic-Dolinsek, J. (2010). Knowledge of, attitudes toward, and acceptance of genetically modified organisms among prospective teachers of biology, home economics, and grade school in Slovenia. Biochemistry and Molecular Biology Education, 38(3), 141-150.
• Steele, F. & Aubusson, P. (2004). The challenge in teaching biotechnology. Research in Science Education, 34(4), 365387.
• Şenler, B., Kozcu Çakır, N., Görecek, M. & Göçmen Taşkın B. (2006). Fen Bilgisi Öğretmenlerinin Biyoteknoloji Konusundaki Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesi (Muğla İli Örneği). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 31, 126–132.
• Taşdere, A., Özsevgeç, T. & Türkmen, L. (2014). Bilimin Doğasına Yönelik Tamamlayıcı Bir Ölçme Aracı: Kelime İlişkilendirme Testi. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi. 2(2), 129-144.
• Thieman, W. J.,& Palladino, M. A. (2013). Biyoteknolojiye giriş. (Çev: Mücella Tekeoğlu). Ankara: Palme Yayıncılık.
• Turan, M. & Koç, I. (2012). Fen bilgisi öğretmen adaylarının biyoteknoloji uygulamalarına yönelik tutumları, Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 74-83
• Uşak, M., Erdoğan, M., Prokop, P. & Özel, M. (2009). High school and university students' knowledge and attitudes regarding biotechnology. Biochemistry and Molecular Biology Education, 37(2), 123-130.
• YÖK (2018). Öğretmen yetiştirme Lisans Programları. Ankara Üniversitesi Basımevi Müdürlüğü, Ankara.
• Yüce, Z. (2011). Fen Bilgisi Öğretmenliği Öğrencilerini Biyoteknoloji Konusundaki Bilgileri ve Biyoteknoloji Uygulamalarına Yönelik Biyoetik Yaklaşımları: Tutum, Görüş ve Değer Yargıları. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Fen Bilgesi Öğretmenliği Bilim Dalı, Doktora Tez, Ankara.