Elazığ İli Sivrice Eğitim Araştırma Bölgesinde 35 Yaş ve Üzeri Nüfusta Obezite Prevalansı ve Etkileyen Faktörler

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 3, 163 - 170, 23.12.2020

Edibe Pirinçci Ufuk Acar Osman Kurt İbrahim Akkuş Ayşe Ferdane Oğuzöncül Enis Özkan S. Erhan Deveci

Öz

GİRİŞ VE AMAÇ: Obezite, tüm dünyada ve ülkemizde sıklığı epidemi şeklinde artan, tedavisi zor, sistemler üzerine etkileri olan, kronik, metabolik bir hastalıktır. Bu çalışma Elazığ İli Sivrice ilçesinde 35 yaş ve üzeri nüfusta obezite prevalansı ve etkileyen risk faktörlerinin saptanması amacıyla yapılmıştır.
GEREÇ VE YÖNTEM: Tanımlayıcı ve kesitsel tipteki bu çalışmanın evrenini Elazığ ili Sivrice ilçe merkezinde ikamet eden 35 yaş ve üzeri 1600 birey oluşturmuştur. %95 güvenirlik aralığında %4 sapma ile (d=0.04) örnekleme alınacak birey sayısı 383 olarak hesaplanmıştır. Örnekleme alınacak bireyler kayıtlardan sistematik örnekleme ile seçilmiştir. Bireylerin 364’üne ulaşılmıştır (Cevaplılık oranı %95.0). Anketin uygulanması, sahaya çıkılarak örnekleme alınan bireylerle yüz yüze görüşme tekniği ile uygulanmış olup boy ve kilo ölçümü de yapılmıştır. Araştırmanın saha çalışması Haziran-Eylül 2015 tarihlerinde yapılmıştır. Çalışmada ele edilen bulgular değerlendirilirken istatistiksel analiz için SPSS 22.0 paket programı kullanılmıştır. İstatistiksel değerlendirmelerde değişkenlerin özelliklerine göre yüzde, Fisher’s Exact Test, Ki-kare ve t testi kullanılmıştır. p<0.05 istatistiksel anlamlılık olarak değerlendirilmiştir.
BULGULAR: Araştırmaya katılanların yaş ortalamaları 51.4 ± 12.6 (min=35, maks=90) olup, %50.8 (n:185)‘i kadındır. Çalışma grubunun %87.1‘ini evli olanlar, %46.2‘sini ev hanımları ve %81.9‘unu çekirdek tipi ailede yaşayanlar oluşturmaktadır. Çalışmaya katılan bireylerin BKİ ortalamaları 26.79±4.64 kg/m2 olup, erkek bireylerin 26.26±4.15 kg/m2, kadın bireylerin ise 27.30±5.02 kg/m2 olarak bulunmuştur. Katılımcılardan obez bireylerin oranı %23.9 (n=87), fazla kilolu bireylerin oranı ise %37.9 (n=138)’dur. Cinsiyet dağılımına göre BKI’leri incelendiğinde erkeklerde fazla kilolu bireyler, kadınlarda ise obez bireyler daha fazla görülmüştür (p>0.05). Çalışma grubunda medeni durumlarına göre evlilerde obezite olma oranı %24.9 iken, bekarlarda bu oran %17.0 olarak bulunmuştur (p<0.05). Ekonomik durumunu iyi/orta olarak algılayanlarda obez olma oranı %32.2 iken , ekonomik durumunu kötü olarak algılayanlarda bu oran %12 olarak saptanmıştır (p<0.001). Hipertansiyon öyküsü olanlarda obezite prevalansı hipertansiyonu olmayanlara göre anlamlı olarak yüksektir (p<0.05). Günde 3 porsiyon ve daha az meyve-sebze tüketenlerde obezite prevalansı %29.7 (n=68) iken, 4 porsiyon ve üzeri tüketenlerde bu oran %14.1 (n=19) olarak bulunmuştur (p<0.001).
SONUÇ: Araştırma grubunda, obezite prevalansı kadınlarda yüksek bulunmakla birlikte, erkeklerde fazla kilolu olma prevalansı daha yüksektir. Hipertansiyon öyküsü bulunanlarda, evli olanlarda, ekonomik durumunu iyi/orta algılayanlarda, günde üç ve daha az porsiyon meyve ve sebze tüketenlerde, sigara kullanmayanlarda obezite olma oranı yüksektir.

Anahtar Kelimeler

obezite, fazla kilo, prevalans, Sivrice

Kaynakça

• 1. Özpınar H. (2011): Beslenme ve Diyet Temel İlkeleri. 2nci baskı, İstanbul Tıp Kitapevi, İstanbul, Türkiye.
• 2. Kalan I ve Yeşil Y. (2010): Obezite ile İlişkili Kronik Hastalıklar. Mised. 23–24:78-81.
• 3. Dolgun E ve Yavuz M. (2010): Aşırı Şişmanlık Cerrahisinde Hemşirelik Bakımı. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 3(1): 85-92.
• 4. WHO, Obesity and overweight, Factsheets, Media centre 2018. http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs311/en/index.html. Erişim Tarihi: 13. 03. 2018.
• 5. Dünyada Obezitenin Görülme Sıklığı. URL: https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/obezite/dunyada-obezitenin-gorulme-sikligi.html. Erişim: 21.02.2020)
• 6. Obesity Update 2017. URL: https://www.oecd.org/els/healthsystems/Obesity-Update-2017.pdf. Erişim:17.02.2020
• 7. Satman İ, Alagöl F, Ömer B, Kalaca S, Tütüncü Y, Çolak N, ve ark. Türkiye Diyabet Prevalans Çalışmaları, TURDEP-I ve TURDEP-II. 47. Ulusal Diyabet Kongresi; 11-15 Mayıs 2011; Antalya.
• 8. Başara BB, Çağlar İS, Aygün A, Özdemir TA, Kulali B, Uzun SB et al. Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2017. Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü; 2018.).
• 9. Işıldak M, Güven GS, Gürlek A. Metabolik sendrom ve insulin direnci. H.Ü. Tıp Dergisi, 2004, 35: 96-99.
• 10. World Health organization obesity and overweight Fact sheet No:311, Geneva, WHO, http://who.ınt/mediacentral juctsmeets/Fs3117en/print.html.
• 11. Satman I, Alagöl F, Ömer B, Kalaça S, Tütüncü Y, Çolak N et al. Türkiye Diyabet, Hipertansiyon, Obezite ve Endokrinolojik Hastalıklar Prevalans Çalışması-II. TURDEP II: Ön sonuçlar. Kronik Hastalıklar Oturumu, 13. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 18-22 Ekim 2010, İzmir.
• 12. Onat A, Keleş I, Sansoy V, Ceyhan K, Uysal O, Çetinkaya A et al. Rising obesity indices in 10-year follow-up of Turkish men and women: Body mass index independent predictor of coronary events among men. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi 2001 29:430-36.
• 13. Hatemi H, Turan N, Arık N, Yumuk V. Türkiye Obezite ve Hipertansiyon Çalışması (TOHTA). Endokrinolojide Yönelişler Dergisi 2002; 11:1-16.
• 14. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Obezite İle Mücadele Programı ve Ulusal Eylem Planı Taslağı.3. Taslak (20082012).
• 15. Kozan Ö, Oğuz A, Abacı A, Erol C, Öngen Z, Temizhan A, et al. Prevalence of the metabolic syndrome among Turkish adults. Eur J Clin Nutr. 2007; 61: 548-53.
• 16. Başara BB, Çağlar İS, Aygün A, Özdemir TA, Kulali B, Uzun SB et al. Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2017. Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü; 2018.).
• 17. Salici AG, Sisman P, Gul OO, Karayel T, Cander S, Ersoy C. The prevalence of obesity and related factors: An urban survey study. European Society of Endocrinology. 19th European Congress of Endocrinology, 20-23.05.2017 Lisbon, Portugal.
• 18. Deniz S, Oğuzöncül AF. Bir İlçede Yaşayan Erişkinlerde Obezite Sıklığı ve İlişkili Faktörler. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi. 2020;5(1):53-61.
• 19. The Challenge Of Obesity in The WHO European Region And The Strategies For Response, Ed. Francesco Branca, Haik Nikogosian ve Tim Lobstein, WHO, Denmark, 2007.
• 20. Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü, Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi. (2014). Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması 2010: Beslenme Durumu ve Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi Sonuç Raporu. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 931, Ankara.
• 21. T.C. Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/obezite/turkiyede-obezitenin-gorulme-sikligi.html 30.04.2018
• 22. Fouad MF, Rastam S, Ward KD, Maziak W. Prevalence of Obesity and Its Associated Factors in Allepo, Syria. Prev Control 2006; 2: 85-94.
• 23. Schooling CM, Lam TH, Li TH, Ho SY, Chan WM. Obesity, Physical Activity and Mortality in A Prospective Chinese Elderly Cohort. Arch Intern Med 2006; 166: 1498-1504.
• 24. Onat A. Türkiye’de Obezitenin Kardiyovasküler Hastalıklara Etkisi. Türk Kardiyoloji Dergisi 2003;31: 279-89.
• 25. Deveci SE, Güler H, Demet M, Özmen E, Hekimsoy Z. Elazığ Emniyet Müdürlüğü Kurum Hekimliği Polikliniğine Başvuran Polislerde Obezite Sıklığı. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilgileri Dergisi 2004;18:223-28.
• 26. Maskarinec G, Takata Y, Pagano I, Carlin L, Goodman M, Marchand L, Nomura A. Trends and Dietary Deter minants of Overweight and Obesity in A Multiethnic Population. Obesity 2006;14:717-26.
• 27. Nyaruhucha CN, Achen JH, Msuya JM, Shayo NB, Kulwa KB.(2003). Prevalence and awareness of obesity among people of different age groups in educational institutions in Morogoro, Tanzania. East Afr Med J.80(2):68-72.
• 28. Sarlio-Lahteenkorva S, Lissau I, Lahelma E.(2006).The social patterning of relative body weight and obesity in Denmark and Finland. Eur J Public Health. 8;16(1):36-40.
• 29. Kır T, Kılıç S, Uçar M, Açıkel C, Göçgeldi E, Oğur R. Erlerde Obesite Prevalansının ve Etkileyen Faktörlerin Saptanması Gülhane Tıp Dergisi 2004;46:219-25.
• 30. Arslan C, Ceviz D. Ev hanımı ve çalışan kadınların obezite prevalansı ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. F.Ü. Sağ. Bil. Derg 2007;21(5):211–20.