Engelli Üniversite Öğrencilerinin Ebeveynlerine Bağlanma Durumları ile Cinsel Sağlık Bilgi ve Tutumları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 2, 347 - 356, 23.06.2023

Burcu Taylan Hande Yağcan

https://doi.org/10.53424/balikesirsbd.1164429

Öz

Amaç: Bu çalışma engelli üniversite öğrencilerinin ana-babaya bağlanma durumları ile cinsel sağlık bilgi ve tutumlarının belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel tipte olan çalışma Eylül 2020- 2021 tarihleri arasında 100 engelli üniversite öğrencisine uygulanmıştır. Araştırma verileri ‘Ana Babaya Bağlanma Ölçeği’, ‘Cinsel Sağlık Bilgi ve Tutum Envanteri’ ve ‘Birey Tanılama Formu’ kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde Bağımsız Örneklem t testi, Mann Whitney U testi ve Spearman korelasyon analizi kullanılmıştır. Bulgular: Öğrencilerin %64’ü kadın, %55’i 21-25 yaş arasında %69’u sağlık bilimleri öğrencisi, %86’sı fiziksel engellidir. Öğrencilerin %39’u cinsellikle ilgili eğitim almıştır. Katılımcıların yaklaşık yarısı anne ve babalarına olumlu bağlanmaktadır. Ana-babaya Bağlanma Ölçeği/Anne boyutu ile Cinsel Sağlık Bilgi ve Tutum Envanteri içinde yer alan Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutum Ölçeği arasında ve Ana-Babaya Bağlanma Ölçeği/Baba boyutu ile Cinsel Sağlık Bilgi ve Tutum Envanteri içinde yer alan Cinsel Sağlık ve Kişisel Hijyene İlişkin Tutum ölçeği arasında pozitif, Cinselliğe İlişkin Tutum ölçeği ile ise negatif bir ilişki saptanmıştır (p<0.05). Katılımcıların %84’ü cinsellik hakkında konuşmayı ayıplamakta, %67’si cinselliği utanılacak bir şey olarak görmektedir. Sonuç: Engelli üniversite öğrencilerinin ana-babaya bağlanma durumunun, cinsel sağlık ve bilgi tutumlarını etkilediği görülmüş, literatürde bu konuda yapılmış bir çalışmaya rastlanmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Ana-Babaya Bağlanma, Cinsel Sağlık, Engellilik, Üniversite Gençliği.

Teşekkür

Verilerin toplanmasında yardımları olan üniversitelerin engelli koordinatörlüklerine teşekkür ederiz.

Determining the Relationship between Disabled University Students’ Attachment to their Parents and Sexual Health Knowledge and Attitudes

Öz

Aim: This study was conducted to determine the parental attachment status and sexual health knowledge and attitudes of disabled university students. Materials and Methods: This descriptive and cross- sectional study was applied to 100 disabled university students between September 2020 and 2021. The data of the research were collected by using ‘The Parental Bonding Instrument’, 'Sexual Health Information and Attitude Inventory' and the 'Individual Identification Form'. In the analysis, Independent Sample t test, Mann Whitney U test and Spearman correlation analysis were used. Results: The students’ 64% are women, 55% are between the ages of 21-25, 69% are health science students, 86% are physically disabled. Their 39% received sexual health training. More than half of them are positively attached to their mothers and fathers. There was a significant positive relationship between attachment to parents and mother dimension and attitude towards gender roles scale. A positive relationship was found between the parental attachment and the father dimension and the attitude towards sexual health and personal hygiene scale, and a negative relationship was found with the attitude towards sexuality scale (p<0.05). Their 84% condemn talking about sexuality, 67% see sexuality as something to be ashamed of. Conclusion: It has been observed that the attachment status of disabled university students to their parents affects their sexual health and knowledge attitudes, no study has been found in the literature on this subject.

Anahtar Kelimeler

Attachment to Parents, Sexual Health, Disability, University Youth.

Kaynakça

• Abubakar, A., Alonso-Arbiol, I., Van de Vijver, F. J. R, Murugami, M., Mazrui, L., & Arasa J. (2013). Attachment and psychological well-being among adolescents with and without disabilities in Kenya: The mediating role of identity formation. Journal of Adolescence, 36(5), 849-857. https://doi.org/10.1016/J.ADOLESCENCE.2013.05.006
• Akbağ, M., & Ümmet, D. (2018). Ana-babaya bağlanma ile öznel iyi oluş arasındaki ilişkide temel psikolojik ihtiyaçların doyumunun aracı rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 8(50), 59-85.
• Aslan, E., Bektaş, H., Başgöl, Ş., Demir, S., & Vural, P. I. (2014). Üniversite öğrencilerinin cinsel sağlık konusundaki bilgi düzeyleri ve davranışları. STED, 23(5), 174-82.
• Aydın, M., Özen, B.E., Yılmaz, G.Ş., & Sungur, M.A. (2016). Attıtudes of nursing students regarding to gender roles. AIBU Journal of Social Sciences, 16(1), 223-242.
• Aydın, M. (2019). Lisans öğrencilerinin cinsel sağlik eğitimi ve cinsel sağlik ile ilgili bilgi ve görüşleri. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 5(1), 1-13.
• Aygor, H., Altuntug, K., & Ege, E. (2017). The views of students on sexual health and reproductive health course. Sexuality and Disability, 35, 387-394. https://doi.org/10.1007/s11195-017-9489-5
• Bakır, N., & Beji, N. K. (2015). Öğrencilerinin cinsel yolla bulaşan hastaliklar konusundaki bilgi düzeyleri. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(3), 10-16.
• Bakır, N., Vural, P. I, & Demir, C. (2019). Üniversite öğrencilerinin cinsel eğitime yönelik tutumları ve toplumsal cinsiyet algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 3(5), 119-128.
• Bilge, A., Çeber, E., Demirelöz, M., & Akmese, Z. B. (2013). Zihinsel engellilerin ebeveynlerine verilen cinsel saglik ve üreme sağliği eğitiminin zihinsel engelliler için etkinliğinin belirlenmesi. Türkiye Klinikleri. Tip Bilimleri Dergisi, 33(3), 648.
• Boyacıoğlu, N. E., Karaçam, Z. D., & Keser Özcan, N. (2018). Engellere rağmen cinsellik: zihinsel yetersizliğe sahip çocuklarda cinsellik. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 5(2), 275-280. https://doi.org/10.17681/hsp.291360
• Çiçek, E., & Öncel, S. (2017). Türkiye’de hemşirelik alanında engelli bireylere yönelik yapılan lisansüstü çalışmaların incelenmesi. Uluslar Arası Hakemli Hemşirelik Araştırmaları Dergisi, 10, 180-214. https://doi.org/10.17371/UHD2017.2.10.
• Çoban, T., & Özcebe, H. (2019). Engelliliğe genel bakış ve engelli çocuklarin sağlık davranışları. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 13(4), 553-566. ll, N. L, & Knafl, K. (2018). Parenting behaviors and the well-being of children with a chronic physical condition. Families, Systems & Health, 36(1), 45. https://doi.org/10.1037/FSH0000305
• Dağ, H., Dönmez, S., Kavlak, O., & Şirin, A. (2012). Akran eğitiminin üniversite öğrencilerinin cinsel sağlık konusundaki bilgi düzeylerine etkisi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 15(1), 10-17.
• Devkota, H. R., Kett, M., & Groce, N. (2019). Societal attitude and behaviours towards women with disabilities in rural Nepal: pregnancy, childbirth and motherhood. BMC Pregnancy and Childbirth, 19(1), 1-13. https://doi.org/10.1186/S12884-019-2171-4
• Duman, B. N., Yılmazel, G., Topuz, Ş., Başcı, A. B., Koçak, Y. D., & Büyükgönenç, L. (2015). Üniversiteli gençlerin üreme sağliği ve cinsel sağliğa ilişkin bilgi, tutum ve davranişlari. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik E-Dergisi, 3(1), 20-32.
• Ege, E., & Altuntuğ, K. (2016). Engellilik ve cinsellik. Turkiye Klinikleri J Obstet Womens Health Dis Nurs-Special Topics, 2(1), 59-64.
• Er, R. K., Büyükbayraktar, Ç. G., & Kesici, Ş. (2016). Developing a sexual education program for students with special education needs. Turkish Journal of Education, 5(4), 224-234.
• Esen, E., & Siyez, D.M. (2015). Lise öğrencilerine yönelik cinsel sağlık eğitimi programının geliştirilmesi, uygulanması ve değerlendirilmesi (Doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Gümüş, S. S., & Altınsoy, M. (2015). Hatay okullarında engellilerin cinsel eğitimi durum değerlendirmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 63-72.
• Gümüş, Z. (2019). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarinin belirlenmesi. Türkiye Bütüncül Psikoterapi Dergisi, 2(3), 31-47.
• Kapçı, E. G., & Küçüker, S. (2006). Ana babaya bağlanma ölçeği: Türk üniversite öğrencilerinde psikometrik özelliklerinin değerlendirilmesi. Türk Psikiyatri Dergisi, 17(4), 286-295.
• Karasu, F., Göllüce, A., Güvenç, E., & Çelik, S. (2017). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlari the attitudes of the university students’ regarding the gender roles. SDÜ Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(1), 21-27.
• Karataş, K. (2010). Woman studies (special issue) being a handicapped woman in Turkey: Experiences and suggestion for solution. The Journal of International Social Research, 3(13), 148-152.
• Kılıç, S. (2018). Ortopedik engelli bireylerde olumsuz otomatik düşünceler ile toplumsal cinsiyet rolleri arasındaki ilişki. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 19(1), 1-31.
• Mäder, C. V. N., Monteiro, V. L. A., Spada, P. V., & Nóbrega F. J. (2013). Evaluation of boding between mother and child and mothers’ mental health of children with mental illness. Einstein (São Paulo), 11(1), 63-70. https://doi.org/10.1590/S1679-45082013000100012
• Önder, Ö.R., Yalçın, A.S., & Göktaş, B. (2013). The attitude of the health institutions management department students towards social sexual roles. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(1-2-3), 55-78.
• Özan, S., Aras, Ş., Şemin, S., & Orçun, E. (2004). Dokuz Eylül Tıp Fakültesi öğrencilerinin cinsel tutum ve davranış özellikleri. Dokuz Eylül Tıp Fakültesi Dergisi. 18(1), 27-39.
• Öztürk, N. (2017). Üniversite öğrencilerinin algiladiklari aile iklimi ve anne-babaya bağlanma biçimleri ile özgüven düzeyleri arasindaki ilişkinin incelenmesi. The Journal of International Lingual Social and Educational Sciences, 3(1), 9-22.
• Parker, G., Tupling, H., & Brown, L. B. (1979). A parental bonding instrument. British Journal of Medical Psychology, 52, 1-10.
• Pınar, G., Doğan, N., Ökdem, Ş., Algıer, L., & Öksüz, E. (2009). Özel bir üniversitede okuyan öğrencilerin cinsel sağlıkla ilgili bilgi tutum ve davranışları. Tıp Araştırmaları Dergisi, 7(2), 105-113.
• Schuiringa, H., Van Nieuwenhuijzen, M., Orobio de Castro, B., & Matthys, W. (2015). Parenting and the parent–child relationship in families of children with mild to borderline intellectual disabilities and externalizing behavior. Research in Developmental Disabilities, 36: 1-12. https://doi.org/10.1016/J.RIDD.2014.08.018
• Sis, Ç.A., Pasinlioğlu, T., Tan, G., & Koyuncu, H. (2013). Determination of university students’ attitudes about gender equality. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 21(3), 181- 186. https://doi.org/10.17275/per.21.84.8.4
• Siyez, D., Öztürk, B., Esen, E., & Kağnıcı, Y. (2018). Üniversite öğrencilerine yönelik cinsel sağlik eğitimi programlari: Sistematik gözden geçirme. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (46), 344-362. https://doi.org/10.21764/maeuefd.358377
• T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı (ÖZİDA). (2009). Toplum Özürlülüğü Nasıl Anlıyor. Erişim tarihi: 5 Nisan 2019, Erişim adresi: http://www.ozida.gov.tr/arastirma/toplum_ozurlulugu_nasil_anliyor.pdf.
• Taner, A., & Demirel Bozkurt, Ö. (2021). Görme yetersizliği olan kadınların üreme sağlığı sorunları ve çözüm yolları. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 14(1), 84-91. https://doi.org/10.46483/deuhfed.684928
• Teague, S., Newman, L. K., Tonge, B., Gray, K., MHYPeDD Team (2018). Caregiver mental health, parenting practices, and perceptions of child attachment in children with autism spectrum disorder. Journal of Autism and Developmental Disorders, 48(8), 2642–2652. https://doi.org/10.1007/s10803-018-3517-x.
• Yanıkkerem, E, & Üstgörül, S. (2019). Cinsel sağlık dersi alan ve almayan hemşirelik öğrencilerinin cinsel sağlık eğitimi hakkındaki düşünceleri. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, 7(1), 12-27. https://doi.org/10.33715/inonusaglik.469855
• Wong, T., Pharr, J. R., Bungum, T., Coughenour, C., & Lough, N. L. (2019). Effects of peer sexual health education on college campuses: A systematic review. Health Promot Pract, 20(5), 652-666. https://doi.org/10.1177/1524839918794632.
• World Health Organization. (2018). Disability and health. Erişim tarihi: 4 Nisan 2020, Erişim adresi: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs352/en/