Poems Presented to Mavroyeni, Voivode of Wallachia, in the Ottoman Archive

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 2, 153 - 184, 31.07.2025

Serkan Derin

https://doi.org/10.47139/balted.1637146

Öz

This article focuses on the poems in the Ottoman archives written for the Wallachian Voivode Nicola Mavroyeni by a poet with the pseudonym Shakir. Although Mavroyeni’s life and activities in the Ottoman service are briefly touched upon, the focus is on the literary and historical evaluation of the poems written for him. Mavroyeni held essential positions in the Ottoman Empire at the end of the 18th century, was appointed voivode of Wallachia and was entrusted with defence of Wallachia during the Ottoman-Russian war of 1787-1792. His loyalty and heroism are praised in the documents of the time. The poems in the document numbered C.MF.71-3538 in the Ottoman Presidential Archive include two poems, seven ghazals and one ode. The poems are marked by historical events, especially the Ottoman-Russian War. Shakir often emphasises Mavroyen’s loyalty, successes in the war, and devotion to the Empire. Historical events such as the Austrian and Russian attacks, the sending to Istanbul of severed heads taken from the enemy during the war, and the role of Wallachia and Taurus in the sustenance of Istanbul are also found in the poems. There are also personal relationships' examples, such as Muvashshah ghazal, which was written about Mavroyeni’s gift of a squirrel fur coat to Shakir. Again, a ghazal written on the occasion of St. Nicholas’ Day is an example of a reference to Mavroyeni’s Christian identity. In this context, poetry is one of the texts that can serve as an example of the relationship between literature and social life.

Anahtar Kelimeler

Wallachia , voivode , Mavroyeni , Turkish literature in the Balkans , Ottoman poetry

Osmanlı Arşivinde Eflak Voyvodası Mavroyani İçin Yazılan Şiirler

Öz

Bu makale, Osmanlı arşivlerinde yer alan ve Eflak Voyvodası Nikola Mavroyani için Şakir mahlaslı bir şair tarafından yazılmış şiirleri konu edinmektedir. Mavroyani’nin hayatına ve Osmanlı hizmetindeki faaliyetlerine kısaca değinilmekle birlikte, odak noktası onun için yazılmış şiirlerin edebi ve tarihî bağlamda değerlendirilmesidir. Nikola Mavroyani, 18. yüzyılın sonlarında Osmanlı Devleti’nde önemli görevlerde bulunmuş, Eflak Voyvodalığı görevine getirilmiş ve 1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Eflak’ı savunmakla görevlendirilmiştir. Sadakati ve kahramanlığı, dönemin belgelerinde övgüyle anılmaktadır. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi’nde bulunan ve C.MF. 71-3538 numaralı belgede yer alan şiirler arasında iki koşma, yedi gazel ve bir kaside bulunmaktadır. Şiirlerde tarihsel olayların, özellikle Osmanlı-Rus Savaşı’nın izleri dikkat çekmektedir. Şakir, Mavroyani’nin sadakatini, savaşta gösterdiği başarıları ve Osmanlı Devleti’ne bağlılığını sıklıkla vurgulamaktadır. Avusturya ve Rus saldırıları, savaş sırasında düşmandan alınan kesik başların İstanbul’a gönderilmesi, İstanbul’un iaşesinde Eflak ve Boğdan’ın rolü gibi tarihî olaylara şiirlerde kendine yer bulur. Ayrıca Mavroyani’nin Şakir’e sincap kürkü hediye etmesi üzerine yazılan muvaşşah gazel gibi bireysel ilişkilere dair örneklere rastlanmaktadır. Yine, Aziz Nikola Günü vesilesiyle yazılan bir gazel, Mavroyani’ nin Hristiyan kimliğine yapılan bir göndermeye örnek teşkil etmektedir. Bu bağlamda şiirler edebiyat ile sosyal hayat arasındaki ilişkilere örnek oluşturabilecek metinlerdendir.

Anahtar Kelimeler

Eflak , voyvoda , Mavroyani , Balkanlarda Türk edebiyatı , Osmanlı şiiri

Kaynakça

• Osmanlı Arşivi (BOA). Cevdet, Maarif [C..MF..]. No.71, Gömlek. 3538.
• Osmanlı Arşivi (BOA), Cevdet, Eyalet-i Mümtaze [C..MTZ.], 1-29; Tarih: H-21-09-1203
• Osmanlı Arşivi (BOA), Ali Emiri, Abdülhamid I [AE.SABH.I..], 370 – 25869; Tarih: H-10-07-1203
• Osmanlı Arşivi (BOA), Hatt-ı Hümayun [Hat]; 1416 - 57864; Tarih: H-22-01-1203
• Osmanlı Arşivi (BOA), Hatt-ı Hümayun [Hat]; 1450 - 44; Tarih: H-29-12-1200 Osmanlı Arşivi (BOA), Cevdet, Bahriye [C..BH..], 201 - 9406, Tarih: H-29-11-1202
• Çelik, R. (2014). Osmanlı Bürokrasisi’nde Ermeniler. Türk-Ermeni Külliyatı (VI. Cilt: Merkez ve Taşrada Ermeniler) içinde. http://dunyasavasi.ttk.gov.tr/tr/turk-ermeni-kulliyati/vi-cilt-merkez-ve-tasrada-ermeniler/osmanli-burokrasisinde-ermeniler-yrd-doc-dr-recep-celik-483.html
• Emecen, F. (2013). Zahir el-Ömer. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 44, s. 90-91). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Göktepe, K. (2017). İstanbul'un İaşesinin Temini Meselesi ve İstanbul'un İaşesine Katkı Sağlayan Bir Merkez: Tekirdağ Kazası (XVIII.-XIX. Yüzyıllar). Belleten, 81(292), 857-916.
• Kalaycı, Z. B. (2023). Osmanlı Sarayında İaşe ve Tüketim (1680-1730) [Yayımlanmamış doktora tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Karaca, B. Y. (2022). The Armenian Community in The Nineteenth Century Ottoman Empire: Social Transformation And the Düzoğlu Family [Yayımlanmamış doktora tezi]. Sabancı Üniversitesi.
• Kılıç, M. (2019). Osmanlı Devleti Hizmetinde Bir Rum Diplomatın Portresi Viyana Maslahatguzarı Yanko Mavroyani Jean Mavroyeni. S. Yuca, H. Kara (Ed.ler), Tanzimat'tan Günümüze Olaylar ve Kişiler Ekseninde Türk Hariciyesi. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Koçak, Z. (2017). 1787-1792 Osmanlı Rus Savaşında Değişen Dengeler ve Yaş Antlaşması. Tarih İncelemeleri Dergisi, 32(2), 459-490.
• Uzun, A. (2015). İstanbul'un İaşesi. Büyük İstanbul Tarihi içinde. https://istanbultarihi.ist/191-istanbulun-iasesi
• Uzunçarşılı, İ. H. (1978). Osmanlı Tarihi (Cilt IV, 1. Bölüm -Karlofça Antlaşmasından 18. Yüzyılın Sonlarına Kadar-). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Yekbaş, H. (2012). Divan Şairinin Sessiz ve Gizli Anlatımı: Muvaşşah. Turkish Studies, 7(3), 2649-2700.
• Yüksel, S. (2019). Küçük Kaynarca’dan Yaş Antlaşmasına Kadar Eflak-Boğdan Üzerinde Osmanlı-Rus Nüfuz Mücadelesi. Belleten, 83(297), 605-632.
• Yüksel, S. (2021). Nikola Mavroyani’nin Eflâk Voyvodalığı (1786-1790). Gazi Akademik Bakış, 15(29), 89-106.