Suat Engüllü’nün Makedonya Türk Edebiyatındaki Yeri ve Önemi

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 21, 31.01.2025

Zeki Gürel

https://doi.org/10.47139/balted.1563943

Öz

Türk asıllı Kuzey Makedonya doğumlu (Üsküp, 25 Temmuz 1950), Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı, şair, yazar, çevirmen, gazeteci ve edebiyat araştırmacısı Suat Engüllü, 8 Ekim 2023’te İstanbul’da vefat etti. 1970’te Üsküp Radyosu’nda yayıncılık faaliyetlerine Birlik Gazetesi, Sesler Dergisinde devam etti (1981-1989). 1989 yılında Türkiye’ye göç eden Suat Engüllü, İstanbul’a yerleşti ve İstanbul Üniversitesi’nde çalıştı. Sırp-Hırvatçadan ve Makedoncadan Türkçeye-Türkçeden Makedoncaya çeviri çalışmalarından dolayı çeviri ödülleri, sanat çalışmalarından dolayı da şiir dalında ödülleri bulunan Suat Engüllü, Türk edebiyatının Yugoslavya’nın diğer halkaları tarafından tanınmasına vesile olmuştur. Makedonya’da yaşayanlar için veya Makedonca öğretecek –öğrenecek olanlar için Önemli bir ihtiyaç olan Makedonca-Türkçe sözlük çalışmalarını ise tamamlayamadan vefat etmiştir. Şiir, tiyatro, hikâye türlerinde yayınlanmış pek çok eseri bulunan Suat Engüllü, Yugoslavya Türk Edebiyatını, Yugoslavya’nın kuruluşundan (1944) itibaren başlatmanın yanlış olduğunu savunmuştur. Suat Engüllü, Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi’nin “Makedonya Yugoslavya (Kosova) Türk Edebiyatı” bölümünü de bu bakış açısıyla yazdı. Söz konusu antolojinin, bu alanda daha önce yayınlanan antolojilerden farklı bir başka tarafı da önceki antolojilerde dinî kimliklerinden dolayı eserlerine yer verilmeyen şairlerin eserlerine de yer vermiş olmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Balkanlarda Türk varlığı, Yugoslavya’da Türk Edebiyatı, Makedonya Türk Edebiyatı, Kosova Türk Edebiyatı, Suat Engüllü, Suat Engüllü’nün edebî çalışmaları.

Kaynakça

• Baymak, O. (2013). Makedonya Türk Çocuk Öyküleri. Prizren: Bay.
• Ciba, H. (2016). Josip Broz Tito’nun Hayatı ve Siyasi Faaliyetleri. Genç Kalemler Tarih Araştırmaları, 3, 82-84.
• Engüllü, S. (1972). Sözgen. Üsküp: Nova Makedoniya Üsküp Birlik Türkçe.
• Engüllü, S. (1974). Zamandışı İçdüşlemeler. Üsküp: Nova Makedoniya Üsküp Birlik Türkçe.
• Engüllü, S. (1980). Bir Sevimle Bir Devrim Üstüne. Priştine: Tan.
• Engüllü, S. (1981). Kumrovests’li Çocuğun Anısına. Üsküp: Birlik.
• Engüllü, S. (1983). Sevi Yorgunu. Üsküp: Birlik.
• Engüllü, S. (1987). Açıl Susam Açıl. Üsküp: Birlik.
• Engüllü, S. (1989). Pırnalı’dan Çıktık Yaya. Üsküp: Birlik.
• Engüllü, S. (1994). Sevdayı Muhabbet. Üsküp: Birlik.
• Engüllü, S. (1997). Makedonya Yugoslavya (Kosova) Türk Edebiyatı. Başlangıçtan Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi içinde (Cilt 7). Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı.
• Engüllü, S. (2002). Çağdaş Makedonya Türk Edebiyatı’nın Öncülerinden Mustafa Karahasan’ın Edebî Etkinliği Üzerine Düşünceler. Suzan, Üsküp: Birlik.
• Engüllü, S. (2002). Çağdaş Makedonya Türk Edebiyatı’nda Tek Roman Yazarı Mustafa Karahasan’ın İlk Romanı 'Suzan’a Dair'. Suzan, Üsküp: Birlik.
• Hafız, N. (1985). Yugoslavya Türk Halk Şiirinde Devrim. Üsküp: Birlik.
• Hafız, N. (1985). Yugoslavya Türk Halk Şiirinde Tito. Üsküp: Birlik.
• Hamzaoğlu, Y. (2019). Osmanlı’dan Önceki Dönemde Avrupa’da Türkler ve İslamiyet. Üsküp: Logos-A.
• Gürel, N. R. (2023). Makedonya Türk Edebiyatında Kadın Şair ve Yazarlar Türk Kültür Coğrafyası Edebiyat Yazıları. Ankara: Kurgan.
• Gürel, N. R.; Gürel, Z. (2016). Genelde Balkanlarda Özelde Makedonya’da Türk Varlığı Gülkaya İlhami Emin’in Hayatı Sana Eserleri. Üsküp: Yeni Balkan.
• Gürel, N. R.; Gürel, Z. (2020). Mütemmim Cüzler Avni Engüllü Hayatı Sanatı Eserleri. Rabia Betül Gürel (Ed.), Üsküp: Yeni Balkan.
• Gürel, Z. (2023). Balkanlardaki Türk Edebiyatının Dünü Bugünü ve Yarını. Cevdet Şanlı, İsa Sülçevsi, Fatih Kemik, Ergin Jable (Ed.), Balkanlarda Türkler ve Türkçe Kongresi Bildirileri Kitabı içinde. Üsküp: Yeni Balkan.
• Gürel, Z. (2024). Balkanlarda Türk Edebiyatı Tarihi. Şiraze, 22, 26-29.
• İsen, M. (2003). Engüllü, Suat, Türk Dünyası Ortak Edebiyatı Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi içinde (Cilt 7), Ankara: Atatürk Kültür Merkezi.
• İsen, M.; Durmuş, T. (2023). Balkanlarda Türk Edebiyatı Tarihi Başlangıçtan Günümüze Kadar. İstanbul: Türkiye Maarif Vakfı Tiran New York Üniversitesi.
• Kaya, F. (1990). Yugoslavya Türk Hikâye Antolojisi. Üsküp: Birlik.
• Tan, N. (2023). Yitirdiklerimiz Suat Engüllü. Türk Dili, CXXV(863), 111-112.
• Yusuf, S. (1976). Yugoslavya Türk Şiiri Antolojisi. Priştine: Tan.