Microscopic Identification and Investigation of Mechanical Properties of Wooden Structural Elements of Çorum Twin Mansion

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 3, 464 - 475, 15.12.2025

Ali Akın Akyol , Ramazan Bülbül , Ayşe Nur Çelik , Barbaros Yaman

https://doi.org/10.24011/barofd.1670980

Öz

Çorum is a province located in the Central Black Sea Region and has hosted many civilizations throughout history. It is also an important settlement area hosting traditional housing textures. There are examples of traditional civil architecture dating back to the 19th and early 20th centuries in the city center. These structures were generally constructed using stone and wood materials. However, in the examinations, it was determined that many traditional houses were neglected and some were used for different purposes. While some of these structures were evaluated as shops, warehouses or offices, suggestions such as boutique hotels, libraries and cafeterias were presented for some. In order to protect and ensure the sustainability of traditional houses, their current conditions should be analyzed and appropriate restoration techniques should be determined. The use of wood in architecture depends on its physical and mechanical properties. The right material selection is important for the longevity of wooden structures. Wood types such as pine, cedar and oak were used in the restoration of various historical buildings in Turkey. In the examinations carried out in İkiz Konak in Çorum, the types of wood in the structure were determined and construction techniques were analyzed. The physical and mechanical properties of the wood samples taken from Çorum İkiz Konak were determined by microscopic diagnosis and laboratory experiments. In addition, the joinery and ceiling construction techniques in the structure were analyzed and evaluated. As a result, it was determined that the wood samples taken from 16 different places of Çorum İkizkonak belonged to one of these two species, Pinus sylvestris / Pinus nigra (Sarıçam / Karaçam), based on the wood anatomy features. It is recommended to use the determined wood species in order to protect the traditional architectural structures in Çorum and to contribute to sustainable restoration processes.

Anahtar Kelimeler

Wood material , Çorum , physical and mechanical properties , traditional housing , sustainability

Çorum İkiz Konak Ahşap Yapı Elemanlarının Mikroskobik Teşhisi ve Mekanik Özelliklerinin İncelenmesi

Öz

Çorum, Orta Karadeniz Bölgesi'nde yer alan ve tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış bir ilimizdir, ayrıca, geleneksel konut dokularını barındıran önemli bir yerleşim alanıdır. Kent merkezinde 19. ve 20. yüzyıl başlarına tarihlenen geleneksel sivil mimari örnekleri bulunmaktadır. Bu yapılar genellikle taş ve ahşap malzeme kullanılarak inşa edilmiştir. Ancak yapılan incelemelerde birçok geleneksel konutun bakımsız olduğu ve bazılarının farklı amaçlarla kullanıldığı tespit edilmiştir. Bu yapılardan bazıları dükkan, depo veya ofis olarak değerlendirilirken, bazıları için butik otel, kütüphane ve kafeterya gibi öneriler sunulmuştur. Geleneksel konutların korunması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması için mevcut durumlarının analiz edilmesi ve uygun restorasyon tekniklerinin belirlenmesi gerekmektedir. Ahşap malzemenin mimaride kullanımı, fiziksel ve mekanik özelliklerine bağlıdır. Ahşap yapıların uzun ömürlü olması için doğru malzeme seçimi önemlidir. Türkiye’de çeşitli tarihi yapıların restorasyonunda çam, sedir, meşe gibi ahşap türleri kullanılmıştır. Çorum’daki İkiz Konak’ta yapılan incelemelerde de yapıdaki ahşap malzemenin türleri belirlenmiş ve yapı teknikleri analiz edilmiştir. Çorum İkiz Konağı’ndan alınan ahşap örnekler üzerinde gerçekleştirilen mikroskobik teşhis ve laboratuvar deneyleri ile fiziksel ve mekanik özellikleri tespit edilmiştir. Ayrıca, yapıdaki doğrama ve tavan yapım teknikleri analiz edilerek değerlendirmelerde bulunulmuştur. Sonuç olarak, Çorum İkizkonak’ın 16 muhtelif yerinden alınan ahşap örneklerin odun anatomisi özellikleri temelinde Pinus sylvestris (Sarıçam) veya Pinus nigra (Karaçam) olduğu tespit edilmiştir. Çorum’daki geleneksel mimari yapıların korunması ve sürdürülebilir restorasyon süreçlerine katkı sağlayabilmesi için belirlenen ahşap türlerinin kullanılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ahşap malzeme , Çorum , fiziksel ve mekanik özellikler , geleneksel konut , sürdürülebilirlik

Kaynakça

• Akkemik Ü. ve Yaman B. (2012) Wood Anatomy of Eastern Mediterranean Species. Kessel Publis-hing House, Remagen-Oberwinter, Germany, p. 310.
• Akyol A.A., Kadıoğlu Y.K., Karamağaralı C.N. ve Yaman B. (2022). Ahlat Selçuklu Mezarlığı Sekiz-gen Kümbet’in Restorasyonuna Yönelik Yapısal Malzeme Analizi, Tarihin Görgü tanıkları aya-ğa kalkıyor projesi Ahlat çalıştayı bildiriler kitabı, Ahlat, 21-22 Mayıs, 254-274.
• Altınoluk, Ü. (1998). Binaların yeniden kullanımı. Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• Altunok, M., Bülbül, R. ve Güneş, M. (2023). Farklı Konsepte Sahip Isıl İşlem ve Klimatik Uygulama-nın Yapısal Ahşabın Mekanik ve Uluslararası Performansına Etkilerinin Deneysel İncelenmesi. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi Bölüm C: Tasarım Ve Teknoloji, 11(1), 263-272. https://doi.org/10.29109/gujsc.1190933
• Berkel, A. (1970). Ağaç Malzeme Teknolojisi. İstanbul: Kutulmuş Matbaası.
• Bozkurt, Y. (1966). Ağaç Malzemenin Mekanik Özellikleri. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 42,60.
• Bozkurt, Y. ve Göker, Y. (1987). Ders Kitabı. Fiziksel ve Mekanik Ağaç Teknolojisi (s.326-341). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları.
• Civaroğlu, A. (2008). Sürdürülebilir mimarlık: Eskimiş Kavrayışlarla Yeni Söylemler Arasında. Mi-marlık Dergisi, 340, 13-16.
• Çalışkan, V. ve Manav, K. (2017). Geleneksel Bir Mesken Tipinin Turizmde Çekicilik Potansiyelinin Araştrılıması: ‘Düğmeli Evler’ (Antalya) örneği. Doğu Coğrafya Dergisi, 22(37), 215-240. https://doi.org/10.17295/ataunidcd.279695
• Düzkale, G. B. (2015). Zeytin Ağacı (Olea europaea) Odunun Bazı Fiziksel ve Mekanik Özelliklerinin Belirlenmesi. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 29,35.
• Erengezgin, Ç. (2005). Enerji mimarlığı. Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü, 4, 47-48.
• Esteban, L.G., de Palacios, P.d.P., Casasús, A.G., Fernandez, F.G. (2004). Characterisation of the Xylem of 352 Conifes. Forest Sytems, 13(3), 452-478.
• Güntekin, E. ve Demiratlı, S. (2017). Influence of Moisture Content on Some Elastic Constants of Black Pine Subjected to Compression. Pro Ligno, 13(2): 21-26.
• ICOMOS (2004). Principles for the Preservation of Historic Timber Structures-1999. In International Charters for Conservation and Restoration (Editors: G. Araoz, F. L. Morales, A. Mykleby, M. Petzet, D. Sindou, M. Truscott), Second Edition with an Introduction by M. Petzet, München.
• İçel, B. (2020). Tarihi Beyşehir Eşrefoğlu Camisi Bazı Ahşap Sütunlarında Tür Teşhisi. Bartın Orman Fakultesi Dergisi, 22/3, 841-851.
• Kaya, M., Bitmez, A. ve Yalap, E. (2025). Osmanlı Dönemine Ait Erzurum’da Bulunan Bazı Camilerdeki Pencere İç Kepenkleri Üzerine Bir İnceleme. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 26(1), 1-11 (https://doi.org/10.17474/artvinofd.1503695).
• Kaya, M. ve Bülbül, R. (2025). Tarihi Osmanlı Camilerine Ait Ahşap Minberlerin Yapım Tekniği Ve Bezeme Anlayışı Açısından İncelenmesi (Erzurum Yakutiye Örneği). Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi, 11(1), 10-18 (https://doi.org/10.53516/ajfr.1573295).
• Karahan, F. (2023). Geleneksel Konut Mimarisinin Günümüz Kentleri içindeki Analizi ve Değerlendirilmesi: Çorum Geleneksel Konutları (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Kesik, H. İ. (2016). Ahşap malzeme restorasyonunda yüzey temizleme yöntemleri. Selçuk Üniversitesi Selçuk Teknik Dergisi, 2, 1100-1113.
• Kuban, D. (2010). Tarihi çevre korumanın mimarlık boyutu: Kuram ve Uygulama, Yapı Endüstri Merkezi Yayınları. Kurtoğlu, A. (1983). Odunun Rutubet Halleri. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 168-183.
• Odabaşı Mimarlık Restorasyon Müh. İnş. Taah. Yay. Web Hzm. Şehircilik Den.. Dek. Rekl. Ve Tic. Ltd. Şti. (2021). İkiz Konak Resotrasyon Proje Hizmet Alım İşi, Rölöve Projesi, Çorum Belediyesi Etüd Proje Müdürlüğü Arşivi, Çorum.
• Önal, M.M. ve Çellek, S. (2016). İç Anadolu’da geleneksel Türk evleri, yapısal özellikleri, Yozgat ve Kırşehir örneği. Uluslararası Bozok Sempozyumu, Yozgat.
• Örs, Y. ve Keskin, H. (2001). Ağaç Malzeme Bilgisi. İstanbul: Atlas Yayın Dağıtım.
• Özoğul, B. ve Bulut, İ. (2021). Kırsal Turizm Açısından İbradı İlçesinin Doğal, Kültürel ve Tarihi Çe-kiciliklerinin Değerlendirilmesi. International Rural and Development Journal, 5(2), 1-18).
• Sancak, Ş. (2010). Kızılcık (Cornus Mas L.) Odununun Bazı Fiziksel, Mekanik ve Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Schoch, W., Heller, I., Schweingruber, F.H. ve Kienast, F. (2004). Wood Anatomy of Central Euro-pean Species. Online version: www.woodanatomy.ch, [14.03.2025].
• TS ISO 13061-1 (2021). Odunun Fiziksel Ve Mekanik Özellikleri – Kusursuz küçük ahşap numunele-rin deney yöntemleri - Bölüm 1: Uluslararası Ve Mekanik Deneyler İçin Nem Muhtevasının Be-lirlenmesi, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
• TS ISO 13061-2 (2021). Odunun Fiziksel ve Mekanik Özellikleri – Kusursuz Küçük Ahşap Örneklerin Deney Yöntemleri - Bölüm 2: Uluslararası ve Mekanik Deneylerin Yoğunluğunun Belirlenmesi, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
• TS ISO 13061-17 (2019). Odunun Fiziksel ve Mekanik Özellikleri – Küçük Kusursuz Odun Numune-leri İçin Deney Yöntemleri – Bölüm 17: Liflere Paralel Basınç Altında Nihai Gerilimin Belirlen-mesi, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
• TS ISO 13061-3 (2021). Odunun Fiziksel ve Mekanik Özellikleri – Kusursuz Küçük Ahşap Numune-lerin Deney Yöntemleri – Bölüm 3: Statik Eğilmede Nihai Mukavemet Tayini, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
• TS ISO 13061-4 (2021). Odunun Fiziksel ve Mekanik Özellikleri – Kusursuz Küçük Ahşap Numune-lerin Deney Yöntemleri – Bölüm 4: Statik Eğilmede Elastikiyet Modülünün Tayini, Türk Stan-dartları Enstitüsü, Ankara.
• TS ISO 13061-10 (2021). Odunun Fiziksel ve Mekanik Özellikleri – Kusursuz Küçük Ahşap Numune-lerin Deney Yöntemleri – Bölüm 10: Çarpmaya Karşı Eğilme Mukavemetinin Tayini, Türk Stan-dartları Enstitüsü, Ankara.
• Tuluk, Ö. İ. (2006). Geleneksel Çorum Ev Kültürü Üzerine Beş Yapı Üzerinden Genel Bir Değerlen-dirme. Osmanlı Döneminde Çorum Sempozyumu. (Çorum, 01-03 Ekim 2004), 209-225, Çorum.
• Uluç, S. (1981). Başlangıçtan Fatih Dönemine Kadar Çorum, Çorum Tarihi, Çorum; 11-57.
• URL-1, (2023). The Gymnospermae Database, Erişim Tarihi: 10.03.2025. Erişim adresi: https://www.conifers.org
• URL-2, (2022). T.C. Çevre, Şehircilik Ve İklim Değişikliği Bakanlığı. Meteoroloji Genel Müdürlüğü. Erişim tarihi: 03.04.2025. Erişim adresi: https://www.mgm.gov.tr
• URL-3, (2023). Vasa, Erişim tarihi: 23.04.2025. Erişim adresi: https://tr.wikipedia.org/wiki/Vasa_(gemi)
• Usta, İ. (2016). Ahşap:Mekanik Özellikler. Yapı Dünyası, 14-31.
• Yaman B., Akyol A.A. ve Aktaş K., (2019). Akseki Sarıhacılar köyü cami ahşap teşhisi. Bartın University International Journal of Natural and Applied Sciences (JONAS), 2 (1): 44-49
• Yaman B., Akyol A.A., Pulat E. ve Yıldız A. (2023). Afyonkarahisar Ulu Cami mahfil ve mihrabının ksilolojik analizi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 25(1): 170 – 176.
• Yapıcı, F., Esen, R., Yörür, H. ve Likos, E. (2013). Isıl İşlemin Sarıçam Odununu Üzerinde Eğilme Direnci ve Elastikiyet Modülüne Etkileri. Technological Applied Sciences, 8(1), 1-6.
• Yıldırım Altun, C. (2020). Ahşap Eserlerin Kullanım Alanlarının Sınıflandırılması. Akademik Sanat, 5(10), 1-18.
• Yıldırım Altun, C. (2021). Ahşap Eserlerin Teşhisinde Kullanılan Bazı Analiz Yöntemleri. Akademik Sanat, 5(10), 1-18.
• Yıldırım Altun, C. ve Cura, M. (2024). Taşkınpaşa Camisi Minberi Koruma ve Onarım Çalışmaları. Turkish Studies, 19, 3.
• Yıldırım Altun, C. ve Cura, M. (2024). Ankara Vakıf Eserleri Müzesi, Şeyh Bahşi Mescidi Vaaz Kür-süsü Mevcut Koruma Durumu ve Önerileri. Vakıflar Dergisi, 185-211.