Kültürel Peyzaj Değerlerinin Kentsel Tasarımda Kullanımı: Lapseki (Çanakkale) İlçesi Örneği

Yıl 2018, Cilt: 20 Sayı: 1, 14 - 25, 16.04.2018

Emre Öztürk Füsun Erduran Nemutlu

Öz

Marmara ve Ege
bölgesinde yer alan, Lapseki (Lampsakos) milattan önceki dönemlerden itibaren
yerleşime sahne olmuş ve stratejik bir konuma sahiptir. Çalışmanın amacı tarihi
nitelikli yerleşim yeri olan Lapseki’nin sahip olduğu kültürel peyzaj
değerlerin; tarihi ve arkeolojik kaynaklar, yerel mimari, yöresel yaşam şekli,
alan kullanımı, folklor ve tarımsal faaliyetlerinin envanterinin çıkarılması ve
gelişimi açısından öneminin belirlenmesidir. Çalışmanın yöntemi, Lapseki
ilçesine tarihi süreçte değer katan ve kimlik kazandıran kültürel değerlerin
belirlemesine dayanmaktadır. İlk aşamada literatür araştırması yapılmış, daha
sonra, bu değerlerin kentsel tasarımda kullanımı açısından güçlü yönler,
fırsatlar, zayıf yönler ve tehditler (GZTF) analizi yapılmıştır.  İlçenin kültürel kaynaklar açısından miras
niteliğinde değerlere sahip olduğu belirlenmiştir. Ancak bunlar kente kimlik
katamamaktadır. Bölgenin kaynaklarının resmi kurumlar tarafından geleceğe
yönelik yapılacak çalışmalarda korunarak kullanımı Lapseki’nin kimlik kazanmasını
sağlayacaktır. Lapseki merkezi ile ilgili yapılan değerlendirmeler ve
çalışmalar sonucunda, sosyal yaşamın çok sınırlı olduğu, kent merkezinde
otopark ve altyapı çözümlemelerinin yetersizliği belirlenmiştir. Çalışma
sonucunda Lapseki’nin kültürel peyzaj haritası ile turizm rotası oluşturulmuş,
sorunlar belirlenerek öneriler getirilmiş ve kent meydanına bir örnek tasarım
yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çanakkale, Lapseki, Kentsel Tasarım, Kültürel Peyzaj

The Usage of Cultural Landscape Values In Urban Design: The Case Of Lapseki District (Canakkale)

Öz

Lapseki (Lampsakos), located between Marmara and
Aegean regions, have historical background dates back to before Common Era and
is a settlement of strategic importance with its location. The aim of this
article is to determine Cultural Landscape Values of Lapseki that historical
places; historical and archaeological resources, domestic architecture,
regional modes of living, space usage, folklore and taking inventory of
agricultural activity; and the importance of settlementin terms of development.
The method of work is based on the determination of the cultural values that
add value and identity to the Lapseki district in the historical period.
Literature research was done in the first stage, then SWOT analysis (Strength,
Weakness, Opportunity, Threat) was carried out in terms of the use of these
values in urban design.  It has been
determined that the city has inherited values in terms of cultural resources.
However, they do not have an identity in the city. The protected usage of these
resources by public enterprises will provide to create identity of Lapseki
district. Also as a result of elevations and studies related to Lapseki, some
problems have been determined such as inadequacy of social activities, parking
space and infrastructure. As a result of the study, tourism route with
Lapseki's cultural landscape map was established, problems were identified and
recommendations were made and a sample.

Anahtar Kelimeler

Çanakkale, Lapseki, Landscape architecture, Urban design, Cultural landscape

Kaynakça

• Ada E (2014). İstanbul Adaları Peyzajında Kültürel Dinamiklerin Etkisiyle Oluşan Değişimlerin Değerlendirilmesi, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Türkiye.
• Anonim (2016a). Çanakkale İli 2015 Yılı İl Çevre Durum Raporu. T.C. Çanakkale Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Çanakkale. http://www.csb.gov.tr/db/ced/editordosya/Canakkale2015.pdf
• Anonim (2016b). Lapseki İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü 2015 yılı Çalışma ve Brifing Raporu.
• Anonim (2016c). Çanakkale İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü 2015 yılı Çalışma ve Brifing Raporu.
• Arslan N (2007). Antik çağda Lampsakos/Lapseki. Lapseki Değerleri Sempozyumu, 23-24 Haziran 2007; Çanakkale. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Matbaası: 167-174.
• Arslan N, Bakan C (2012). Lampsakos/Lapseki ve Çan 2010 yılı yüzey araştırma sonuçları. 29. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 23-28 Mayıs 2011; Malatya. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayın No: 153/2, Ankara: 453-467.
• Atabeyoğlu Ö, Bulut Y (2013). Ordu kenti kentsel peyzaj karakter analizi. Akademik Ziraat Dergisi, 2(1): 1-12. ISSN: 2147-6403, http://azd.odu.edu.tr, (Erişim: 11.01.2018).
• Baba A, Deniz O, Şanlıyüksel D (2007). Kocabaşlar jeotermal alanı (Lapseki-Çanakkale) ve çevresinin hidrojeokimyasal ve izotopik incelenmesi. Lapseki Değerleri Sempozyumu, 23-24 Haziran 2007; Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Matbaası, Çanakkale: 146-155.
• Baştemur C (2013). Mimar Sinan Rotasının Doğal ve Kültürel Peyzaj İzleri, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Türkiye.
• Çelebi E (1970). Evliya Çelebi Seyahatnamesi, 8.Kitap, Çeviren: Zuhuri Danışman, Zuhuri Danışman Yayınevi, İstanbul: 158-159.
• Çelik D, Yazgan M E (2007). Kentsel peyzaj tasarımı kapsamında tarihi çevre korumaya yönelik yasa ve yönetmeliklerin irdelenmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 9 (11): 2.
• Demircioğlu H (1953). Roma Tarihi I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara: 411-412.
• Dong D Z (2009). Study on sustainable landscape design of abandoned quarries an example: Zhushan Ecological Park in Xuzhou. Procedia Earth and Planetary Science, (1): 1107-1113.
• Ekinci H, Yığını Y (2007). Lapseki ilçesi arazi kaynaklarının sürdürülebilir tarım bakımından değerlendirilmesi. Lapseki Değerleri Sempozyumu, (23-24 Haziran 2007); Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Matbaası, Çanakkale: 16-21.
• Erduran Nemutlu F, Uzun O, Çetinkaya G, Dilek F, Açıksöz S (2012). Determination of the cultural landscape values of lake Suğla in Turkey. International Journal of Food, Agriculture &Environment – JFAE, 10 (2): 949-955.
• Göktürk MT (2002). Anadolu’da her sikke bir şehir-Anadolu’da Sikke Basan Şehirler Üzerine Alfabetik Bir İnceleme. Anadolu Medeniyetleri Müzesi 2001 Yıllığı Sayı: XVI, Anadolu Medeniyetleri Müzesini Koruma ve Yaşatma Derneği Yayın No: II-16, Ankara: 109-182.
• Hasol D (2005). Ansiklopedik Mimarlarlık Sözlüğü (9.Baskı). Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, İstanbul. 260-261, 446-447.
• Karaaslan Ç (2010). Tarihi Kentlerde Kimliksizleşme Sorunu ve Bir Çözüm Yolu Olarak Kentsel Canlandırma Projeleri, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Türkiye.
• Koca N (2004). Lapseki İlçesi’ndeki köy yerleşmeleri. Eastern Geographical Review, (Doğu Coğrafya Dergisi), (9) 12: 143-167. file:///C:/Users/PC/Downloads/6209-24602-1-PB.pdf, (Erişim: 10.1.2018.
• Mitchell D (2003). California Living, California Dying: Dead Labor and the Political Economy of Landscape. In K. Anderson, M. Domosh, S. Pile, & N. Thrift (Eds.), Handbook of Cultural Geography, London: 233-248. http://dx.doi.org/10.4135/9781848608252.n16
• Mutlu B (2012). Mimarlık Tarihi Ders Notları, 3.baskı, Özdil Basımevi, İstanbul: 9-11.
• OIszewski A, Pudlowski ZJ (2001). Urban design trainingc: leading by design. UNESCO International Centre for Engineering Education, 5(1): 65-76.
• Özdemir H (2007). Tarihi Çevrelerde Kentsel Peyzaj Tasarım İlkelerinin Belirlenmesi, İstanbul-Zeyrek Örneğinde Bir İrdeleme, Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Türkiye.
• Öztürk S, Bozdoğan E. (2014). Determination of The Perceived Quality of Urban Life in New and Traditional Housing Textures, Fresenius Environmental Bulletin, Vol. 23 – No 10, 2415-2421.
• Schurch TW (1999). Reconsidering urban design: thoughts about its definition and status as a field or profession. Journal of Urban Design, (4),1.
• Strabon (1993). Antik Anadolu Coğrafyası (Kitap: XII-XIII-XVI) (3.Baskı). Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul: 83-84.
• Takaoğlu T (2007). Antik Lampsakos’lu bilgin ve düşünürler. Lapseki Değerleri Sempozyumu, 23-24 Haziran 2007; Çanakkale. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Matbaası: 204-212.
• Tan S, Gür E, Ekinci N (2008). Ekonomik, kültürel ve sosyal değerlerle Lapseki. Lapseki Değerleri Sempozyumu, 27-28 Ağustos 2008; Boğaz Matbaası, Çanakkale: 23-32.
• TÜİK (2016). Genel nüfus sayımları ve istatistikleri. http://www.TÜİK.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1027. (Erişim: 14 Eylül 2016).
• Türk NY (2006). Bütünleşik Kent Planlama ve Tasarımına Yönelik Bir Yöntem, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Türkiye.
• Umar B (1983). Troas. Akbank Yayınları, İstanbul: 15-40.
• URL 1. (2006). Enderakay’dan Lapseki eski fotoğrafları. http://wowturkey.com/forum/viewtopic.php?t=15571&start=5 (Erişim: 2.1.2018).
• URL 2. (2011). Çanakkale Kent Portalı. İlçelerimiz/Çanakkale/Lapseki/Tarihçesi Lapseki Tarihi. http://canakkale.mekan360.com/iys_ilcelerimiz,sehirID=17,ilceID=209,kriter39=40-ilcelerimiz-canakkale-lapseki.html. (Erişim 28.12.2017).
• URL 3. Lapseki ve Pegasus, http://blog.milliyet.com.tr/lapseki-ve-pegasus/Blog/?BlogNo=374930, (Erişim: 28 Aralık 2016).
• URL 4. Lapseki Şehitliği, http://www.canakkalesehitlik.net/lapseki-sehitligi.html, (Erişim: 28 Ekim 2016).
• Yaşar Y, Düzgüneş E (2013). Peyzaj tasarımına sürdürülebilirlik kavramının entegrasyonu: Bir stüdyo çalışması. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 3 (7): 31-43.