Toros Çiçekli Dişbudağı’nda Fidan ve Tohum Özelliklerine Ait Morfolojik Varyasyonlar

Yıl 2019, Cilt: 21 Sayı: 2, 525 - 533, 15.08.2019

Nebi Bilir

Öz

Bu çalışmada endemik Toros Çiçekli Dişbudak (Fraxinus
ornus L. subsp. cilicica)’ın 7 yıllık arazi döl denemesinin sonuçları
ışığında; ailesel büyüme ve tohum özellikleri için varyasyon ve kalıtım
derecesi ile özellikler arası ilişkiler araştırılmıştır. Bu özelliklerle
birlikte ailelerin yaşama yüzdesi değerlendirilmiştir. Ailelerde ortalama fidan
boyu, kök boğazı çapı, yaşama yüzdesi ve yandal sayısı sırasıyla 187.5 cm, 31.6 mm, 14.7 adet ve % 69.2 bulunmuştur. Bunlarla birlikte fidanların, %52.8’nin sağlıklı olduğu belirlenmiştir. Ortalama tohum sayısı
636 adet, tohum ağırlığı 2.2 gr, tohum boyu 24.3 mm ve tohum eni 4 mm
bulunmuştur.

 

Uygulanan varyans analizi sonucunda fidan
boyu, kök boğazı çapı, tohum boy ve tohum eni bakımından aileler arasında istatistiksel bakımdan anlamlı (p≤0.05)
farklılıklar bulunurken yan dal
sayısı bakımından anlamlı fark olmadığı (p>0.05) anlaşılmıştır.

 

Özellikler için dar anlamlı kalıtım derecesi (h_i²) oldukça düşük olup sıfıra yakındır. Uygulanan
korelasyon analizi sonucunda, yandal sayısı ile kök boğazı çapı; tohum boyu ile
kök boğazı çapı arasında istatistiksel bakımdan anlamlı (p≤0.05)
ilişkiler belirlenmiştir. Çalışma sonuçları türün genetik-ıslah (seleksiyon) ve
diğer silvikültürel (ağaçlandırma vb.) çalışmalar için altyapı oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Boy, çap, fidan, Fraxinus, genetik, morfoloji, tohum

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

108O611

Teşekkür

108O611 nolu proje kapsamında çalışmanın tohum hasadından deneme sahasının tesisine kadar olan desteğinden dolayı TÜBİTAK’a teşekkür ederiz.

Morphological Variation of Seedling and Seed Characteristics in Taurus Flowering Ash

Öz

In this study, survival, stem, growth performance and seed
characteristics were examined to estimate variation, heritability and
correlation among endemic Taurus Flowering ash (Fraxinus ornus L. subsp. cilicica) families based on progeny
trial at seventh year’s result. Averages of seedling height, diameter, survival
and number of branches were 187.5 cm, 31.6 mm,
14.7 and 69.2%, respectively.
52.8% of the seedlings had no any problem for stem and crown. Averages of
number of seeds, seed weight, seed length and seed width were 636, 2.2 g, 24.3
mm and 4 mm, respectively.

Significant differences (p≤0.05) were found among families for seedling height, root collar
diameter, seed lenth and seed width among the families according to results of
analysis of variance.

The heritability in narrow-sense (h_i²)
reflects the share of the variation that depends on the genotypes was close to
zero. Significant phenotypic
correlations (p≤ 0.05) were found
between branch number and root collar diameter, and between seed lenth and root
collar diameter.

Anahtar Kelimeler

Height, Diameter, seedling, Fraxinus, genetic, morphology, seed

Proje Numarası

108O611

Kaynakça

• Anşin R, Özkan Z C (1993). Tohumlu Bitkiler (Spermatophyta) Odunsu Taksonlar. Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi. Yayın No: 19, Trabzon.
• Becker WA (1984). Manual of Quantitative Genetics, Academic Press, Washington.
• Bilir N (2012). Variation of Seedling Morphology in Manna Ash (Fraxinus ornus L.). Seed Orchards and Breeding Theory Conference. May, Antalya, p. 107-113.
• Carus S, Çiçek E (2007). Adapazarı-Süleymaniye Dişbudak Plantasyonlarında (Fraxinus angustifolia Vahl.) Tek Ağaçlar İçin Bir Çap Artım Modeli. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 1:34-48.
• Chiatante D, Sarnataro M, Fusco S, Di Iorio A, Scippia GS (2003). Modification of Root Morphological Parameters and Root Architecture in Seedlings of Fraxinus ornus L. and Spartium junceum L. Growing on Slopes. Plant Biosystems, 137 (1): 47-55.
• Fraxigen (2005). Ash Species in Europe: Biological Characters and Practical Guidelines for Sustainable Use, Oxford Forestry Institute, pp:128.
• Güngör N (2016). Çiçekli Dişbudak’ta (Fraxinus ornus subsp. cilicica L.) Aileler Arası Morfolojik Farklılıklar. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 30 s, Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Öztürk H, Şıklar S, Alan M, Ezen T, Korkmaz B, Gülbaba AG, Sabuncu R, Tulukçu M, Derilgen SI, (2004). Akdeniz Bölgesi Alçak Islah Zonunda (0-400 m) Kızılçam (Pinus brutia Ten.) Döl Denemeleri (4. Yaş Sonuçları). Orman Ağaçl. ve Tohumları Islah Arşt. Müd. Teknik Bülten No:12. Ankara.
• Saatçioğlu F (1976). Silvikültür-I, Silvikültürün Biyolojik Esasları ve Prensipleri, Yayın No:2187/222, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi, İstanbul (1976), s. 423.
• Tekocak S, Bilir N (2015). Morphological Variations in Manna Ash (Fraxinus ornus L.) Families: Fifth Year Field Test. Applied Cell, Biology, 4, 88-93.
• Tilki F (2005). Katlama İşlemi, Saklama ve Sıcaklığın Fraxinus ornus L. Tohumunun Çimlenmesi Üzerine Etkisi, Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 6, 191-196.
• Tiner W, Conedera M, Gobet E, Hubschmid P, Wehrli M, Brigitta A (2000). Apalaeoecological Attemt to Classify Fire Sensitivity of Trees in the Southern Alps, The Holocene, 565-574.
• Tunçtaner K (2007). Orman Genetiği ve Ağaç Islahı, Türkiye Ormancılar Derneği Yayınları, Ankara.
• Yaltırık F (1978). Türkiye’deki Doğal Oleaceae Taksonlarının Sistematik Revizyonu. İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Yılmaz M, Tonguç F (2009). Fruit and Seed Size Variability of Fraxinus ornus subsp. cilicica, International Journal of Natural and Engineering Sciences, 3:122-125.
• Yılmaz M, Serin H, Zengin H, Zengin G (2009). Endemik Toros Çiçekli Dişbudağı (Fraxinus ornus subsp. cilicica) Ağacı veManna, Orman Mühendisliği Dergisi, 46:24-27.
• Yılmaz M, Tonguç F, (2013a). Dormancy Level and Dormancy-Breaking Pretreatments in Seeds of Fraxinus ornus subsp. cilicica, Propagation of Ornamental Plants, Vol. 13(1): 40-45.
• Yılmaz M, Tonguç F, (2013b). Effects of temperature on the germ_nat_on of Fraxinus ornus subsp. cilicica seeds. Dendrobiology, 69:111-115.
• Yılmaz M, Tonguç F, Ok T (2014). Türkiye'nin Endemik Ağaçlarından Fraxinus ornus subsp. cilicica Tohumlarının Saklanmasının Tohum Canlılığı ve Çimlenmesi Üzerine Etkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 15:15-20.
• Yücedağ C, Gezer A (2007). Beyaz Çiçekli Dişbudak (Fraxinus ornus L.) Tohumlarında Değişik Katlama Sürelerinin Çimlenme Üzerine Etkileri ile Şaşırtma İşleminin Fidanların Bazı Morfolojik Özelliklerine Etkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 1: 20-27.
• Zobel BJ, Talbert J, (1984). Applied Forest Tree Improvement. New York: John Wiley.