Yanan Ormanlarda 50 Gün: Yaşar Kemal’in Gözleminden Ormancılık Dersleri

Yıl 2020, Cilt: 22 Sayı: 2, 614 - 632, 15.08.2020

Cihan Erdönmez

https://doi.org/10.24011/barofd.744987

Cited By: 1

Öz

Dünya edebiyatında doğaya olan ilgi 1990’lardan itibaren çevreci eleştiri (ekokritizm) denilen bir akım oluşturmuştur. Yaşar Kemal yaşadığı toplumla birlikte doğayı bir bilim adamı titizliğiyle gözlemleyip eserlerinde yansıtan bir yazar olarak Türk edebiyat tarihine damga vurmuştur. Yaşar Kemal 1951-1963 yılları arasında Cumhuriyet Gazetesi’nde fıkra yazarı olarak çalışmış ve röportajlar yapmıştır. Yanan Ormanlarda 50 Gün orman yangınlarına ilişkin bir röportaj dizisi olarak önce gazetede yayımlanmış, sonra da Türkiye Ormancılar Cemiyeti tarafından kitap haline dönüştürülmüştür. Bu çalışma Yanan Ormanlarda 50 Gün adlı eserden yola çıkarak dönemin ormanlar ve ormancılığına ilişkin çıkarımlarda bulunmayı amaçlamıştır. Eserde Akdeniz ve Ege bölgelerindeki ormanların insan eliyle büyük ölçüde tahrip ediliği görülmektedir. Devlet ormancılık işletmeciliği 1937 yılından itibaren başlamış, ancak müteahhit işletmeciliğinin son örnekleri 1945 yılına kadar devam etmiştir. Devlet orman işletmeleri bir yandan üretim yaparken bir yandan da ormanları korumaya çalışmıştır. Ancak bir yandan 1937 öncesi dönemdeki müteahhit işletmeciliğinin izleri diğer yandan kırsal yoksulluk orman tahriplerini devam ettirmiştir. O dönemde ormanı yakarak, ağaçların kabuğunu soyarak, keserek tarla açmak, tapulu kesimler, kaçakçılık ve keçi otlatması ön plana çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yaşar Kemal, orman, ormancılık, ekokritizm, orman yangınları

Teşekkür

Makaleyi okuyarak görüş ve önerileriyle katkı yapan Seçil Yurdakul Erol, Hasan Tezcan Yıldırım ve Gizem Şahin’e teşekkür ederim.

50 Days in the Burning Forests: Forestry Lessons in the Observation of Yaşar Kemal

Öz

The interest in nature in the world literature has created a trend called ecocritism since the 1990s. Yaşar Kemal, as a writer, marked the history of Turkish literature and observed the society and the nature he lived in the way that meticulousness of a scientist and reflected it in his works. Yaşar Kemal worked as a columnist and interviewer in Cumhuriyet Newspaper between 1951 and 1963. 50 Days in the Burning Forests has been first published as an interview series in the newspaper and then has been published as a book by Foresters’ Association of Turkey. This study proposes to make inferences about forests and forestry of the period based on the 50 Days in the Burning Forests. The work shows that the forests in the Mediterranean and Aegean regions were largely destroyed by antropogenic impact. The state forest management started from 1937 but the last examples of contractor management continued until 1945. State forest enterprises tried to protect forests while producing. However, the traces of the contractor management of the pre-1937 period and rural poverty continue forest destruction. In that period, burning, peeling and cutting the trees to get agricultural land, cutting of the trees on private lands, illegal tree cutting and goat grazing in the forests were the most important forest degradation types.

Anahtar Kelimeler

Yaşar Kemal, forest, forestry, ecocriticism, forest fires

Kaynakça

• Akıncı, A., Usta, S. (2015). Türkiye’de çok partili hayata geçişte etkili olan iç faktörlerin analizi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 17 (29), 41-52.
• Aktaş, Ş. (2009). Edebi metin ve özellikleri. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (39), 187-200.
• Andı, M.F. (2006). Türk edebiyatında roman: Cumhuriyet devri. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 4 (8), 165-201.
• Armağan, Y. (2015). Kıyamete kadar Yaşar Kemal’i okumak. Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi 2 (1), 347-362.
• Ayaydın, G.Ö. (2003). Yaşar Kemal’in İstanbul’una Çevreci Bir Yolculuk. Yüksek Lisans Tezi (yayımlanmamış). Bilkent Üniversitesi Türk Edebiyatı, Ankara, 143 s.
• Ayaz, H. (2014). Çevreci eleştiri üzerine genel bir değerlendirme. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi 3 (1), 278-292.
• Aydemir, M., Yılmaz, N. (2018). Bir gerçek iki hayal: Yaşar Kemal ile Kemal Tahir’in romanlarına yansıyan Doğu insanı. Sosyal Bilimler Dergisi 5 (22), 214-231.
• Bingöl, İ. (1990). Geçmişten Günümüze Ormanlarımız ve Ormancılığımız. Ormancılık Eğitim ve Kültür Vakfı Yayın No. 4: İstanbul, 157 pages.
• Buell, L., Heise, U.K., Thornber, K. (2011). Literature and environment. The Annual Review of Environment and Resources (36), 417-440.
• Çağlar, Y. (1979). Türkiye’de Ormancılık Politikası (Dün). İz Yayıncılık: Ankara, 463 pages.
• Çankaya, E. (2013). Köy edebiyatı ve Türk edebiyatında köye “içerden” bakış doğuşu, etkileri, sonuçları. Turkish Studies 8 (4), 473-488.
• Diker, M. (1947). Türkiye’de Ormancılık: Dün-Bugün-Yarın. TC Tarım Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Yayınlarından Sayı 61: Ankara, 132 pages.
• Diker, M., Savaş, K. (1947). Yurdda Orman Azalması. TC Tarım Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Yayınlarından Sayı 73: Ankara, 31 pages.
• Erdönmez, C. (1994). Türkiye’de Kırsal Kalkınma. Türkiye 1. Tarım Ekonomisi Kongresi, 88-97. 8-9 Eylül 1994, İzmir.
• Gümüş, C. (2018). Türk Orman Devrimi. Türkiye Ormancılar Derneği Yayın No. 43: Ankara, 306 pages.
• Irmak, E. (2018). Eski Köye Yeni Roman. İletişim Yayıncılık: İstanbul, 323 pages.
• İnal, S. (1967). Orman ve ormancılık problemlerimize toplu bir bakış. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi B17 (2), 31-44.
• Kanca, O.C. (2012). 1950-1960 arası Türkiye’de uygulanan sosyo-ekonomik politikalar. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9 (19), 47-63.
• Kayayerli, F.D. (2012). Türkiye’de Röportaj Geleneği Bağlamında Yaşar Kemal’in Röportajları Üzerinden Nitel Bir Değerlendirme. Yüksek Lisans Tezi (yayımlanmamış). İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Medya ve İletişim Sistemleri Programı, İstanbul. 132 s.
• Kemal, Y. (1955). Yanan Ormanlarda 50 Gün. Türkiye Ormancılar Cemiyeti: Ankara, 100 pages.
• Kemal, Y. (2017). Yanan Ormanlarda Elli Gün. Yapı Kredi Yayınları: İstanbul, 230 pages.
• Koçtürk, O.M., Gölalan, M. (2010). 1923-1950 Türkiye ekonomisinin yapısal analizi. Üçüncü Sektör Kooperatifçilik 45 (2), 48-65.
• Moran, B. (2002). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İletişim Yayınları: İstanbul, 352 pages.
• Oktar, S., Varlı, A. (2010). Türkiye’de 1950-1954 döneminde Demokrat Parti’nin tarım politikası. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi 28 (1), 1-22.
• Opperman, S. (1999). Ecocritism: Natural World in the literary viewfinder. Hacettepe University Journal of Faculty of Letters 16 (2), 29-46.
• Önertoy, O. (1983). Yaşar Kemal ve Çukurova. Türk Dili (Şubat), 147-166.
• Özbek, B.H. (2017). Namık Kemal’in romanlarında romantik doğa algısı. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları 9 (17), 151-163.
• Özdağ, U. (2017). Çevreci Eleştiriye Giriş. Ürün Yayınları: Ankara, 174 pages.
• Özdönmez, M. (1965). Türkiye’de Orman Suçları nevileri, Sebepleri ve Önlenmesi Çareleri Üzerine Araştırmalar. Tarım Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Yayını, Yayın No. 422: İstanbul, 156 pages.
• Özdönmez, M. (1973). Orman suçları ile ilgili af kanunları ve sonuçları. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi B23 (2), 48-61.
• Öztürk, Ş. (2008). Kırsal yoksulluk ve neoliberal ekonomi politikaları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 1 (5), 605-634.
• Sümer, Z.S. (2016). Bozkırdan Hikayeler: Filiz Kılıçel’in Öykülerinde Çevreci Eleştiri Bağlamında Doğa Edebiyatını Yeniden Keşfetmek. Uluslararası Sempozyum: Geçmişten Günümüze Bozkır, 741-750, Konya.
• Saatçioğlu, F. (1955). Antalya mıntıkası ormanlarında yapılan tatbikatların ana neticeleri. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi B5 (2), 143-155.
• Şeker, A. (2019a). Yaşar Kemal’in romanlarında ekososyoloji. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi 23 (1), 158-176.
• Şeker, A. (2019b). Yaşar Kemal’in romanlarının sosyolojisinde insan sevgisi ve değerinin varoluşsal kaynakları. Folklor Edebiyat 25 (98), 371-385.
• Westling, L. (2006). Literature, the environment, and the question of the posthuman. In Nature in Literary and Cultural Studies: Transatlantic Conservation on Ecocritism Ed. Catrin G., Sylvia M., pp. 25-48.