Mesleki Ahlâktan İş Etiğine; Kamuda Değerler Dönüşümü

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 20, 342 - 353, 30.11.2019

Mahmut Bozan

Öz

Asırlara damga vuran gücün rengine
göre her asırda bir meta revaç bulur. Eğer baskın gücün dayandığı değerler
hakkı esas alıyorsa sosyal yapıda bunun yansımaları da ona göre müsbet olarak
tezahür eder. Yok, eğer gücü esas alıyor ve kuvvete öncelik veriyorsa
toplumdaki etkileri de hakkaniyetin geri plâna itilmesi şeklinde olur. Osmanlı
Barışı olarak bilinen ve Osmanlı Devleti’nin dünyada belirleyici güç olduğu
dönemde güç hakka ram oluyor, fazilet menfaati önceliyordu. Yardımlaşma sadece
İslâm’la sınırlı kalmıyor, meyvelerini tüm insanlığa uzatıyor; hayat ise
güçlülere yaşama hakkı verirken, zayıfları doğal seleksiyona uğratan bir savaş
olmaktan çıkıyordu. Dünyada ahlâki değerler güç kazanıyor, nefsi tatmin olarak
özetlenebilecek zevkçilik veya hedonizm yerini değerleri yücelten hüdaperestliğe
ve ruhi olgunluğa bırakıyordu. Osmanlı Devleti temsil ettiği değerlerle
birlikte geri çekilmeye başlayınca, dünya siyasetinde Batı ve Batı
medeniyetinin değerleri öne çıkmaya başladı. Batı medeniyeti ise dayandığı
felsefi değerler itibariyle arzî ve arızi özellikler taşıdığından seküler bir
dünyayı önceledi. Yâni hakkı değil, kuvveti esas aldı. Faziletin yerine
menfaati, kardeşliğin yerine ırk birliğini koydu. Artık hayat bir savaş meydanı
idi. Zayıfın her şeyi güçlünün ganimeti olacak; güçlü yaşayacak, zayıf yok
olacaktı. Dünyaya nizam veren bu iki anlayıştan ikincisi maalesef Batı ile
sınırlı kalmadı, Batının gücüne ve medeniyetine perestiş eden ülkeler
tarafından da kabul görüp taklit edilmeye başlandı. Türkiye de bu tuzağa düşen
ülkelerden biri olarak amme hizmeti görenlerin önce yeminlerinde, daha sonrada
mevzuatlarında “ahlâki değerler” çıkarılarak onun yerine “seküler ilkeler”
ikame edildi. Sonuç olarak dünyada ve ülkemizde kamu hizmetinde hak ve adaletin
temini zorlaşırken; haksızlık, yolsuzluk ve benzeri gayrı meşru işler önlenemez
hale geldi. Dış kontrolü esas alan seküler anlayışın, vicdani iç kontrolü ihmal
ettiği müddetçe de başarılı olması mümkün gözükmemektedir.

Anahtar Kelimeler

Ahlâk, Ahlâki Değerler, Etik, Etik İlkeler

Kaynakça

• Avşar B. Zakir (2012). Biat’tan Yemin’e; Kamusal Sorumluluk Üstlenenlerin Ve Temsilcilerinin And İçmesi, Gazi Türkiyat Türkoloji Araştırmaları Dergisi, Bahar, Sayı 10. s. 15-61.Aydın, Mehmet (1989). Ahlâk, İslâm Ansiklopedisi, TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, Ankara, Cilt, 2, s. 10-14.Bayram, A. Kemal (2005). Modern Etik ve Siyaset, Siyaset ve Yönetimde Etik Sempozyumu Sakarya, Bildiriler Kitabı, s. 43-55.Çağrıcı, Mustafa (1989). Ahlâk, İslâm Ansiklopedisi, TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, Ankara, Cilt, 2, s. 1-9.Davutoğlu, Ahmet (2012). Küresel Bunalım, 11 Eylül Konuşmaları, İstanbul, Küre Yayınları.Darwin, Francis (1888). The Life and Letters of Charles Darwin, Cilt 1, New York: D. Appleton and Company, s. 285-286. https://www.gutenberg.org/files/2087/2087-h/2087-h.htm. Erişim: 29.06.2019.Descartes, René (1992). Ahlâk Üzerine Mektuplar, Çev. Mehmet Karasan, İstanbul, MEB Yayınları. Duralı, Ş. Teoman (2010). Çağdaş Küresel Medeniyet, 4. Baskı, İstanbul: Dergâh Yayınları.Dursun, Davut (2005). Siyaset ve Ahlâk: gerçeklikle İdealin Bağdaşmazlığı Sorunu, Siyaset ve Yönetimde Etik Sempozyumu Sakarya, Bildiriler Kitabı, s. 17-25.Erdoğan, Mustafa. (2000). “Demokrasi, Laiklik, Resmi İdeoloji”, Ankara: Liberte Yayınları.Esgün, İ. Uğur (2013). Siyaset Ve Anayasal Yabancılaşma: Etik İlkelerin Türk Hukukuna Uyarlanması Problemi, TBB Dergisi, 105, s. 229-262.Güler, Yarcı (2013). Osmanlıda Yemin ve Tahlif, Acta Turcıca, Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, Yıl 5, Sayı 2, “Kültürümüzde Yemin”, Editörler: E. G. Naskali, H. O. Altun, www.actaturcica.com. Erişim: 29.06.2019.İnalcık, Halil (1944). “Atatürk Devrimleri, Çeşitli Cepheleriyle Atatürk”, İstanbul, Robert Kolej Yayınları.Kahraman, Mehmet (2008). “Avrupa Birliği Ülkelerinde Ve Türkiye’de Laiklik”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt, 5, Sayı, 9.Karataş, Murat (2008). “Bir Medcezir Manzarası: Türkiye’de Laiklik (1928-1948)”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi S 42, s. 287-300.Keklik, Nihat (1982). Felsefenin İlkeleri, İstanbul, Doğuş Yayınevi. Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meali (2002). Haz. H. Karaman vd., Ankara, TDV Yayınları.Nursi, B. Said (1996). İşarat-ül İ'caz, Ter. A. Nursi, İstanbul, Sözler Yayımevi.Nursi, B. Said (1976). Sünuhat, Tuluât, İşârât, Ankara, Gaye Matbaası.Poyraz, Hâkan (2008). Siyasi Ahlâkın Coğrafi Sınırları: Ahlâk Felsefesi ve Siyaset, Yerel Siyaset, Yıl:3, Sayı 25 s. 16-20.Toynbee, A. Joseph (1980). Medeniyet Yargılanıyor, Ter. U. Uyan, İstanbul, Yeryüzü Yayınları No: 7.Türkeri, Mehmet (2009). Aristotelesçi Etikle İlgili Bazı Yanlış Anlamalar, DEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 30, İzmir. s. 83-101.Yarcı, Güler (2013). Osmanlıda Yemin ve Tahlif, Acta Turcica, Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, “Kültürümüzde Yemin”, Editörler: E. G.Naskali, H. O. Altun, Yıl V, Sayı 2, s. 1-41. www.actaturcica.com, Erişim: 29.06.2019.Yeğin, Abdullah ve Diğ (1981). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Büyük Lügat, İstanbul, Türdav.5176 Sayılı Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, R. G. Tarih: 08.06. 2004, Sayı: 25486. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/06/20040608.htm 21, Erişim: 29.06.2019.8044 Sayılı Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, R.G. Tarih: 13.04. 2005, Sayı: 25785. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/04/20050413.htm, Erişim: 29.06.2019.