ÖZELLEŞTİRME, TÜRKİYE’DE ÇAY SEKTÖRÜ VE ÇAYKUR ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
Yıl 2017,
Cilt: 17 Sayı: 3, 1 - 21, 15.09.2017
Ahmet Ulusoy
,
Hikmet Yılmaz
Öz
1970’li yıllarda petrol şokları neticesinde Keynesyen politikaların yerini Neo-Klasik iktisat politikalarına bırakmasıyla birlikte serbestleşme hamleleri ülkeler düzeyinde geniş çapta uygulanma imkanı bulmuştur. Nitekim Kamu İktisadi Teşebbüslerinden olan İktisadi Devlet Teşekkülleri de bu süreçte hızla özelleştirilme kapsamına alınmaya başlanmışlardır. Türkiye de, 1980 yılında ilan edilen 24 Ocak kararlarıyla birlikte bu serbestleşme akımına katılmış, özellikle 2003 yılından sonra önemli özelleştirme hamleleri gerçekleştirilmiştir. Çaykur’un özelleştirilmesi tartışmaları ise 24.11.1994 tarihli ve 4046 sayılı kanunla Çaykur’un Kamu İktisadi Kuruluşu başlıklı bölümden çıkarılarak, İktisadi Devlet Teşekkülü bölümüne alınmasıyla birlikte ortaya çıkmıştır. Bu çalışmanın amacı çay sektörünün Türkiye ve bölge ekonomisi açısından öneminin kavranarak Çaykur’un sektörde üstlendiği misyonun irdelenmesi, olası bir özelleştirme uygulaması durumunda sektörde ortaya çıkabilecek sorunların saptanması ve en uygun özelleştirme yönteminin tespitidir.
Kaynakça
- Akalın, Güneri (1986). Kamu Ekonomisi. 2. Baskı. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
- Akalın, Güneri (1994). “Türkiye’de Özelleştirmenin Gereği ve Nedenleri”, (http://www.journals.istanbul.edu.tr/iumamk/article/ download/1023012861/1023012089, 06 Ocak 2017’de erişildi).
- Aksoy, A. Şinasi (1994). “Türkiye’de Kamu İktisadi Teşebbüsleri: Genel Bir Bakış”, Amme İdaresi Dergisi. 27 (2): 3-23.
- Coşkun Can (1993). Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Özelleştirme. İzmir: Arkadaş Matbaacılık.
- Bal, Oğuz (2013). “Özelleştirmenin Teorik Temelleri ve Türkiye’deki Sonuçları”. Session 3B: Makroekonomi. 355-364.
- Çaykur (2017). “Çaykur’un Tarihçesi”, (http://www.caykur.gov.tr/Pages/ Kurumsal/KurumHakkinda.aspx?ItemId=6, 11 Mart 2017’de erişildi).
- Demirbaş, Muzaffer ve Türkoğlu, Musa (2002). “Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Özelleştirilmesi”. Süleyman Demirel üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 7 (1): 241-264.
- Dinler, Zeynel (2009). Mikro Ekonomi. 20. Baskı. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
- Eroğlu, Ömer (2001). “Türkiye’nin Özelleştirme Engellerini Aşabilme Kapasitesi”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 5: 1-25.
- Havrylyshyn, Oleh ve Dettigan, Donal Mc (1999), “Privatization in Transition Countries: Lessons of the First Decade”, (http://www.imf.org /external/pubs/ft/issues/issues18/, 02 Mart 2017’de erişildi).
- İleri, Hüseyin (1998). “Türkiye’de Özelleştirme”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler MYO Dergisi. 1: 149-162.
- Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında 233 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname (18 Haziran 1984). Resmi Gazete. 18435.
- Kilci, Metin (1994). KİT’lerin Özelleştirilmesi ve Türkiye Uygulaması. Ankara: DPT Uzmanlık Tezleri. DPT Yayınları.
- Kirmanoğlu, Hülya (2014). Kamu Ekonomisi Analizi. 5. Baskı. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
- Muter, Naci (1994). “Yerel Yönetim Hizmetleri ve Özelleştirme”. Özelleştirme Sempozyumu. Manisa: 28/29 Nisan.
- Orkunoğlu, Işıl Fulya (2010). “Özelleştirme ve Alternatifleri”. Akademik Bakış Dergisi. (22): 1-22.
- ÖİB (2017). “Özelleştirme Programının Amaçları”, (http://www.oib.gov.tr/sayfalar/sayfa/params/tip-sayfa/id-3/ozel lestirme-programinin-amaclari.html, 09 Mart 2017’de erişildi).
- ÖİB (2017). “Özelleştirme Yöntemleri”, (http://www.oib.gov.tr/sayfalar/sayfa/params/tip-sayfa/id-8/ozel lestirme-yontemleri.html, 09 Mart 2017’de erişildi).
- Öz Gıda – İş Sendikası (1992). Özelleştirme mi? Tekelleştirme mi?. Ankara: Öz Gıda – İş Sendikası Eğitim Yayınları.
- Özbek, Orkun (2007). “Türkiye’de Özelleştirme: Ekonomik ve Sosyal Etkileri”, İzmir: İzmir Ticaret Odası Yayınları, (http://www.izto.org.tr/portals/0/iztogenel/dokumanlar/turkiyede_ozellestirme_ekonomik_ve_sosyal_etkileri_o_ozbek_26.04.2012%2021-28-19.pdf, 27 Şubat 2017’de erişildi).
- Özbudun, Ergün (1998). Türk Anayasa Hukuku. 5. Baskı. Ankara: Yetkin Basım Yayım.
- Özcan, İsmail Çağrı (2008). Özelleştirmeye Hazırlanan Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Analizi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Özden, V. Damla (2009). “Türkiye Siyah Çay Sektör Raporu”, (http://www.rtb.org.tr/data/genel/rapor/Turkiye%20de%20Siyah%20Cay%20Sekor%20Raporu.pdf, 12 Mart 2017’de erişildi).
- Öztürk, Nursel (2004). Özelleştirme Ders Notları, (http://idak.gop.edu.tr/ugurkarakaya/özelleştirme.doc, 16 Ocak 2017’de erişildi).
- Pinheiro, A. Castelar ve Schneider, B. Ross (1995). “The fiscal impact of privatisation in Latin America”. The Journal of Development Studies. 31(5): 751-785.
- Rize Ticaret Borsası (2013). “Çay Kaçakçılığı ve Sektöre Verdiği Zararlar”, (http://www.rtb.org.tr/data/genel/rapor/KacakCayRaporu%20Nisan%202013.doc, 11 Mart 2017’de erişildi).
- Rize Ticaret Borsası (2014a). “Doğu Karadeniz Bölgesi Tarım Ürünleri Raporu”, (www.rtb.org.tr/data/genel/rapor/DoguKaradenizBolge si.docx, 11 Mart 2017’de erişildi).
- Rize Ticaret Borsası (2014b). “Türk Çay Sektörü Güncel Durum Raporu”,(http://rtb.org.tr/data/genel/dosyalar/TurkCaySektoruGuncelDurumRaporu.pdf, 11 Mart 2017’de erişildi).
- Rize Ticaret Borsası (2015). “Türk Çay Sektörü Güncel Durum Raporu”, (www.rtb.org.tr/data/genel/basinodasi/CayRaporuNisan2015.pdf, 11 Mart 2017’de erişildi).
- Rosenthal, Shane ve Alexsander, Lan (2003). “Private Sector Participation and the Poor: Realizing the Full Potential of Transactions in the Water Sector”. International Journal of Regulation and Governance. 3 (1): 33-58.
- Sancak, Tahsin (2001). “Türkiye Çay Sektörü Sorunları ve Çözüm Önerileri”, (http://biriz.biz/cay/Turkiyecaysektorusorunlarive cozumonerileri.pdf, 15 Mart 2017’de erişildi).
- Sarısu, Ayhan (2003). “Dünyada ve Türkiye’de Özelleştirme Genel Bir Değerlendirme”. Asomedya Dergisi. 38-57.
- Sayıştay (2014). “Kamu İşletmeleri 2012 Yılı Genel Raporu”, (http://www.sayistay.gov.tr/tr/Upload/62643830/files/raporlar/genel_raporlar/kit_genel/Kamu%20%C4%B0%C5%9Fletmeleri%202012%20Y%C4%B1l%C4%B1%20Genel%20Raporu.pdf, 20 Şubat 2017’de erişildi).
- Sezgin, Şennur (2010). “Piyasa Ekonomisinin Şartları ve Özelleştirme”. Akademik İncelemeler Dergisi. 5 (2): 154-171.
- Şener, Orhan (2014). Kamu Ekonomisi. 12. Baskı. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
- Tandırıcıoğlu, Haluk (2002). “Geçiş Ekonomilerinde Özelleştirme”. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 4 (3): 198-226.
- Türk, Yusuf Ziya (2014). Türkiye’de Özelleştirme Uygulamalarının Analizi. Ankara: Kalkınma Bakanlığı Uzmanlık Tezleri.
- Uras, Güngör (24 Nisan 2013). “206 Bin Aileye 720 Milyon TL, 7 Bin Çalışana 330 Milyon TL”. Milliyet Gazetesi. (http://cadde.milliyet.com.tr/2012/03/14/YazarDetay/1697584/7_bin_calisana_330_milyon_tl, 15 Mart 2017’de erişildi).
- Usta, Hilal (2004). İstanbul Ticaret Odası Çay Sektör Profil Araştırması, (http://www.ito.org.tr/Dokuman/Sektor/1-18.pdf, 15 Mart 2017’de erişildi).
- Yılmaz, Hikmet (2015). Özelleştirme ve Çaykur. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yıl 2017,
Cilt: 17 Sayı: 3, 1 - 21, 15.09.2017
Ahmet Ulusoy
,
Hikmet Yılmaz
Kaynakça
- Akalın, Güneri (1986). Kamu Ekonomisi. 2. Baskı. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
- Akalın, Güneri (1994). “Türkiye’de Özelleştirmenin Gereği ve Nedenleri”, (http://www.journals.istanbul.edu.tr/iumamk/article/ download/1023012861/1023012089, 06 Ocak 2017’de erişildi).
- Aksoy, A. Şinasi (1994). “Türkiye’de Kamu İktisadi Teşebbüsleri: Genel Bir Bakış”, Amme İdaresi Dergisi. 27 (2): 3-23.
- Coşkun Can (1993). Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Özelleştirme. İzmir: Arkadaş Matbaacılık.
- Bal, Oğuz (2013). “Özelleştirmenin Teorik Temelleri ve Türkiye’deki Sonuçları”. Session 3B: Makroekonomi. 355-364.
- Çaykur (2017). “Çaykur’un Tarihçesi”, (http://www.caykur.gov.tr/Pages/ Kurumsal/KurumHakkinda.aspx?ItemId=6, 11 Mart 2017’de erişildi).
- Demirbaş, Muzaffer ve Türkoğlu, Musa (2002). “Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Özelleştirilmesi”. Süleyman Demirel üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 7 (1): 241-264.
- Dinler, Zeynel (2009). Mikro Ekonomi. 20. Baskı. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
- Eroğlu, Ömer (2001). “Türkiye’nin Özelleştirme Engellerini Aşabilme Kapasitesi”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 5: 1-25.
- Havrylyshyn, Oleh ve Dettigan, Donal Mc (1999), “Privatization in Transition Countries: Lessons of the First Decade”, (http://www.imf.org /external/pubs/ft/issues/issues18/, 02 Mart 2017’de erişildi).
- İleri, Hüseyin (1998). “Türkiye’de Özelleştirme”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler MYO Dergisi. 1: 149-162.
- Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında 233 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname (18 Haziran 1984). Resmi Gazete. 18435.
- Kilci, Metin (1994). KİT’lerin Özelleştirilmesi ve Türkiye Uygulaması. Ankara: DPT Uzmanlık Tezleri. DPT Yayınları.
- Kirmanoğlu, Hülya (2014). Kamu Ekonomisi Analizi. 5. Baskı. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
- Muter, Naci (1994). “Yerel Yönetim Hizmetleri ve Özelleştirme”. Özelleştirme Sempozyumu. Manisa: 28/29 Nisan.
- Orkunoğlu, Işıl Fulya (2010). “Özelleştirme ve Alternatifleri”. Akademik Bakış Dergisi. (22): 1-22.
- ÖİB (2017). “Özelleştirme Programının Amaçları”, (http://www.oib.gov.tr/sayfalar/sayfa/params/tip-sayfa/id-3/ozel lestirme-programinin-amaclari.html, 09 Mart 2017’de erişildi).
- ÖİB (2017). “Özelleştirme Yöntemleri”, (http://www.oib.gov.tr/sayfalar/sayfa/params/tip-sayfa/id-8/ozel lestirme-yontemleri.html, 09 Mart 2017’de erişildi).
- Öz Gıda – İş Sendikası (1992). Özelleştirme mi? Tekelleştirme mi?. Ankara: Öz Gıda – İş Sendikası Eğitim Yayınları.
- Özbek, Orkun (2007). “Türkiye’de Özelleştirme: Ekonomik ve Sosyal Etkileri”, İzmir: İzmir Ticaret Odası Yayınları, (http://www.izto.org.tr/portals/0/iztogenel/dokumanlar/turkiyede_ozellestirme_ekonomik_ve_sosyal_etkileri_o_ozbek_26.04.2012%2021-28-19.pdf, 27 Şubat 2017’de erişildi).
- Özbudun, Ergün (1998). Türk Anayasa Hukuku. 5. Baskı. Ankara: Yetkin Basım Yayım.
- Özcan, İsmail Çağrı (2008). Özelleştirmeye Hazırlanan Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Analizi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Özden, V. Damla (2009). “Türkiye Siyah Çay Sektör Raporu”, (http://www.rtb.org.tr/data/genel/rapor/Turkiye%20de%20Siyah%20Cay%20Sekor%20Raporu.pdf, 12 Mart 2017’de erişildi).
- Öztürk, Nursel (2004). Özelleştirme Ders Notları, (http://idak.gop.edu.tr/ugurkarakaya/özelleştirme.doc, 16 Ocak 2017’de erişildi).
- Pinheiro, A. Castelar ve Schneider, B. Ross (1995). “The fiscal impact of privatisation in Latin America”. The Journal of Development Studies. 31(5): 751-785.
- Rize Ticaret Borsası (2013). “Çay Kaçakçılığı ve Sektöre Verdiği Zararlar”, (http://www.rtb.org.tr/data/genel/rapor/KacakCayRaporu%20Nisan%202013.doc, 11 Mart 2017’de erişildi).
- Rize Ticaret Borsası (2014a). “Doğu Karadeniz Bölgesi Tarım Ürünleri Raporu”, (www.rtb.org.tr/data/genel/rapor/DoguKaradenizBolge si.docx, 11 Mart 2017’de erişildi).
- Rize Ticaret Borsası (2014b). “Türk Çay Sektörü Güncel Durum Raporu”,(http://rtb.org.tr/data/genel/dosyalar/TurkCaySektoruGuncelDurumRaporu.pdf, 11 Mart 2017’de erişildi).
- Rize Ticaret Borsası (2015). “Türk Çay Sektörü Güncel Durum Raporu”, (www.rtb.org.tr/data/genel/basinodasi/CayRaporuNisan2015.pdf, 11 Mart 2017’de erişildi).
- Rosenthal, Shane ve Alexsander, Lan (2003). “Private Sector Participation and the Poor: Realizing the Full Potential of Transactions in the Water Sector”. International Journal of Regulation and Governance. 3 (1): 33-58.
- Sancak, Tahsin (2001). “Türkiye Çay Sektörü Sorunları ve Çözüm Önerileri”, (http://biriz.biz/cay/Turkiyecaysektorusorunlarive cozumonerileri.pdf, 15 Mart 2017’de erişildi).
- Sarısu, Ayhan (2003). “Dünyada ve Türkiye’de Özelleştirme Genel Bir Değerlendirme”. Asomedya Dergisi. 38-57.
- Sayıştay (2014). “Kamu İşletmeleri 2012 Yılı Genel Raporu”, (http://www.sayistay.gov.tr/tr/Upload/62643830/files/raporlar/genel_raporlar/kit_genel/Kamu%20%C4%B0%C5%9Fletmeleri%202012%20Y%C4%B1l%C4%B1%20Genel%20Raporu.pdf, 20 Şubat 2017’de erişildi).
- Sezgin, Şennur (2010). “Piyasa Ekonomisinin Şartları ve Özelleştirme”. Akademik İncelemeler Dergisi. 5 (2): 154-171.
- Şener, Orhan (2014). Kamu Ekonomisi. 12. Baskı. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
- Tandırıcıoğlu, Haluk (2002). “Geçiş Ekonomilerinde Özelleştirme”. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 4 (3): 198-226.
- Türk, Yusuf Ziya (2014). Türkiye’de Özelleştirme Uygulamalarının Analizi. Ankara: Kalkınma Bakanlığı Uzmanlık Tezleri.
- Uras, Güngör (24 Nisan 2013). “206 Bin Aileye 720 Milyon TL, 7 Bin Çalışana 330 Milyon TL”. Milliyet Gazetesi. (http://cadde.milliyet.com.tr/2012/03/14/YazarDetay/1697584/7_bin_calisana_330_milyon_tl, 15 Mart 2017’de erişildi).
- Usta, Hilal (2004). İstanbul Ticaret Odası Çay Sektör Profil Araştırması, (http://www.ito.org.tr/Dokuman/Sektor/1-18.pdf, 15 Mart 2017’de erişildi).
- Yılmaz, Hikmet (2015). Özelleştirme ve Çaykur. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.