SAĞLIK ÇALIŞANI İLE HASTA VE YAKINLARI ARASINDA YAŞANAN ŞİDDETİN NEDENLERİNDEN "İLETİŞİM" ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 2, 185 - 206, 30.06.2018

Başak Solmaz Özlem Duğan

Öz

Sağlık çalışanları mesleklerinin gereği olarak sosyo kültürel özellikleri birbirinden farklı hasta ve yakınları ile sürekli iletişim kurmaktadır. Bu iletişim sürecinin her iki taraf için başarılı geçmesi tedavi sürecini, hastaların memnuniyetini, sağlık çalışanının işinde tatmin olmasını, hastanenin itibar ve imajını etkilemektedir. Bu yüzden sağlık hizmetlerinde önemli bir konuma sahip olan iletişimin iyi yönetilmesi gerekmektedir. Sağlık çalışanının kendisini anlamadığını, kendisiyle ya da yakınıyla ilgilenmediğinden şikayet eden hasta ve yakını bazen şiddete başvurarak çözüm bulmaya çalışmaktadır. Sağlık çalışanlarının tıp eğitimi sırasında sağlık iletişimi, çatışma ve öfke yönetimi, hasta ve yakınlarıyla nasıl iletişim kurulur, hastaya kötü haber nasıl verilir, saldırgan hastalarla nasıl iletişim kurulur gibi konularda eğitim almaları önem arz etmektedir. Bu çalışmada sağlık çalışanı ile hasta ve yakınları arasında yaşanan şiddetin nedenlerinden biri olarak görülen "iletişim" yönü üzerinden inceleme, tartışma ve değerlendirme yapılmıştır. Sağlık hizmet sektöründe çalışanların iletişim becerilerini geliştirmeleri ve bu yönde eğitim almaları hasta ve yakınları ile kurdukları iletişimde kolaylık sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sağlıkta Şiddet, Sağlık Çalışanı, Hasta ve Yakını, Sağlıkta İletişim

Kaynakça

• Adaş, Emin Baki, Elbek, Osman ve Bakır, Kemal (2008). Hekimlere Yönelik Şiddet ve Hekimlerin Şiddet Algısı, Sağlık Sektöründe Şiddet Raporu-I, Gaziantep-Kilis Tabip Odası, http://www.ttb.org.tr/siddet adresinden 9 Ocak 2018'de erişildi.
• Alexander, Christian, Fraser, John ve Hoeth, Richard (2004). "Occupational Violence in an Australian Health Care Setting, İmplications for Managers". J Healthcare Manag, 49: 377-413.
• Akbaş, Meltem, Boz, Ayça, Dursun, Aysel, Çetin, Savaş ve Kılıçaslan, Ayla (2016). "112 Çalışanlarının Şiddete Maruz Kalma Durumları ve Şiddete Yönelik Davranışları". Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(3): 93-100.
• Akca Nesrin, Yılmaz Ali ve Işık Oğuz (2014). "Sağlık Çalışanlarına Uygulanan Şiddet: Özel Bir Tıp Merkezi Örneği". Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 13(1): 1-11.
• Aktuğlu, Kemal ve Hancı, İ. Hamit (1999). Acil Serviste Şiddet Tehdidi, Hekimin Yasal Sorumluluk ve Hakları. İzmir: Toprak Ofset.
• Ankara Tabip Odası (2011). "Hekimlere ve Sağlık Çalışanlarına Yönelik Hazırlanan Şiddet Raporu 2010-2011", http://static.ato.org.tr/fs/4f50993567cde95526000000/mucize_rapor.pdf, 9 Ocak 2018'de erişildi.
• Attar, Günnur Ertong (2017). "Türkiye'de Hekimlere Yönelik Şiddet: Bir Temellendirilmiş Kuram Analizi
• Atik, Dilek (2013). "Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddet Olgusunun Bir Devlet Hastanesi Örneğinde İncelenmesi". NWSA-Medical Sciences, 8(2): 1-15.
• Atilla, Gaye, Oksay, Aygen ve Erdem, Ramazan (2012). "Hekim-Hasta İletişimi Üzerine Nitel Bir Ön Çalışma". İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 43: 23-37.
• Aydın, Metin (2008). Isparta-Burdur Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddet ve Şiddet Algısı. Türk Tabipler Birliği, Isparta, www.ttb.org.tr/siddet/images/stories/file/rapor/isparta.doc, 9 Ocak 2018'de erişildi.
• Bellet, S. Paul ve Maloney, J. Michael (1991). "The İmportance of Empathy as an İnterviewing Skill in Medicine". JAMA, 266(13): 1831-1832.
• Beckman, H.B., Markakis, K.M., Suchman A.L., Frankel, R.M. (1994). "The Doctor-Patient Relationship and Malpractice.Lessons form Plaintiff Depositions." Archives of Internal Medicine, 154:1365-1370.
• Bechman, Ronet (1994). "Violence and Theft in the Workplace, Crime Victimization Survey". NCJ-148194, Washington, DC, U.S. Department of Justice. pp 1-2.
• Budak, Gülay ve Sürgevil, Olca (2005). "Tükenmişlik ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörlerin Analizine İlişkin Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama". D.E. Ü. İ.İ.B.F Dergisi, 20(2): 95-108.
• Bulduklu, Yasin (2015). Hastalarla İletişim. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Büyükbayram, Ayşe ve Okçay, Hale (2013). "Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddeti Etkileyen Sosyo-Kültürel Etmenler". Psikiyatri Hemşireliği Dergisi,4(1): 46-53.
• Can Gürkan Özlem ve Coşar Fatma (2009). Ekonomik şiddetin kadın yaşamındaki etkileri. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 2(3), 124-129.
• Cooper, L. Cary ve Swanson, Naomi (2002). Workplace Violence in the Health Sector, State of The Art, Ağ Sitesi: www.ilo.org/public/english/dialogue/sector/papers/health/state.pdf,8 Ocak 2018'de erişildi.
• Cheung, Teris, Lee, P. H., ve Yip, Paul S.F. (2017). "Workplace Violence toward Physicians and Nurses: Prevalence and Correlates in Macau". International Journal of Environmental Research and Public Health, 14(8), 879: 1-15.
• Chin, Jing Jih (2001). "Doctor-Patient Relationship: A Covenant of Trust". Singapore Medical Journal, 42(12): 579-581.
• Curtis, J. Anthony (2000). Health Psychology, NY: Routledge.
• Çamcı, Oya ve Kutlu, Yasemin (2011). "Kocaeli'nde Sağlık Çalışanlarına Yönelik İş yeri Şiddetinin Belirlenmesi". Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(1): 9-16.
• Çınarlı, İnci ve Yücel, Halime (2013). "Sağlık İletişiminin Bakış Açısı ile Türkiye'de Sağlık İş Yeri Ortamında Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddet". Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 3(Melike Batur Yamaner Özel Sayısı): 32-51.
• Çuvadar, Ayşe (2017). Edirne Merkez İlçede Yataklı Tedavi Kurumlarında Çalışan Hekim ve Hemşirelere Yönelik Şiddetin Boyutu ve Nedenleri, Yüksek Lisans Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Dağ, Erhan ve Baysal, Hatice (2017). "Hasta ve Yakınlarını Şiddete Yönelten Sebeplerin Araştırılması-Burdur İli Örneği". Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4 (11): 95-118.
• Demir, Gökçe (2014). "Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Şiddete Maruz Kalma Durumlarının İncelenmesi". İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(1): 25-28.
• Demiroğlu, Tuğba, Kılınç, Erhan ve Atay, Emre (2015). "Sağlık Çalışanlarına Uygulanan Şiddet: Kilis İli Örneği". Sağlık Bilimleri Dergisi, 24(1): 49-55.
• Dursun, Salih (2012). "İş yeri Şiddetinin Çalışanların Tükenmişlik Düzeyi Üzerine Etkisi: Sağlık Sektöründe Bir Uygulama". Çalışma İlişkileri Dergisi, 3(1): 105-115.
• Elliott, Pamela P. (1997). "Violence in Health Care. What Nurse Managers Need to Know". Nurs Manage,28(12): 38-41.
• Ergil, Doğu (1980). Türkiye'de Terör ve Şiddet. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Erkan, Serap (2014). Pamukkale Üniversite Hastanesi'nde Çalışan Hemşire ve Teknisyenlerin Mesleki Risk Algısının Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Fesci Bostanoğlu, Hatice ve Ünal, Satı (2011). "Kanserli Hastaların Kötü Haber Almaya İlişkin Görüşleri". TAF Preventive Medicine Bulletin, 10(3): 319-326.
• Gordon, Thomas ve Edwards, W. Sterling (2014). Hasta ve Doktor İletişimi. Çev. O. Aytolu. İstanbul: Profil Yayıncılık.
• Gürbüz, Salih ve Duğan, Özlem (2017). "Sığınmacılarda Sağlık İletişimi: Suriyeli Öğretmenler Üzerine Bir Çalışma". Akademik Bakış Dergisi, 64, 479-490.
• İlhan Necmi Mustafa, Çakır Mustafa, Tunca Müzeyyen Zeynep, Avcı Emine, Çetin Emel, Aydemir Önder, Tezel Asuman, Bumin Mehmet Ali (2013). "Toplum Gözüyle Sağlık Çalışanlarına Şiddet: Nedenler, Tutumlar ve Davranışlar". Gazi Medical Journal, 24(1): 5-10.
• İlhan, Necmi Mustafa, Yılmaz, Defne, Barkan B. Onur, Toksoy, Nilüfer ve Uysaler, Yusuf Ziya (2015). Sağlıkta Şiddet Nasıl Biter, Sasam Enstitüsü Analiz: Sasam Yayınları.
• Kalender, Ahmet ve Uludağ, Ayhan (Aralık 2004). "Sağlık Hizmetlerinin Yürütülmesinde Doktor-Hasta İlişkisinin Rolü". Amme İdaresi Dergisi, 37(4): 117-132.
• Karsavuran, Seda, Kaya, Sıdıka ve Akturan, Saadet (2011). "Hasta-Hekim İletişiminde Güven: Bir Devlet Hastanesi Genel Cerrahi Polikliniğinde Bir Araştırma." Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 14 (2): 185-212.
• Kasapoğlu, Saliha, Aysan, Mine ve Erdil, Ömer Faruk (2015). "Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddetin Hastane Fiziki Koşullarına Bağlı Olarak İncelenmesi". Sağlık Çalışanlarının Sağlığı, 5. Ulusal Kongresi. 24-25 Ekim 2015. Ankara.
• Kazemi, Simin (2012). "Violence Against Doctors in Iran's Khoramabad City Hospitals İn 2011". Violence in the Health Sector. Ed. I. Needham, K. McKenna, M. Kingma, N. Oud. 24-26 October, Canada.pp.260-264.
• Keser, Aşkın (2009). Çalışma Psikolojisi, Bursa:Ekin Yayınevi.
• Keser Özcan, Neslihan ve Bilgin, Hülya (2011). "Türkiye'de Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddet: Sistematik Derleme". Turkiye Klinikleri Journal Medical Sciences, 31(6): 1442-1456.
• Magnavita, Nicola ve Heponiemi, Tarja (2012). "Violence Towards Health Care Workers in a Public Health Care Facility in Italy: A Repeated Cross-Sectional Study". BMC Health Services Research, 12(108): 1-9.
• Michaud, Yves (1991). Şiddet. Çev.C. Muhtaroğlu. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Okay, Ayla (2009). Sağlık İletişimi. İstanbul: Farmaskop/MediaCat.
• Özcan, Fatih ve Yavuz, Erdinç (2017). "Türkiye'de Sağlık Çalışanları Şiddet Tehdidi Altında". The Journal of Turkish Family Physician, 8(3): 66-74.
• Özer, Ömer 2010). "Giriş." Medyada Şiddet Kültürü. Ed. Ömer Özer. İstanbul: Literatürk Yayınları.
• Örs, Yaman (1975). "Geçmişte ve Günümüzde Hekim-Hasta İlişkisi". Tıp Dünyası, 48 (6): 224-30.
• Puma, J. La (1994). "Anticipated Changes in the Doctor-Patient Relationship in the Managed Care and Managed Competition of the Health Security Act of 1993". Archives of Family Medicine, 3(8): 665-671).
• Rosenberg, B. Marshall (2013). Şiddetsiz İletişim, Bir Yaşam Dili. Remzi Kitabevi: İstanbul.
• Ruby Rubina, Parveen, Safrunisa, Safrunisa, Perveen, Rukhsana, Sadiq, Musarat (2012). "Prevalence of Physical Violence Against Nurses at Emergency Department at Tertiary Care Hospitals in Karachi, Pakistan". Violence in the Health Sector. Ed. I. Needham, K. McKenna, M. Kingma, N. Oud. 24-26 October, Canada. pp. 92-93.
• Sağlık Çalışanlarına Yönelik Artan Şiddet Olaylarının Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Türkiye Büyük Millet Meclis Araştırma Komisyonu Raporu, http://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem24/yil01/ss454.pdf, 10 Mart 2018'de erişildi.
• Saines, C. Janet (1999). "Violence and Aggression in A&E: Recommendations For Action". Accident and Emergency Nursing, 7(1): 8-12.
• Semerci, Bengi (2008). Simge Kullanımı. Medyada Şiddete Duyarlılık Paneli Ankara: RTÜK Yayınları.
• Söylet, Yunus ve Mengü Çakar, Seda (2011). "Doktorlara Yönelik İzlenim ve Tutum, Oluşumunun; Yazılı Basında Doktorlara Yönelik Oluşturulan Söylem Bağlamında İrdelenmesi".İstanbul üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 40:101-122.
• Street, L. Richard (2003). "Communication in Medical Encounters: An Ecological Perspective". Handbook of Health Communication. Ed. Thompson Teresa L.,Dorsey Alicia M., Miller Katherine I., ve Parrott, Roxanne. London: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers, 63-89.
• Şahin, Berna, Gargısız Şengül, Balcı Fethi Murat, Öztürk Derya, Sönmez Müge Bedriye, Kavalcı Cemil (2011). "Yardımcı Acil Sağlık Personeline Yönelik Şiddet". Türkiye Acil Tıp Dergisi,11(3): 110-114.
• Tabak, Ruhi Selçuk (1999). Sağlık İletişimi. İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Tengilimoğlu, Dilaver ve Köksal, Aysel (2009). Sekreterlik Hizmetleri ve Nitelikleri,Tıp Sekreterliği. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Turhan, Ebru, Matkap, Selim, Kırmızıoğlu, Riyat ve İnandı, Tacettin (2008). "Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddet Sıklığı, Türleri ve Önlemler". Toplum ve Hekim, 23(6): 462-468.
• Turla, Ahmet, Aydın, Berna ve Ünlü, Berkay (2012). "İntern Hekimlerin Hekime Yönelik Şiddet Konusunda Yaşanmışlıkları ve Düşünceleri". Adli Tıp Bülteni, 17(1): 5-11.
• Türkmenoğlu, Bahar ve Sümer, Haldun Ergün (2017). "Sivas İl Merkezi Sağlık Çalışanlarında Şiddete Maruziyet Sıklığı". Ankara Medical Journal, 4: 216-225. doi: 1017098/amj.364161
• Uludağ, Ayhan (2011). "Hastane Hasta Hakları Kurullarının İletişim Sorunu İçerikli Başvurulara Bakışı, Konya Hastaneleri Örneği". Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 31(3): 653-63.
• Uludağ, Ayhan ve Zengin, Nazmi (2016). "Sağlıkta Şiddete Hasta Şikayetlerinde Yer Alan Olumsuz İfadeler Açısından Bir Bakış: Konya Örneği". Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(3): 71-86.
• Usluata, Ayseli (1994). İletişim. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ünder Yıldız Ertuğ (2012). Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddet Olgusu, Sağlık Hukuku Makaleleri-II, Temmuz, İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları.
• Ünver, Yener (2012). "Ceza Hukuku Açısından Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddet." Sağlık Çalışanı Hasta İlişkisinde Güncel Konular. Ed. N.Zengin. Konya: Kardelen Yayınları.
• Whittington, Richard ve Wykes, Til (1996). Aversive stimulation by staff and violence by psychiatric patients. Br J Clin Psychol. 35 (1): 11-20.
• Winstanley, Sue ve Whittington, Richard (2004). "Aggression Towards Health Care Staff in a UK General Hospital: Variation Among Professions and Departments". Journal of Clinical Nursing, 13(1): 3-10.
• Yağbasan, Mustafa ve Çakar, Fatih (2006). "Doktor-Hasta İlişkisinde Dile ve Davranışa Dayalı İletişimsel Sorunları Belirlemeye Yönelik Bir Alan Araştırması". Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (15): 609-629.
• Yeşilot, Şükriye ve Altıntaş, Gizem (2017). "Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddet". Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Ayrıntı Dergisi, 5(57): 39-42.
• Yılmaz, Meryem (2001). "Sağlık Bakım Kalitesinin Bir Ölçütü: Hasta Memnuniyeti". Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 5(2): 69–74.
• Yücel, Erdal (1990). Sistem Analizi, Sosyal Güvenlik ve Sağlık Reformu. Ankara: İlksan Matbaası.http://ajanshaber.com/turkiyede-bir-doktora-590-hasta-dusuyor-haberi/41219- 7 Ocak 2018'de erişildi.
• Yüksel, Erkan, Kaya, Ahmet Yalçın, Koçak, Abdullah ve Aydın, Sinan (2014). Check-Up Sağlık İletişimi. Konya: Literatürk.
• https://m.bianet.org/bianet/toplum/167788-olum-haberi-nasil-verilir-yas-sureci-nasil-hafifletilir/, 9 Ocak 2018'de erişildi.
• https://www.ntv.com.tr/saglik/turkiyede-100-bin-kisiye-179-doktor-dusuyor,l6nlbjR6dkuZmk0EoHo-_g, 01 Ocak 2018'de erişildi.