MEKÂNIN GEMEINSCHAFT İLİŞKİ AĞINA ETKİSİ: ÇIKMAZ SOKAK ÖRNEĞİ

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 4, 235 - 256, 31.12.2018

Betül Kızıltepe

https://doi.org/10.11616/asbed.v18i41997.505880

Öz

Bu makalede; çıkmaz sokaklar mekân
sosyolojisinin temel tartışmaları bağlamında incelenmiştir. Çalışma,
süreklilik-geçicilik boyutuyla birlikte toplumsallığın mekânı ne şekilde inşa
ettiğini ve dönüştürdüğünü, buna karşılık mekânın da toplumsal yaşamı hangi
yollardan etkilediğini, bireylerin eylemlerinde hangi değişikliklerin meydana
geldiğini çıkmaz sokak olgusu içinde sorgulamayı amaçlamaktadır. İstanbul/
Fatih ilçesindeki çıkmaz sokak sakinleri üzerine inşa edilen bu çalışmada, 18
çıkmaz sokak incelenmiştir ve bu sokaklarda ikamet eden 19 kadın 13 erkek olmak
üzere 32 kişi ile görüşülmüştür. Makalede çıkmaz sokak sakinlerinin mekân
algılarında ve mekânla bütünleşme pratiklerinde değişikliklerin yaşandığı ve bu
doğrultuda mekânsal süreklilikle birlikte mekânsal ve toplumsal dinamiklerin de
incelenmesi gerektiği ele alınmıştır. Buna ek olarak; mekânsal sürekliliğin
sakinler arasında gemeinschaft ilişkiyi etkilediği, sosyal bir gösterge olan
mekânın kalıcılık ve geçicilik durumları ile farklı eylemlere ev sahipliği
yaptığı tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mekân Sosyolojisi, Çıkmaz Sokak, Gemeinschaft, Mekânsal Pratikler, Mekânsal Süreklilik-Geçicilik, İstanbul

Kaynakça

• Alada, Adalet (2008). Osmanlı Şehrinde Mahalle. İstanbul: Sümer Kitabevi Yayınları.
• Alver, Köksal (2013). Mahalle. Ankara: Hece Yayınları.
• Bauman, Zygmunt (2013). Sosyolojik Düşünmek. Çev. A. Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Benjamin, Walter (2002). Pasajlar. Çev. A. Cemal. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Faroqhi, Suraiya (1997). Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam. Çev. E. Kılıç. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Lefebvre, Henri (2014). Mekânın Üretimi. Çev. I. Ergüden. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Mai, Lurich (2005). “Doğu Alman Kentlerinde Kültür Şoku ve Kimlik Bunalımı”. Mekân, Kültür, İktidar. Ed. A. Öncü ve P. Weyland. İstanbul: İletişim Yayınları. 107-114.
• Martindale, Don (2000). “Şehir Kuramı”. Çev. F. Oruç. Şehir ve Cemiyet. Ed. A. Aydoğan. İstanbul: İz Yayıncılık. 35-100.
• Mumford, Lewis (2007). Tarih Boyunca Kent: Kökenleri, Geçirdiği Dönüşümler ve Geleceği. Çev. G. Koca ve T. Tosun. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Nisbet, Robert (2013). Sosyolojik Düşüncenin Geleneği. Çev. Y. Kaplan. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Özcan, Koray (2005). Anadolu’da Selçuklu Dönemi Yerleşme Sistemi ve Kent Modelleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Sennett, Richard (2013). Gözün Vicdanı. Çev. S. Sertabiboğlu ve C. Kurultay. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Simmel, Georg (2015). “Metropol ve Tinsel Hayat”. Modern Kültürde Çatışma. Çev. T. Bora, U. Özmakas, N. Kalaycı ve E. Gen. İstanbul: İletişim Yayınları. 85-102.
• Stewig, Reinhard (1966). İstanbul’da Çıkmaz Sokaklar ve Gecekondu Meselesi. Çev. R. Turfan ve M.Ş. Yazman. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti İstanbul Enstitüsü.
• Urry, John (1999). Mekânları Tüketmek. Çev. R. Öğdül. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Wirth, Louis (1938). “Urbanism As A Way of Life”. The American Journal of Sociology 44(1): 1-24.
• Yerasimos, Stefan (1999). Modernleşme Sürecinde Osmanlı Kentleri. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.