GELENEKSEL TAMAMLAYICI VE ALTERNATİF TIP KULLANIMI

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 3, 23 - 35, 02.11.2020

Yunus Emre Öztürk , Hilal Akman Dömbekci , Seda Ünal

Öz

Tıbbın amacı insanların duygusal ve fiziksel yönden tam bir iyileşme sağlaması olduğu için kaçınılmaz olarak insan ihtiyaçlarına odaklanır. Tıp disiplini yerli halkın dini inançlarını ve sosyal yapılarını çizerek, çevrelerindeki doğal ürünlerden yararlanarak ve yakın zamanda bilimsel dayanağı olan yöntemler kullanarak tedavi edici ve önleyici yaklaşımlar geliştirerek ve onaylayarak binlerce yıl boyunca gelişmiştir. Halk sağlığı ve tıbbi uygulamaları, günümüzde insanların, insanlık tarihinde hiç olmadığı kadar uzun ve kaliteli yaşamalarına imkân sağlayacağı biçimde gelişmiştir. Yine de çağdaş tıp biliminin yaygınlığı, gücü ve vaadine rağmen insanlığı büyük bir kesimi ya bu uygulamalara erişemiyor ya da yapmamayı tercih ediyorlar. İnsanların çoğu geleneksel, alternatif- tamamlayıcı tıp olarak bilinen uygulamaları tercih ediyorlar. Küreselleşme ile birlikte hastalık olgusundaki değişim, doğallığın yan etkilerden arındırılmış olduğu düşüncesi, konvansiyonel tıbbın bazı hastalıkları tedavi etmede yetersiz kalması, ilaçların yan etkilerinin artması vb. sebeplerle pek çok kişi bu uygulamalara başvurmaktadır. . Ayrıca bu yöntemlerin kullanım oranı da yıllar geçtikçe artmaktadır. Bu çalışmada kullanımı gittikçe artan bu uygulamaların neler olduğu, bu uygulamaların tarihsel gelişimi, bireylerin bu uygulamalara yönelme nedenleri, Türkiye’de ve dünyada bu metotların kullanımı geniş bir yelpazede ele alınmaya çalışılmıştır. Ayrıca konuyla ilgili literatürde yer alan çalışmalar sosyolojik bir bakış açısıyla incelenmesi amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Geleneksel, Alternatif, Tamamlayıcı, Tıp

Kaynakça

• Araz, A., Harlak, H., Gülgün, M.(2007). Sağlık Davranışları Ve Alternatif Tedavi Kullanımı. Tsk Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6: 112-22
• Arı. E. , Yılmaz, V. (2016). “Tamamlayıcı Ve Alternatif Tıp Kullanımına Yönelik Tutum Ve Davranışların Önerilen Bir Yapısal Model İle Araştırılması”, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi,8(1):13-24
• Baron , S.E, Goodwin, R.G, Nicolau, N., Blackford ,S., Goulden, V.(2005) .Use Of Complementary Medicine Among Outpatients With Dermatologic Conditions With İn Yorkshire And South Wales, United Kingdom. J Am Acad Dermatol,52(4):589-94.
• Bayat, H.(2016). Tıp Tarihi. İstanbul: Üçer Matbaacılık Basın Yayın.
• Bolsoy, N., Sevil, Ü. (2006). Sağlık-Hastalık Ve Kültür Etkileşimi. Anadolu Hemşirelik Ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(3), 78-87.
• Bozkaya, G. , Akgün, İ. ,Birgi, E. , Çinkoğlu, A. ,Karadeniz, D. (2008). “Anne Ve Babaların Çocuklarına Uyguladıkları Alternatif Tıp Yöntemleri” Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 22(3):129-135
• Chen Yf, Chang Js.( 2003). Complementary And Alternative Medicine Use Among Patients Attending A Hospital Dermatology Clinic İn Taiwan. Int J Dermatol, 42(8):61621.
• Chen,Y.F, Chang,J.S.(2003).Complementary And Alternative Medicine Use Among Patients Attending A Hospital Dermatology Clinic İn Taiwan. Int J Dermatol, 42(8):61621.
• Cuellar, N., Aycock, T., Cahill, B., Ford, J.(2003). Complementary And Alternative Medicine(Cam) Use By African American(Aa) And Caucasian American(Ca) Older Adults İn A Rural Setting: A Descriptive, Comparative Study. Bmc Complementary And Alternative Medicine , 3: 8
• Debas, H., Laxminarayan, R., Straus,S.(2004). Complementary And Alternative Medicine, In: Disease Control Priorities İn Developing Countries, 2nd Edition, Jamison Dt, Breman Jg, Measham Ar, Et Al., (Ed.)., Oxford University Press, P.1281.
• Dedeli,Ö., Karadakovan ,A.(2011).Yaşlı Bireylerde İlaç Kullanımı, Tamamlayıcı Ve Alternatif Tedavi Uygulamalarının İncelenmesi. Spatula Dd ,1: 23-32.
• Dirican, M. (1993). Halk Sağlığı, Bursa: Uludağ Üniversitesi Basımevi
• Durusoy, Ç., Güleç, A. T., Durukan, E., & Bakar, C. (2010). Dermatoloji Polikliniğine Başvuran Akne Vulgaris Ve Melasma Hastalarında Tamamlayıcı Ve Alternatif Tıp Kullanımı: Anket Çalışması. Turk J Dermatol, 4, 14-7.
• Ediger, D., Burgazlıoğlu, Ö. B., Ege, E. (2008). Astım Ve Rinit Hastalarında Tamamlayıcı Ve Alternatif Tedavi Kullanımı. Asthma Allergy Immunol, 6, 61-5.
• Eisenberg D. M., Davis R. B., Ettner S. G., Appel S. (1998).Trends İn Alternative Medicine Use İn The United States, 1990–1997: Results Of A Follow-Up National Survey. Journal Of The American Medical Association,28(18):1569–75.
• Erdoğan ,Z., Oğuz, S., Erol, E.(2012). Kalp Hastalarının Tamamlayıcı Tedavileri Kullanma Durumu. Spatula Dd , 2: 135-139
• Ergin, A., Hatipoğlu, C., Bozkurt, A. İ., Mirza, E., Kunak, D., Karan, C., ... & Pırtı, İ. (2011). Uzmanlık Ve Tıp Öğrencilerinin Tamamlayıcı-Alternatif Tıp Hakkındaki Bilgi Düzeyleri Ve Tutumları. Pamukkale Tıp Dergisi, (3), 136-143
• Ersoy, R. (2014). Modernizm-Postmodernizm Bağlamında Geleneksel Tıp Uygulamalarının Güncelliği Üzerine Bir Değerlendirme. Milli Folklor, 26(101):182-192. Göker, K., Yıldız, H., Karabacak, E., & Doğan, B. (2015). Türkiye’de Çalışan Dermatologların Tamamlayıcı Ve Alternatif Tıp Yöntemleri Hakkında Bilgi Ve Yaklaşımları. Türkderm, 49: 31-6
• Gönül ,M., Gül, Ü., Çakmak, S.K., Kılıç, S.(2009). Unconventional Medicine İn Dermatology Out Patients İn Turkey. Int J Dermatol, 48:639-44.
• Horasanlı, E., Usta, B., Yeşilay, A. (2008). Medikal Akupunktur. Yeni Tıp Dergisi, 25:70-75.
• Illich, I. (1995). Sağlığın Gaspı, Çev. Süha Sertabiboğlu, İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Kalındemirtaş, M. (2010). Geleneksel Tıbbın Halk Üzerindeki Etkisi (Adıyaman İli Ören Köyü Örneği), Saü Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Sakarya
• Kalyon ,T.(2007) .Akupunktur Tedavisi. Türk Fiz. Tıp Rehabilitasyon Dergisi Özel Sayı,53: 52-57.
• Kaplan, M. (2010). Geleneksel Tıbbın Yeniden Üretim Sürecinde Kadın -Ankara Kent Örneğinde Kuşaklar Arası Çalışma, Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları Ankara
• Karahancı, O.N., Öztoprak, Ü.Y., Ersoy, M., Ünsal, Ç.Z., Hayırlıdağ, M., Büken, N.Ö. (2015).Geleneksel Ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yönetmeliği İle Yönetmelik Taslağının Karşılaştırılması. Türkiye Biyoetik Dergisi,2(2):117–26.
• Kav, S., Hanoğlu,Z., Algıer, L.(2008).Türkiye’ De Kanserli Hastalarda Tamamlayıcı Ve Alternatif Tedavi Yöntemlerinin Kullanımı. Uluslar Arası Hematoloji-Onkoloji Dergisi, 18: 32-38
• Kaya, N. , Turan, N. , Öztürk, A.(2010). Hemşirelikte Yeni Bir Sorumluluk Alanı: Tamamlayıcı Terapi. Maltepe Üniversitesi Hemsirelik Bilim Ve Sanatı Dergisi, 3(1):94-8. Kayropraktikte Temel Eğitim Ve Güvenliği Üzerine Who Rehber Kitapçığı, Who Cenevre 2005:10-11.
• Kumar, R., Lorenc, A., Robinson, N., Blair, M. (2011). Parents’ And Primary Healthcare Practitioners' Perspectives On The Safety Of Honey And Other Traditional Paediatric Healthcare Approaches. Child: Care, Health And Development, 37(5), 734– 743.
• Kutlu, S., Ekmekçi, T. R., Köşlü, A., & Purisa, S. (2009). Dermatoloji Polikliniğine Başvuran Olgularda Tamamlayıcı Ve Alternatif Tıp Yöntemlerinin Kullanımı. Turkiye Klinikleri Journal Of Medical Sciences, 29(6), 1496-1502.
• Kutlubay, Z., Küçüktaş, M., Engin, B., Serdaroğlu, S. (2013). Dermatolojide Mezoterapi. Turkiye Klinikleri Dermatology-Special Topics, 6(1), 22-25.
• Lin,K.(2017). The Regulation Of The Practice Of Acupuncture By Physicians İn The United States, Med Acupunct, 29(3): 121–127
• Lindermann, M. (2013). Erken Modern Avrupa’da Tıp Ve Toplum, Çev: Mehmet Doğan, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları
• Milgrom , L.R.(2006). Is Homeopathy Possible? J R Soc Promot Health,126(5):211-8.
• Mohd Effendy, N., Mohamed, N., Muhammad, N., Mohamad, I. N., Shuid, A. N. (2012). The Effects Of Tualang Honey On Bone Metabolism Of Postmenopausal Women. Evidence-Based Complementary And Alternative Medicine.
• Molassiotis ,A., Fernadez Ortega, P., Pud,D., Ozden, G., Scott, J., Panteli, V.(2005). Use Of Complementary And Alternative Medicine İn Cancer Patients: A European Survey. Ann Oncol, 16(4):655–63.
• Mumcuoğlu , K.Y., Özkan, A.T.(2009) . Süpüratif Kronik Yaraların Maggot Debridman Tedavisi. Türkiye Parazitoloji Dergisi,33 (4): 307 – 315.
• NCCAM .(2018). Complementary, Alternative, or Integrative Health: What’s In a Name?. Http://Nccam.Nih.Gov/Health/Whatiscam . Erişim Tarihi:01.05.2019
• Ni H., Simile C., Hardy A. M.(2002).Utilization Of Complementary And Alternative Medicine By United States Adults: Results From The 1999 National Health Interview Survey. Medical Care, 40:353–58.
• Noiesen, E., Munk, M. D., Larsen, K., Høyen, M., & Agner, T. (2007). Use Of Complementary And Alternative Treatment For Allergic Contact Dermatitis. British Journal Of Dermatology, 157(2), 301-305.
• Özcebe ,H., Sevecan, F.(2009) Çocuklarda Tamamlayıcı Ve Alternatif Tıbbı Konu Alan Araştırmaların Değerlendirilmesi. Çocuk Sağlığı Ve Hast Dergisi, 52:183–94.
• Özler, M., Öter, Ş., & Korkmaz, A. (2009). Ozon Gazının Tıbbi Amaçlı Kullanılması. Taf Preventive Medicine Bulletin, 8(1),50-64.
• Resmi Gazate.(2014). Yayın No:29158. Geleneksel Ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yönetmeliği
• Resmi Gazete (2002).Yayın No : 24879 Akupunktur Tedavisi Uygulanan Özel Sağlık Kuruluşları İle Bu Tedavinin Uygulanması Hakkında Yönetmelik .
• Resmi Gazete.( 1991).Yayın No:20885.Akupunktur Tedavi Yönetmeliği
• See, A., Teo, B., Kwan, R., Lim, R., Lee, J., Tang, M. B., Verkooijen, H. M. (2011). Use Of Complementary And Alternative Medicine Among Dermatology Outpatients İn Singapore. Australasian Journal Of Dermatology, 52(1), 7-13. 1.
• Sağkal,T., Demireal, S., Odabaş,H., Altunok,E.(2013).Kırsal Kesimde Yaşayan Yaşlı Bireylerin Tamamlayıcı ve Alternatif Tedavi Yöntemlerini Kullanma Durumları. Fü.Sağ.Bil.Tıp Derg,27(1),19-26
• Sarışen, Ö. , Çalışkan, D.(2005). Fitoterapi: Bitkilerle Tedaviye Dikkat, Sted 14(8):182-187, Aktaran: Erkan Arı Ve Veysel Yılmaz, (2016). “Tamamlayıcı Ve Alternatif Tıp Kullanımına Yönelik Tutum Ve Davranışların Önerilen Bir Yapısal Model İle Araştırılması”, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi,8(1):13-24
• Singh, A.P.(2010). Medicinal Leech Therapy (Hirudotherapy): A Brief Overview. Complement Ther Clin Pract, 16: 213-5 Sol, S. (2007). “Edirne’de Halk Hekimliği”. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Edirne, Cilt 9 Sayı 1, 175-191
• Somer P.(2012) Tamamlayıcı-Alternatif Tıp Ve Etik Sorunlar. Prof. Dr. Mehmet Akad’a Armağan. İstanbul: Der Yayınları,1001–9.
• Son, D. J., Lee, J. W., Lee, Y. H., Song, H. S., Lee, C. K., Hong, J. T. (2007). Therapeutic Application Of Anti-Arthritis, Pain-Releasing, And Anti-Cancer Effects Of Bee Venom And İts Constituent Compounds. Pharmacology & Therapeutics, 115(2), 246-270.
• Straus, S. E. (2004). "Complementary And Alternative Medicine." In Cecil Textbook Of Medicine, 22nd Ed., Ed. L. Goldman And D. Ausiello, Philadelphia: Saunders.
• Sütçü, S.(2018). Sosyolojik Açıdan Alternatif Tıp Geleneği Ve Uygulamaları: Isparta Örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Isparta
• Şen,R. (2017). Sağlık Çalışanı Olan Ve Olmayan Ebeveynlerin Uyguladıkları Tamamlayıcı Alternatif Tıp Yöntemleri, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisanstezi, İzmir
• Taşkaynatan, M. A., Yavuz, F. (2014). Yumuşak Doku Patolojilerinde Proloterapi Uygulamaları. Turkiye Klinikleri Physical Medicine Rehabilitation-Special Topics, 7(1), 57-61.
• Tekçi,A.(2017). Araştırma Görevlisi Hekimlerin Geleneksel, Tamamlayıcı Ve Alternatif Tıp Uygulamaları İle İlgili Bilgi Ve Tutumları, Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Tıpta Uzmanlık Tezi, Diyarbakır
• Tokaç, M. (2013). “Geleneksel Tıbba Akademik Yaklaşım: Gettam”, Sd Sağlık Düşüncesi Ve Tıp Kültürü Dergisi,28:82-85
• Tokem, Y. (2006). Astımlı Hastalarda Tamamlayıcı Ve Alternatif Tedavi Kullanımı. Tüberküloz Ve Toraks Dergisi, 54(2), 189-196.
• Uğurlu, M. , Üstü, Y., Dağcıoğlu, B. F. (2016). Fitoterapide Soğan (Bulbus Allii Cepae) Ve Sarımsak (Bulbus Allii Sativi) Kullanımı. Ankara Medical Journal, 16(1),119-122.
• Ünal, A.S. (2014). Epilepsi Tanılı Hastalarda Tamamlayıcı Ve Alternatif Tedavi Yöntemlerinin Kullanımının Araştırılması, Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı Ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, Erzurum
• Watanabe ,K., Matsuura, K., Gao, P., Hottenbacher, L., Tokunaga, H., Nishimura, K.(2011). Traditional Japanese Kampo Medicine: Clinical Research Between Modernity And Traditional Medicine—Thestate Of Research And Methodological Suggestions For The Future. Evidencebased Complementary And Alternative Medicine, 513842
• WHO (World Health Organization). 2002. Fact Sheet No. 271. June Who, Geneva.
• WHO. (2001). Cough And Cold Remedies For The Treatment Of Acute Respiratory İnfections İn Young Children. Geneva: World Health Organization
• Yağcı, N. (2015). Fizyoterapide Osteopati Yaklaşımları. Turkiye Klinikleri Physiotherapy And Rehabilitation-Special Topics, 1(2), 35-42.
• Yi, S., Ngin, C., Tuot, S., Chhoun, P., Fleming, T., & Brody, C. (2017). Utilization Of Traditional, Complementary And Alternative Medicine And Mental Health Among Patients With Chronic Diseases İn Primary Health Care Settings İn Cambodia. International Journal Of Mental Health Systems, 11(1), 58.