Isparta İl Merkezinde Aile Hekimlerinin Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamalarına Yaklaşımı: Kesitsel Bir Çalışma

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 20 - 42, 29.04.2023

Mürüvet Çırak Ersin Uskun

https://doi.org/10.53445/batd.1226846

Cited By: 2

Öz

Bu araştırmanın amacı Isparta il merkezinde çalışan aile hekimlerinin geleneksel ve tamamlayıcı tıp (GETAT) uygulamalarına yaklaşımlarının değerlendirilmesidir. Analitik kesitsel tipteki araştırmanın evreni, Isparta il merkezindeki aile sağlığı merkezlerinde görev yapan aile hekimleridir (N=87). Çalışmada evrenin tümüne ulaşılması hedeflenmiş ve 68 kişiye ulaşılmıştır (%78,2). Veriler anket kullanılarak toplanmış, analizde tanımlayıcı istatistikler ve ki-kare testi kullanılmıştır. Katılımcıların % 32,4’ü tıpta uzmanlık eğitimi almış hekimlerden oluşmaktadır. Araştırma grubunun % 69,1’ini 45 yaş üstü hekimler oluşturmaktadır ve % 38,2’si kronik bir hastalığa sahiptir. Hekimlerin %44,1’i GETAT uygulamalarına ilgi duymaktadır. GETAT uygulamalarından en az birini kendisi kullandığını belirtenler grubun %29,4’ünü oluşturmaktadır. Hekimlerin %57,4’ü hastalarına bu yöntemleri önermektedir. GETAT uygulamalarını hastalarına önerme düzeyi son bir yıl içinde tedavi gerektiren bir hastalığı olanlarda (%65,5), olmayanlardan (%41,0) yüksektir (p=0,046). Aile hekimlerinin yalnız %7,4’ünün (n:5) GETAT uygulamalarından biri için sertifikası bulunmakta, %57,4’ü (n:39) sertifikalı eğitim almak istemektedir. En çok bilinen ve önerilen yöntem akupunktur, en çok kullanılan yöntem ise kupa uygulamasıdır. GETAT uygulamalarını bilme, kullanma, önerme gibi durumlarının, hekimlerdeki düzeyini ve etkileyen faktörleri belirlemeye yönelik daha çok çalışmaya gereksinim vardır.

Anahtar Kelimeler

Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp, Geleneksel Hekimlik, Bilgi, Aile Hekimliği

Destekleyen Kurum

Destekleyen kurum bulunmamaktadır.

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Approach of Family Physicians to Traditional and Complementary Medicine in Isparta City Center: A Cross-Sectional Study

Öz

The purpose of this study is to assess the traditional and complementary medicine (TCM) techniques used by family doctors practicing in Isparta city center. The population of the analytical cross-sectional study consisted of 87 family doctors who were employed by family health clinics in Isparta's downtown. Sixty-eight participants (78.2%) of the study's total target population were reached. A questionnaire was utilized to collect the data, and descriptive statistics as well as the chi-square test were employed in the study. The participants are made up of 32.4% medical specialists. Sixty-nine percent of the researchers are doctors over the age of 45, and 38.2% of them have a chronic condition. Doctors are interested in TCM apps in 44.1% of cases. Those who said they used at least one of the TCM methods make up 29.4% of the group. These methods are recommended by 57.4% of physicians to their patients. The proportion of those who recommended TCM applications to their patients was higher (65.5%) than for those who had no disease that required treatment in the previous year (41.0%) (p = 0.046). Only 7.4% (n = 5) of family physicians have a TCM method certification, and 57.4% (n = 39) want to receive certified training. Acupuncture is the most well-known and recommended method, and cupping is the most commonly used method. More research is needed to determine the level of physicians and the factors that influence them, such as knowing, using, and recommending TCM applications.

Anahtar Kelimeler

Traditional and Complementary Medicine, Traditional Medicine, Knowledge, Family Medicine

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Argun, M., Durmuş, A., & Basat, M. (2018, Nisan 19-22). Türkiye’de akupunktur algısı: Ümraniye eğitim ve araştırma hastanesi örneği. [Bildiri]. I. Uluslararası Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Kongresi, İstanbul, Türkiye. Arslan, M., Şahne, B. S., & Şar, S. (2016). Dünya’daki geleneksel tedavi sistemlerinden örnekler: genel bir bakış. Lokman Hekim Dergisi, 6(3), 100-105. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/643766
• Aslan Yüksel, N. (2018). Hekimlerin geleneksel ve tamamlayıcı tıp uygulamalarına bakış açısı. [Basılmamış Tıpta Uzmanlık Tezi]. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi.
• Aytekin, M.A. (2019). Nebevî tıp arasında zikredilen hacamatın fikhi hükmü. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 48(48), 197-226. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/neuifd/issue/51645/624060
• Barnes, P.M., Bloom, B., & Nahin, R.L. (2008). Complementary and alternative medicine use among adults and children: United States, 2007. National Health Statistics Reports, 10(12), 1–23. Erişim adresi: https://www.cdc.gov/nchs/data/nhsr/nhsr012.pdf
• Berna, F., Göritz, A. S., Mengin, A., Evrard, R., Kopferschmitt, J., & Moritz, S. (2019). Alternative or complementary attitudes toward alternative and complementary medicines. BMC Complementary and Alternative Medicine, 19(1), 83. https://doi.org/10.1186/s12906-019-2490-z
• Çakmak, S., & Nural, N. (2017). Kronik hastalıklarda tamamlayıcı ve alternatif tedavi uygulamaları. Turkiye Klinikleri Internal Medicine Nursing, 3(2), 57-64. Erişim adresi: https://www.turkiyeklinikleri.com/article/en-kronik-hastaliklarda-tamamlayici-ve-alternatif-tedavi-uygulamalari-79271.html
• Çelik, A.S., & Kırca, N. (2018). İnfertil kadınların kullandıkları tamamlayıcı ve destekleyici bakım uygulamaları. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 21(3), 178-188. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunihem/issue/39680/427845
• Cırık, V., & Efe, E. (2017). Pediatri hemşireliğinde tamamlayıcı sağlık yaklaşımlarının önemi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 14(2), 144-149. https://doi.org/10.5222/HEAD.2017.144
• Demir, E. (2019). Sağlık çalışanlarının geleneksel ve tamamlayıcı tedavi yöntemlerine yönelik bilgi, tutum ve davranışları. [Basılmamış Yüksek Lisans Tezi] T.C. Biruni Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı.
• DiGianni, L. M., Garber, J. E., & Winer, E. P. (2002). Complementary and alternative medicine use among women with breast cancer. Journal of clinical oncology: Official journal of the American Society of Clinical Oncology, 20(18 Suppl), 34–38.
• Dünya Tabipleri Birliği. (2013). Helsinki bildirgesi insanlar üzerinde yapılan tıbbi araştırmalarla ilgili etik ilkeleri, 64. Erişim adresi: https://www.ttb.org.tr/images/stories/file/2013/helsinki.pdf Erişim tarihi: 28.03.2022
• Ege, B., Kurt, M.Y., Ege, M., & Geyik, A. (2020). Evaluation of attitudes of faculty of dentistry students on traditional and complementary medicine practices. Journal of Traditional Medical Complementary Therapies, 3(2), 178-190. https://doi.org/10.5336/jtracom.2020-73513
• Euronews. (2020). Ülkelerde kişi başına kaç doktor ve hastane yatağı düşüyor? Türkiye kaçıncı sırada? Erişim adresi: https://tr.euronews.com/2020/03/14/ulkelerde-kisi-basina-kac-doktor-ve-hastane-yatagi-dusuyor-turkiye-de-durum-ne
• Filiz, M. (2021). Sağlık çalışanlarının geleneksel ve tamamlayıcı tıp hakkındaki bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. [Basılmamış Tıpta Uzmanlık Tezi]. T.C. Sağlık Bakanlığı İzmir Sağlık Bilimleri Üniversitesi.
• Güngörmüş, Z., Kıyak, E. (2012). Ağrı yaşayan bireylerin tamamlayıcı ve alternatif tedaviye ilişkin bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi. Ağrı, 24(3), 123-129. https://doi.org/10.5505/agri.2012.63325
• Harris, P. E., Cooper, K. L., Relton, C., & Thomas, K. J. (2012). Prevalence of complementary and alternative medicine (CAM) use by the general population: a systematic review and update. International journal of clinical practice, 66(10), 924–939. https://doi.org/10.1111/j.1742-1241.2012.02945.x
• İkiışık, H., Kutay, F., Baltalı, O., Direk, Ş., Yaycı, S., Tahmazoğlu, E., Bayraktar, M., Gençtürk, Ö., & Maral, I. (2021). Araştırma görevlisi hekimlerin geleneksel ve tamamlayıcı tıp uygulamaları konusunda düşünce, tutum ve davranışları: kesitsel bir araştırma. Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Dergisi, 4(2), 246-255. https://doi.org/10.5336/jtracom.2021-82719
• Ilgaz, A., & Gözüm, S. (2016). Tamamlayıcı sağlık yaklaşımlarının güvenilir kullanımı için sağlık okuryazarlığının önemi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 9(2), 67-77. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/753026
• Işık, M. (2020). Sağlık Bilimleri Üniversitesi Bağcılar Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde eğitim alan uzmanlık öğrencilerinin, geleneksel ve tamamlayıcı tıp yöntemleri hakkındaki bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. [Basılmamış Tıpta Uzmanlık Tezi]. İstanbul Sağlık Bilimleri Üniversitesi.
• Karahancı, O., Öztoprak, Ü.Y., Ersoy, M., Ünsal, Ç.Z., Hayırlıdağ, M. & Büken, N.Ö. (2015). Geleneksel ve tamamlayıcı tıp uygulamaları yönetmeliği ile yönetmelik taslağının karşılaştırılması. Türkiye Biyoetik Dergisi, 2(2), 117-26.
• Koçak, S. (2020). Türkiye’deki aile hekimlerinin geleneksel ve tamamlayıcı tıp uygulamalarına bakış açısı. [Basılmamış Tıpta Uzmanlık Tezi]. T.C. Sağlık Bakanlığı Ankara Şehir Hastanesi Aile Hekimliği Kliniği.
• Koçdaş, M. (2013). Hekim, hemşire ve hastaların tamamlayıcı ve alternatif tedavi konusunda bilgi, tutum ve davranışları. [Basılmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi. Lafçı, D., & Kaşıkçı, M.K. (2014), Yataklı sağlık kuruluşunda görev yapan sağlık personelinin tamamlayıcı ve alternatif tedavi yöntemlerini bilme ve kullanma durumları. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(4), 1-18. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/gumussagbil/issue/23831/253878
• Mert, F. (2021). Sağlık çalışanlarının geleneksel ve tamamlayıcı tıp hakkındaki bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. [Basılmamış Tıpta Uzmanlık Tezi]. İzmir Sağlık Bilimleri Üniversitesi.
• Mollahaliloğlu, S., Uğurlu, F. G., Kalaycı, M., & Öztaş, D. (2015). Geleneksel ve tamamlayıcı tıp uygulamalarında yeni dönem. Ankara Medical Journal, 15(2), 102-105. https://doi.org/10.17098/amj.44789
• Molassiotis, A., Browall, M., Milovics, L., Panteli, V., Patiraki, E., & Fernandez-Ortega, P. (2006). Complementary and alternative medicine use in patients with gynecological cancers in Europe. International journal of gynecological cancer : official journal of the International Gynecological Cancer Society, 16 Suppl 1, 219–224. https://doi.org/10.1111/j.1525-1438.2006.00309.x
• Molassiotis, A., Fernández-Ortega, P., Pud, D., Ozden, G., Scott, J. A., Panteli, V., Margulies, A., Browall, M., Magri, M., Selvekerova, S., Madsen, E., Milovics, L., Bruyns, I., Gudmundsdottir, G., Hummerston, S., Ahmad, A. M., Platin, N., Kearney, N., & Patiraki, E. (2005). Use of complementary and alternative medicine in cancer patients: a European survey. Annals of oncology: official journal of the European Society for Medical Oncology, 16(4), 655–663. https://doi.org/10.1093/annonc/mdi110
• Mongiovi, J., Shi, Z., & Greenlee, H. (2016). Complementary and alternative medicine use and absenteeism among individuals with chronic disease. BMC complementary and alternative medicine, 16, 248. https://doi.org/10.1186/s12906-016-1195-9
• Omay, Ş. (2019). Geleneksel ve tamamlayıcı tıp uygulamaları hakkında hekimlerin görüşlerinin değerlendirilmesi. [Basılmamış Tıpta Uzmanlık Tezi]. İstanbul Sağlık Bilimleri Üniversitesi. Özçakır, A., Sadıkoğlu, G., Bayram, N., Mazıcıoğlu, MM., Bilgel, N, & Beyhan I. (2007). Türk pratisyen hekimler ve tamamlayıcı/alternatif tıp. Alternatif ve Tamamlayıcı Tıp Dergisi, 13(9), 1007-1010.
• Özcan, N. & İyisoy, M.S. (2020). Investigation of the knowledge and attitude of faculty members about traditional and complementary medicine applications. Journal of Traditional and Complementary Medicine, 3(2), 160-165.
• Öztürk, H. & Şaylıgil, Ö. (2016). Ethical viewpoint of the regulation on traditional and complementary medicine. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Ethics, 24(1), 1-10. https://doi.org/10.5336/mdethic.2016-50492
• Şahin, S. (2017). Geleneksel, tamamlayıcı, alternatif tıp uygulamalarına genel bir bakış. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 21(4), 159-62. https://doi.org/10.15511/tahd.17.00459
• Sönmez, C.I., Başer, D.A., Küçükdağ, H.N., Kayar, O., Acar, İ., ve ark. (2018). Tıp fakültesi öğrencilerinin geleneksel ve tamamlayıcı tıp ile ilgili bilgi durumlarının ve davranışlarının değerlendirilmesi. Konuralp Tıp Dergisi, 10(3), 276-281.
• Sözeri, E., & Kahraman, B.B. (2016), Hasta ve hemşire perspektifinden tamamlayıcı sağlık yaklaşımları. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(1), 39-42.
• T.C. Sağlık Bakanlığı (2014, 27 Ekim). Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yönetmeliği. Resmî Gazete (Sayı: 29158). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/10/20141027-3.htm
• T.C. Sağlık Bakanlığı Sertifikalı Eğitim Yönetmeliği. (2014, 04 Şubat). Resmî Gazete (Sayı: 28903). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/02/20140204-2.htm erişim tarihi 26/12/2022
• Sağlık İstatistikleri Yıllığı. (2018). T.C. Sağlık Bakanlığı (SB) Erişim adresi: https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/36134,siy2018trpdf.pdf?0. Erişim tarihi: 15.05.2020
• Geleneksel, tamamlayıcı ve fonksiyonel tıp uygulamaları dairesi başkanlığı. Sağlık bakanlığına bağlı uygulama merkezleri. (2022). T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Erişim adresi: https://shgmgetatdb.saglik.gov.tr/TR-21482/saglik-bakanligina-bagli-uygulama-merkezleri.html?Sayfa=1 Erişim tarihi: 27.12.2022
• Talhaoğlu, D. (2021). Geleneksel ve Tamamlayıcı Tedavi Uygulamaları. Journal of Integrative and Anatolian Medicine, 3(1), 16-29.
• Tekin Kaya, R. (2020). Hekimlerin ve toplumun geleneksel ve tamamlayıcı tıp konusundaki bilgi ve tutumları: Ankara örneği. T.C. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Ankara Dışkapı Yıldırım Beyazıt Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Aile Hekimliği Kliniği, Tıpta Uzmanlık Tezi, Ankara.
• Tokaç, M. (2013). Geleneksel Tıbba Akademik Yaklaşım: GETTAM. Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi, 28, 82-85.
• Türkiye İlleri Sağlık İstatistikleri. (2018). Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı (TESEV). Erişim adrtesi: https://www.tesev.org.tr/wp-content/uploads/Turkiye_Saglik_TR_ENG.pdf Erişim tarihi: 29.12.2022
• Tütüncü, S., & Etiler, N. (2017). Tıbbın alternatifi olmaz! Geleneksel alternatif ve tamamlayıcı tıp uygulamaları. Ankara Türk Tabipleri Birliği Yayınları. Erişim adresi: https://www.ttb.org.tr/kutuphane/gatt_2017.pdf Erişim tarihi: 29.03.2023
• Ulusal Çekirdek Eğitim Programı Çalışma Grupları (Ulusal Calısma Grubu ULUSAL CEP-2020 Ulusal Yetkinlik Ve Yeterlikler Çalışma Grubu ULUSAL CEP-2020 Davranış Sosyal Beşeri Bilimler Çalışma Grubu ULUSAL CEP-2020). (2020) Medical Faculty - National Core Curriculum-2020. Tıp Eğitimi Dünyası, 19(57 - 1), 1-146. https://doi.org/10.25282/ted.716873 UNESCO International Bioethics Commitee (IBC) (2013). Report of the Ibc on Traditional Medicine Systems And Their Ethical Implications. Erişim adresi: https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000217457 Erişim tarihi: 28.03.2023 Ünal, M., & Dağdeviren, H. N. (2019). Geleneksel ve tamamlayıcı tıp yöntemleri. Eurasian Jornal of Family Medicine, 8(1), 1-9. https://doi.org/10.33880/ejfm.2019080101
• Ünlüer, T. (2015). Sağlık çalışanlarında tamamlayıcı ve alternatif tıp (tat) yöntemlerinin kullanım sıklığı ve bu konudaki bilgi, tutum ve davranışlarının araştırılması. [Basılmamış Tıpta Uzmanlık Tezi]. Gülhane Askeri Tıp Akademisi.
• Verhoef, M. J., & Sutherland, L. R. (1995). Alternative medicine and general practitioners. Opinions and behaviour. Canadian family physician Medecin de famille canadien, 41, 1005–1011.
• Veri kaynağı. (2018). İllere göre 100 bin kişi başına düşen hastane yatak sayısı. Erişim adresi: https://www.verikaynagi.com/grafik/illere-gore-100-bin-kisi-basina-dusen-hastane-yatak-sayisi-2018/ Erişim tarihi: 29.12.2022.
• Watanabe, K., Matsuura, K., Gao, P., Hottenbacher, L., Tokunaga, H., Nishimura, K., Imazu, Y., Reissenweber, H., & Witt, C. M. (2011). Traditional japanese kampo medicine: clinical research between modernity and traditional medicine-the state of research and methodological suggestions for the future. Evidence-based complementary and alternative medicine: eCAM, 2011, 1-19. https://doi.org/10.1093/ecam/neq067
• World Health Organization (WHO). (2001). Legal status of traditional medicine and complementary/alternative medicine: A worldwide review. Erişim adresi: https://apps.who.int/iris/handle/10665/42452 Erişim tarihi: 28.03.2023
• World Health Organization (WHO). (2019). WHO global report on traditional and complementary medicine 2019. Erişim adresi: https://apps.who.int/iris/handle/10665/312342. Erişim tarihi: 28.03.2023
• World Health Organization (WHO). (2020). Traditional Medicine Strategy 2014-2023. WHO Library Cataloguing-in-Publication Data. Erişim adresi: https://www.who.int/medicines/publications/traditional/trm_strategy14_23/en/. Erişim tarihi: 02.05.2020
• Yavuz, M., İlçe, A.Ö., Kaymakçı, Ş., Bildik, G., & Dıramalı, A. (2007). Meme kanserli hastaların tamamlayıcı ve alternatif tedavi yöntemlerini kullanma durumlarının incelenmesi. Turkiye Klinikleri Jornal of Medical Science, 27, 680-686.
• Yılmaz, N., & Erdem, R. (2016). Uzmanlaşma ve tıpta bütüncül yaklaşım üzerine bir değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 7(16), 35-47. https://doi.org/10.21076/vizyoner.265466