Klasik Arap Şairleri Verrâk Ve El-İlbîrî’den İlim Talebelerine Tavsiyeler

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 2, 16 - 25, 31.12.2020

Adnan Arslan

Öz

Abbasi döneminden Mahmûd Verrâk (ö. 240/855) ve Mülûk-u Tavâif döneminden Ebû İshâk el-İlbîrî (ö. 459/1066) ikisi de önde gelen zühd şairlerindendir. Bu iki zühd şairi, şiirlerinde “fani dünya” konulu şiirlerin bilindik özellikleri yanında bir de “ilim” konusunu işlemişlerdir. Yaşadıkları dönemde ahlaki yozlaşma ve dünyevileşmenin ilmiye sınıfına da sirayet ettiğini görerek ilim talebelerini ikaz etme ihtiyacı hissetmişler ve ilme teşvikin yanı sıra ilmin yalnız ve yalnız Allah rızası için tahsil edilmesi hususunda tahşidatta bulunmuşlardır. Bu makalede dönemce birbirine yakın bu iki şairin divanlarındaki “ilim” temalı şiirleri içerik bakımından incelenmiştir. Girişte İslam dininin ilme ve ilim tahsiline yönelik teşvik ve uyarıları hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Sonrasında ise iki şairin divanları söz konusu çerçevede ele alınmıştır. Harfi çevirinin doğal olarak şiirin edebi sanatlarını yansıtamayacağı göz önünde bulundurularak bazı beyitler nesirleştirilerek aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arap dili ve belâgati, Klasik Arap şiiri, Verrâk, el-İlbîrî

Kaynakça

• ‘Anân, Muhammed Abdullah. Nihâyetu’l-Endelus ve târîhu’l-Arabi’l-muntasırîn. (Kahire: Matbaatu lecneti’t-te’lîf ve’t-terceme ve’n-neşr, 1966)
• Acar, H. İbrahim. “Talak” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 2010, İstanbul, 39, 496-500.
• Arslan, Adnan. “Şair Verrâk’tan Gençlere Öğütler”. Tasavvur: Tekirdağ İlahiyat Dergisi 4/2 (Aralık 2018): 826-838.
• Askeri Ebû Hilâl, el-Furûku’l-lugaviyye. tah: Muhammed İbrâhîm Selîm. Kahire: Dâru’l-ilmi ve’s-sekâfe, ts.
• Atilla, Yargıcı, “I. Abbasi Döneminde Zühd Şairleri”. Nüsha 19 (2005 Güz): 57-68.
• Carpentieri, Nicola. “Abû İshâq al-Ilberî: A Literary Revisitation”, Medievalia 19/1 (2016): 67-95.
• Coşkun, İbrahim, İslam Düşüncesinde İnkâr Problemi. İstanbul: Hikmetevi Yayınları, 2014.
• Cûdî, Abdulhamîd. “el-Lugatu fî şi’ri’z-zuhd inde Ebî İshâk el-İlbîrî el-Endelûsî”, Mecelletu kulliyeti’l-Âdâb ve’l-lugât 13 (2013): 91-111.
• Dayf, Şevki. Târihu’l-edebi’l-Arabi el-asru’l-Abbâsiyyi’l-evvel. 8. Baskı. Kahire: Dâru’l-maârif, 1966.
• Fâkihî, Cemaleddîn Abdullah Ahmed b. Ali. Mucîbu’n-nedâ ilâ şerhi katri’n-nedâ. tah: Mahmûd Abdülaziz Mahmûd, (Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, 1971).
• Ferhân, Bân Hamîd, “Şi’ru’z-zühd: en-Neş’etu ve’t-tetavvur”. Mecelletu kulliyeti’l-âdâb câmiatu Bağdât 103 (2013). Günday, Hüseyin. Klasik Arap Edebiyatında Mizahi Karakterler. Bursa: Emin Yayınları, 2013.
• İlbîrî, Ebû İshâk. Dîvânu Ebî İshâk el-İlbîrî, tah: Muhammed Rıdvân ed-Dâye. Beyrût: Dâru’l-fikri’l-muâsır, 1991.
• Mendû, Ahmed Abdunnâsır. “el-Bunâ’l-Uslûbiyye fî şi’ri Mahmûd el-Verrâk”. Mecelltu cîl ed-dirâsâtu’l-edebiyye ve’l-fikriyye 47 (2018): 87-102.
• Özdemir, Mehmet. “Mülûkü’t-Tavâif” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 2006, 31: 553-556.
• Palabıyık, Abdülkadir. “Hadis Literatüründe “Kitab’ül- İlim”ler”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13 (2001): 151-189.
• Parıldı, Metin. Ebu’l-Atâhiye Şiiri. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2007.
• Polat, Hüseyin. “Kur’an Âyetleri Işığında İman-İlim İlişkisi”. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/2 (Güz 2010): 181-199.
• Polater, Kadir. “Kur’ân’a Göre Bilgi-İman İlişkisi ve Yakîn Kavramı”. Ekev Akademi Dergisi 17/55 (Bahar 2013): 55-69. Söylemez, Mehmet Mahfuz. “Mahfuzât: Müslümanların Şehit Coğrafyası Endülüs”. Milel ve Nihal 12/1 (Ocak-Haziran 2015): 127-146.
• Süveysi, Muhammed. “Ebû İshâk el-İlbîrî” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1994, 10, 170.
• Şatşât, Alî Hüseyin. Nihâyetu’l-vucûdi’l-Arabî fi’l-Endelus. Kahire: Dâru Kubâ, 2001.
• Timurtaş, Abdülhadi. “Bir Şehir Mersiyesi Örneği: Ebu’l-Bekâ Er-Rundî’nin Endülüs Mersiyesi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 8/36 (Şubat 2015): 217-229.
• Verrâk, Mahmûd. Divânu Mâhmûd Verrâk Şâiru’l-hikmeti ve’l-mev’izah. tah: Velîd Gasâb, 1. Baskı, (Şam: Müessesetu’l-fünûn, 1988).
• Yar, Mustafa Fatih. Kitâbu’l-İlim ve Hadis Kaynaklarındaki Yeri. Yüksek Lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, 2010.