“Tehlikeli Oyunlar” Romanından “Tehlikeli Oyunlar” Tiyatro Oyununa Bir Oyunlaştırma Denemesi

Yıl 2025, Sayı: Pera’da Zaman, Mekân ve Sanat, 59 - 85, 07.09.2025

Mustafa Bal

Öz

Oğuz Atay, edebiyat ve tiyatro alanında özgün, yenilikçi eserler üretmiş önemli bir yazardır. Seyyar Sahne tiyatro ekibi tarafından “Tehlikeli Oyunlar” romanından “Tehlikeli Oyunlar” tiyatro oyununa yapılan oyunlaştırma ve bunun sahnelemesi ile romanın içsel çatışmaları, psikolojik derinlikleri yansıtılarak okur/ seyircinin metinle etkileşiminin artırılması amaçlanmıştır. Oyunlaştırma sürecinde ekip; sahne tasarımı ve mekân kullanımıyla temaları güçlendirmiş, karakterlerin iç dünyasını yansıtan özgün sahne düzenleri oluşturmuştur. Ortaya konan bu süreç; "Tematik Vurgu", "Dramatik Aksiyonun Yönelişi, "Figüral Kadro ve İlişkiler Düzlemi", "Zaman ve Mekan", "Anlatı Yapısı" başlıkları altında incelenmiştir. Çalışmamızda gerçekleştirilen bu dönüşüm sonucu Oğuz Atay’ın anlatım tarzındaki değişim ile anlatıcı kimliğinin farklılaşması, bunun hikâyenin derinliği ve anlatım gücüne etkisi araştırılmıştır. “Tehlikeli Oyunlar” romanının tiyatro uyarlaması, minimalist ögeler ve yenilikçi kurgusuyla hem edebiyat hem de tiyatro literatüründe önemli bir yer tutar. Böylelikle Atay’ın sanatsal kimliği güçlendirilmiş, tiyatro sanatına da büyük bir katkı sağlanmış olur.

Anahtar Kelimeler

Tiyatro , Edebiyat , Oyunlaştırma , Roman , Oyun

Kaynakça

• Kaynakça Atay, O. (2005). Günlük, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Atay, O. (2007a). Tutunamayanlar, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Atay, O. (2007b). Oyunlarla Yaşayanlar, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Atay, O. (2020). Tehlikeli Oyunlar, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Berne, E. (2020). İnsanların Oynadığı Oyunlar, İstanbul: Diyojen Yayıncılık.
• Bloom, H. (2014). Batı Kanonu, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Çakmak, B. (2012). Absürt Tiyatroda Oyun Kavramı ve Samuel Beckett'in Oyun Sonu ile Jean Genet'in Balkon Adlı Oyunlarına Yönelik Karşılaştırmalı Bir İnceleme, Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 34.
• De La Barca, C. (2011). Hayat Bir Rüyadır, çev.: B. Sabuncu. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Dervişcemaloğlu, B. (2002). Edebiyat ile Tıbbın Buluştuğu Nokta: Anlatısal Tıp, Yeni Türk Edebiyatı Dergisi, Sayı 6, s.101- 116.
• Dursun, Y. (2019). Oyunun Ontolojisi, Ankara: Doğu- Batı Yayınları.
• Ecevit, Y. (2005). Ben Buradayım… Oğuz Atay’ın Biyografik ve Kurmaca Dünyası, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ecevit, Y. (2014). Kurmaca Bir Dünyadan, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ergeç, Z. (2018). Bahtin'in Diyaloji Kuramı Çerçevesinde Modern Türk Romanına Bir Yaklaşım. (Yayınlanmış Doktora Tezi), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Gürbilek, N. (2012). Kötü Çocuk Türk, İstanbul: Metis Yayınları.
• Huizinga, J. (2017). Homo Ludens, çev.: A. Önal. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• İpşiroğlu, Z. (1995). Tiyatroda Uyarlama. İstanbul: Mitos Boyut Yayınları.
• Kaya, Y. (2008). Tehlikeli Oyunlar - Seyyar Sahne. https://tiyatronline.com/tehlikeli- oyunlar_-seyyar-sahne-3262 adresinden alınmıştır.
• Kundera, M. (2002). Roman Sanatı, çev.: A. Bora. İstanbul, Can Yayınları.
• Mordeniz, C. (2011). Tiyatroda Hareket, Eylem ve Diyalog. (Yayınlanmış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Mordeniz, C. (2021, 30. 11) tarihli görüşme notları.
• Moretti, F. (2005). Mucizevî Göstergeler / Edebi Biçimlerin Sosyolojisi Üzerine, çev.: Z. 26 Altok. İstanbul: Metis Eleştiri Yayınları.
• Pamuk, O. (1999). Öteki Renkler, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Seyppel, T. (1989). Oğuz Atay'ın Dünyası, çev.: T. Bora. İstanbul: İletişim Yayınları. Shakespeare, W. (2019). Nasıl Hoşunuza Giderse, çev.: Ö. Nutku. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Sezgin, S.Y., T. Volkan (2020). Oyun ve Oyunlaştırma, İstanbul: Gece Kitaplığı.
• Şenocak, A.E. (2011). Girard’ın Roman Kuramı Işığında Bir Oğuz Atay Uyarlaması: Tehlikeli Oyunlar. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Türk Dil Kurumu (t.y.). Güncel Türkçe Sözlük. Erişim tarihi: Temmuz 2025 https://sozluk.gov.tr
• Yiğitler, Ş. Ş. (2014). Oğuz Atay’ın Deliliğe Methiyesi: Tehlikeli Oyunlar, II. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Kongresi Bildiri Kitabı, s. 915, Burch Üniversitesi Saraybosna.
• Yüksek Öğretim Kurulu Web sitesi/ “Tez Tarama/ Oyunlaştırma”. Erişim Tarihi: Nisan 2024, www. tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp