Dünyadan Örnekleriyle Mahkemelerde Yapay Zekâ Hâkim Uygulamaları: Hedefler ve Mevcut Duruma Dair Bir Değerlendirme

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 24, 30.06.2024

Yücel Oğurlu

Öz

Hukuk mesleğinin icrasında yapay zekânın avukatlar, savcılar, hâkimler, noterler ve hukukçu akademisyenler için sağlayabileceği kolaylıklar ve riskler üzerinde titizlikle düşünülmesi gerekmektedir. Hukukçu akademisyen, avukat ya da noterler yapay zekâ araçlarından farklı şekillerde yararlanabilirler. Gerekli bilgi ve veriye ulaşmak, oluşturulmuş ve sonradan işlenmiş veriye ulaşmak ve hazır olarak oluşturulan kalıpları kullanmak gibi kolaylıklar akla ilk gelen yapay zekâ kullanım alanlarına örnek olarak gösterilebilir. Fakat bu aşamalardan daha ileri bir uygulama olanı, karar verme konumunda olan bir savcı veya özellikle de nihai kararları oluşturan bir hâkimin, yapay zekâ tarafından hazırlanan bir mahkeme kararından yararlanarak, kendi yorumunu da katarak, hüküm kurması veya mahkeme kararının tamamen bir yapay zekâ/bot tarafından verilmesi aşamasıdır. Hukuk alanında yapay zekâdan nasıl yararlanılacağı ve ne tür sorunlar doğurabileceğine ilişkin tartışmalar devam etmektedir. Bununla beraber artık yapay zekâ hâkimlerin hukuki uyuşmazlıkları çözdüğü örnek uygulamalar da ortaya çıkmaktadır.
Dünyada yapay zekâ çalışmalarında öncü ülkeler arasındaki rekabet hız kazanırken bir teori veya hayalden artık uygulamaya geçildiği görülüyor. Bugün artık Estonya’dan ABD ve İngiltere’ye, Japonya’dan Çin’e kadar birçok ülkede yapay zekâ hakimler ve arabuluculara başvuruluyor. Bu çalışmada, yapay zekâ alanında teorik öncülüğü üstlenen Japonya ve pratik öncülüğü yürüten ABD’deki yapay zekâ ilişkili hukuk çalışmaları hakkında kısaca bilgi verilmiş; birbiriyle küresel rekabeti sürdüren ve yapay zekâ uygulama örnekleriyle ABD ve Çin ile AB’deki yapay zekâ çalışmalarına değinilmiştir. Bununla, Dünya uygulamalarına bakarak bu konuya yeni başlayan ülkelerdeki çalışmalar için model alınabileceği umulmaktadır.
Bu çalışmada, yapay zekâ hâkimlerin karar verme araçları ile Japonya, ABD ve Çin’deki yapay zekâ hukuk uygulamalarına ve AB’deki yapay zekâ ile ilgili mevzuat çalışmalarına yer verilmiştir. Çalışmada, diğer ülke örneklerinden çıkarılabilecek dersler ve hukuk alanındaki yapay zekâ çalışmalarında dikkat edilmesi gereken konular hakkında da öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yapay Zekâ, Yapay Zekâ Hâkim, Akıllı Mahkeme, Makine Öğrenmesi, Algoritma

Artificial Intelligence Applications in Courts with Examples from the World: Objectives and Current Situation Detection

Öz

In the practice of the legal profession, the conveniences and risks that artificial intelligence can provide for lawyers, prosecutors, judges, notaries and legal academics should be carefully considered. Legal academics, lawyers or notaries can benefit from artificial intelligence tools in different ways. Accessing the necessary information and data, accessing created and post-processed data, and using ready-made patterns are examples of the first artificial intelligence usage areas that come to mind. However, a more advanced application than these stages is the stage where a prosecutor who is in a decision-making position or a judge, especially a judge who makes final decisions, makes use of a court decision prepared by artificial intelligence, adding his/her own interpretation, or the court decision is completely made by an artificial intelligence/bot. There are ongoing discussions on how to utilize artificial intelligence in the field of law and what kind of problems it may cause. However, there are now examples of artificial intelligence judges resolving legal disputes.
While the competition between the leading countries in AI studies in the world is accelerating, it seems that theoretical fiction has now moved from the advanced stages to the implementation. Today, AI judges and mediators are utilized in many countries, from Estonia to the US and UK, Japan to China. It is supposed that world applications will be useful for studies in countries that are just starting out in this subject.
This study includes the decision-making tools of AI judges and practices in Japan, USA, and China and regulations on AI in the EU. The study offered recommendations on the courses that can be learned from other country examples and the issues that should be considered in AI studies in the field of law.

Anahtar Kelimeler

Artificial Intelligence, AI Judge, Artificial Court, Machine Learning, Algorithm

Kaynakça

• Arf C, ‘Makine Düşünebilir mi ve Nasıl Düşünebilir?’ Atatürk Üniversitesi -Üniversite Çalışmalarını Muhite Yayma ve Halk Eğitimi Yayınları Konferanslar, Seri No: 1 (1959) 91
• Arruda A, ‘Legal Research Reimagined: The New ROSS’ (ROSS News 8 Temmuz 2018) <https://blog.rossintelligence.com/post/legal-research-tool-new-ross> Erişim Tarihi 10 Eylül 2022
• Claude ES and others ‘The Dartmouth Summer Research Project on Artificial Intelligence, Dartmouth College’ New Hampshire, (1956) <http://jmc.stanford.edu/articles/dartmouth/dartmouth.pdf> Erişim Tarihi 01 Nisan 2023
• Edge W and Reuters T, <kcba.org/kcba/membership/pdf/memben/Thomson _Reuters_WestEdge.pdf> Erişim Tarihi 21 Haziran 2022
• European Comission, Ethics Guidelines for Trustworthy AI (2019) <https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/library/ethics-guidelines-trustworthy-ai> Erişim Tarihi 1 Ağustos 2022
• European Commission, ‘Final White Paper on Artificial Intelligence- A European Approach to Excellence and Trust’ (COM (2020) 65 Final, 19 February 2020) <https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/commission-white-paper-artificial-intelligence-feb2020_en.pdf > Erişim Tarihi 9 Ağustos 2022
• European Commission, ‘Proposal for a Regulation of The European Parliament and of The Council Laying Down Harmonised Rules on Artifıcial Intelligence (Artificial Intelligence Act) and Amending Certain Union Legislative Acts’ (COM(2021) 206 Final 2021/0106 (COD, 21 April 2021) <https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:e0649735-a372-11eb-9585-01aa75ed71a1.0001.02/DOC_1&format=PDF> Erişim Tarihi 15 Haziran 2022
• European Parliament, ‘Resolution on Civil Law Rules on Robotics’ (8_TA (2017) 0051, A8-0005/2017, 16 February 2017) <https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-8-2017-0051_EN.html#title1> Erişim Tarihi 2 Ağustos 2023
• FGCS, Proceedings of the International Conference on Fifth Generation Computer Systems. FGCS 1992, June 1-5, Tokyo, Japan, IOS Press 1992 ‘Initiative on Civil Law Rules on Robotics and Artificial Intelligence’ <https://www.europeansources.info/record/initiative-civil-law-robotics-artificial-intelligence/> Erişim Tarihi 1 Ağustos 2023
• Ji W, ‘The Change of Judicial Power in China in the Era of Artificial Intelligence’ (2020) (7) Asian Journal of Law and Society 515
• Katsumi N and Ken S, ‘AI Applications to the Law Domain in Japan’ (2020) (7) <https://www.cambridge.org/core/services/aop-cambridge-core/content/view/B0E405E2EBC9BED36D9D38E736B4A099/S2052901520000352a.pdf/ai_applications_to_the_law_domain_in_japan.pdf> erişim tarihi 5 nisan 2022 Asian Journal of Law and Society s 472
• Lex Machina, <https://lexmachina.com/> Erişim Tarihi 30 Mayıs 2022
• Masha M, Michel V and Martijn W, ‘Using Machine Learning to Predict Decisions of the European Court of Human Rights’ (2020) (28) Artificial Intelligence and Law 237, 267
• Mowery D and Simcoe T, ‘Is the Internet a US Invention?- an Economic and Technological History of Computer Networking’ (2002) 8 (31) Research Policy 1369, 1371
• Obama B, ‘Long Range Plan for Information Technology’ (United States Courts The White House 30 June 2016) <https://www.uscourts.gov/sites/default/files/2019_it_long_range_plan.pdf> Erişim Tarihi 29 Haziran 2022
• Obama B, ‘Fact Sheet: Launching the Data-Driven Justice Initiative: Disrupting the Cycle of Incarceration’ (White House 2016) <https://obamawhitehouse.archives.gov/the-press-office/2016/06/30/fact-sheet-launching-data-driven-justice-initiative-disrupting-cycle> Erişim Tarihi 29 Haziran 2022
• Ogurlu Y, Shagieva RV and Alexander S, ‘A Debate on Artificial Intelligence in Area of Law and the Legal Professions’ in Towards an Increased Security: Green Innovations, Intellectual Property Protection and Information Security (Conference Paper, 2021)
• Oğurlu Y, İdare Hukukunda “E-Devlet” Dönüşümü ve Dijitalleşen Kamu Hizmeti (On İki Levha Yayınları 2010)
• Oğurlu Y, ‘Yapay Zekânın Neresindeyiz?’ (29 Aralık 2017) <https://www.dirilispostasi.com/makale/yapay-zekânin-neresindeyiz-5a78436d18e540239c10aa86> Erişim Tarihi 21 Ağustos 2023
• Oğurlu Y, ‘Mesleklerin Geleceği, Yapay Zekâ ve Üretim’, (9 Kasım 2019) <https://www.dirilispostasi.com/makale/6199465/prof-dr-yucel-ogurlu/mesleklerin-gelecegi-yapay-zeka-ve-uretim> Erişim Tarihi 12 Ağustos 2022
• Ronald K, ‘Cybernetics, Automata Studies, and the Dartmouth Conference on Artificial Intelligence’ (April 2011) 4 (33) IEEE Annals of the History of Computing 5
• Report from The Commission to The European Parliament, The Council and The European Economic and Social Committee, Report on the Safety and Liability Implications of Artificial Intelligence, the Internet of Things and Robotics, Brussels, 19.2.2020 COM (2020) 64 Final <https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:52020DC0064&WT.mc_id=Twitter> Erişim Tarihi 15 Haziran 2022
• Report on Charter of the National Science and Technology Council Select Committee On Artificial Intelligence <https://epic.org/SelectCommitteeonAI.pdf> Erişim Tarihi 30 Haziran 2022
• Susan J, Peter M and Ronald S, ‘LEGOL2.0: A Relational Specification Language for Complex Rules’ (1979) 4 (4) Information Systems 293
• Thorne M, ‘Reflection on TAXMAN: An Experiment on Artificial Intelligence and Legal Reasoning’ (1977) (39) Harvard Law Review 837
• Thorne M, ‘The TAXMAN Project: Towards a Cognitive Theory of Legal Argument, Computer Science and Law’ in B. Niblett (eds), Computer Science and Law: An Advanced Course (Cambridge University Press 1980)
• The White House, ‘Accelerating America’s Leadership in Artificial Intelligence, The White House’ (11 Şubat 2019) <https://www.nitrd.gov/nitrdgroups/images/7/73/Accelerating-americas-leadership-in-artificial-intelligence.pdf> Erişim Tarihi 30 Haziran 2022
• Uspensky V and Semenov A, Algorithms: Main Ideas and Applications (Kluwer Academic Publisher 1993) Preface IX
• Vasdani T, ‘From Estonian AI Judges to Robot Mediators in Canada’, (U.K, The Lawyer’s Daily, 2021) <https://www.lexisnexis.ca/en-ca/ihc/2019-06/from-estonian-ai-judges-to-robot-mediators-in-canada-uk.page> Erişim Tarihi 29 Haziran 2021
• Wang R, ‘Legal Technology in Contemporary USA and China, Computer Law & Security Review’ (2020) (39) Computer Law & Security Review 1
• Yiliaer A ve Oğurlu Y, ‘Yapay Zekâ Uygulamalarının Kişisel Verilerin Korumasına Dair Doğurabileceği Sorunlar ve Çözüm Önerileri’ (2021) 20 (41) İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 765