Review of the Administration's Telemedicine Applications with the Dimension of the Pandemic

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 1, 54 - 89, 30.06.2024

Aynur Hasoğlu , Zeynep Şeker

Öz

Telemedicine applications, which mean that medical interventions are carried out through information and communication technologies (ICT), provide health services as opportunity across long distances. Telemedicine allows providing health services to people, especially during extraordinary periods such as war, disaster and pandemic, despite the difficult conditions created by these periods. However, as a result of the development of technology, the application area of telemedicine is increasing not only in these difficult times but also in our daily lives. Especially during the Covid-19 pandemic, it has become clear that telemedicine is not a luxury but a necessity. Telehealth, on the other hand, is a more inclusive term than telemedicine and can be briefly explained as the provision of services related to diagnosing and treating patients, physician training, patient education, administrative functions, video conferencing and continuing medical education through telecommunication technologies. In this study, an examination was carried out on the telemedicine applications that started to be implemented with the pandemic in our country and the Regulation on the Provision of Remote Health Services regarding telemedicine, which has found such a wide regulatory area legally for the first time. At the same time, this study includes telemedicine applications that are currently implemented and can be implemented by the administration. Finally, in this study, the responsibility of the administration arising from telemedicine services and the solutions to the controversial issues arising from the provision of these services are mentioned. Solutions to licensing and procedural administrative obstacles, which are among the biggest obstacles encountered in telemedicine applications, can only be found through administrative activities. So that, pilot practices of the administration are important in the development of telemedicine, which can be applied in almost every field today. For these reasons, our study focused on the administration's telemedicine practices. In addition, our study includes examples from around the world regarding telemedicine regulations that can be applied by the administration. As a result, in a period when the workload of physicians and violence against physicians increases, it is very important for the administration to make more regulations regarding solutions.

Anahtar Kelimeler

Telemedicine Application, Covid-19, Pandemic, Administration, Health Law

İdarenin Teletıp Uygulamalarının Pandemi Boyutuyla İncelenmesi

Öz

Tıbbi müdahalelerin bilgi ve iletişim teknolojileri (BİT) aracılığıyla yürütülmesi anlamına gelen teletıp uygulamaları, mesafeler arası sağlık hizmeti sunma imkânı sağlamaktadır. Teletıp; özellikle savaş, afet ve pandemi gibi olağanüstü dönemlerde bu dönemlerin yarattığı zorlu koşullara rağmen insanlara sağlık hizmeti sunulmasına imkân sağlamaktadır. Ancak teknolojinin gelişmesiyle beraber teletıbbın uygulama alanı, sadece bu zorlu dönemlerde değil günlük hayatımızda da artmaktadır. Özellikle Covid-19 pandemisinde teletıbbın bir lüks değil ihtiyaç olduğu açıkça görülmüştür. Telesağlık ise teletıbba göre daha kapsayıcı bir terim olmakla beraber kısaca; telekomünikasyon teknolojileri aracılığıyla hastalara teşhis koymaya ve tedavi etmeye, hekim eğitimine, hasta eğitimine, idari işlevlere, video konferansa ve sürekli tıp eğitimine ilişkin hizmetlerin sunumu olarak açıklanabilecektir. Çalışmamızda, ülkemizde pandemiyle beraber uygulanmaya başlanan teletıp uygulamalarını inceledik. Bu inceleme yapılırken teletıbbın yasal olarak ilk defa bu kadar geniş düzenlendiği Uzaktan Sağlık Hizmetlerinin Sunumu Hakkında Yönetmelik ele alınmıştır. Aynı zamanda bu çalışmada, idare tarafından halihazırda uygulanmakta olan ve uygulanabilecek teletıp uygulamalarına yer verilmiştir. Son olarak ise idarenin teletıp hizmetlerinden doğan sorumluluğundan ve bu hizmetlerin sunumundan doğan tartışma konularına ilişkin çözüm yollarından bahsedilmiştir. Teletıp uygulamalarında karşılaşılan en büyük engellerden olan lisanslamaya ve prosedüre ilişkin idari engellere yine ancak idari faaliyetlerle çözüm getirilebilecektir. Bu açıdan günümüzde hemen hemen her alanda uygulama imkânı olan teletıbbın gelişiminde, idarenin pilot uygulamaları önem arz etmektedir. Bu nedenlerle çalışmamızda idarenin teletıp uygulamaları üzerinde durulmuş ve idarenin hayata geçirebileceği teletıp düzenlemelerine dünyadan örneklerle yer verilmiştir. Hekimlerin iş yükünün ve hekimlere yönelik şiddetin arttığı bir dönemde çözüm yollarına ilişkin idare tarafından daha fazla düzenleme yapılması oldukça önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Teletıp Uygulaması, Covid-19, Pandemi, İdarenin Sorumluluğu, Sağlık Hukuku

Kaynakça

• Akyıldız S ve Özkan H, Açıklamalı-İçtihatlı Hasta ve Hekim Hakları ve Yükümlülükleri (Seçkin Yayıncılık 2008)
• Akyıldız S ve Özkan H, Hasta-Hekim Hakları ve Davaları (Seçkin Yayıncılık 2012)
• Aşkın D, ‘Covid-19 Pandemisi, Yeni Dışlanma Zeminleri ve Sorumluluk Alanları: Türkiye’de Virüsün Yayılışını Engelleme Politikaları ve Toplumsal Bağlam’ (2021) 5 (1) Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Dergisi 145
• Atay EE, Odabaşı H ve Gökcan HT, İdarenin Sorumluluğu ve Tazminat Davaları (2003)
• Atay EE, İdare Hukuku (3 bs, Seçkin Yayıncılık 2022)
• BBC, ‘Hasta ve hastalık sayısı artarken, doktor sayısı azalıyor’ (27 Eylül 2022) <https://www.bbc.com/turkce/articles/czdn7xgzgxqo> Erişim Tarihi 05 Ekim 2023
• Bereket Z, ‘Sağlık Hizmetleri Dolayısıyla İdarenin Sorumluluğu’ iç Mustafa Fadıl Yıldırım ve Ender Ethem Atay (ed), Sorumluluk ve Tazminat Hukuku Sempozyumu (Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Basımevi 2009) 646
• Bringing Health Care to the Patient: an Overview of the Use of Telemedicine in OECD Countries, (OECD Puplications 2020)
• Brown NA, ‘State Medicaid and Private Payer Reimbursement for Telemedicine: An Overview’ (2006) 12 Journal of Telemedicine and Telecare 32
• Burke BL and others, ‘Telemedicine: Pediatric Applications’ (2015) 136 (1) Pediatrics e293
• Can H, ‘Sağlık Hizmetlerinde İdarenin Organizasyon Sorumluluğu’ (2022) Türkiye Barolar Birliği Dergisi 183
• Covid-19 (sars-cov-2 enfeksiyonu) Temaslı Takibi, Salgın Yönetimi, Evde Hasta İzlemi ve Filyasyon Rehberi (T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü) (28 Mayıs 2021)
• Çağlayan R, ‘Risk İlkesi Gereğince İdarenin Kusursuz Sorumluluğu Bağlamında Sosyal Risk İlkesi’ iç Mustafa Fadıl Yıldırım ve Ender Ethem Atay (ed), Sorumluluk ve Tazminat Hukuku Sempozyumu (Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Basımevi 2009) 462
• Çağlayan R, İdari Yargılama Hukuku (Seçkin Yayıncılık 2016)
• Çınarlı S, Boulanger ÖD ve Azak K, ‘Anayasa Mahkemesi ve Danıştay Kararlarında Manevi Tazminat Sebebi Olarak Aydınlatılmış Onamın İncelenmesi’ iç Hakan Hakeri, Cahid Doğan (ed), IV. Uluslararası Tıp Hukuku Kongresi (Aristo Yayınevi 2021)
• Daar JF ve Koerner S, ‘Telemedicine: Legal and Practical Implications’ (1997) 19 Whittier Law Review 3
• Deschamps P and others, ‘Potential Effects of Covid-19 on Training in CAP: the Balance After a Year’ (2021) 30 (12) European Child & Adolescent Psychiatry 1833
• Dilbaz B, Kaplanoğlu M ve Kaya Kaplanoğlu D, ‘Teletıp ve Telesağlık: Geçmiş, Bugün ve Gelecek’ (2020) 4 (1) Eurasian Journal of Health Technology Assessment 40
• Doğramacı YG, ‘Teletıp, Sağlık Turizmi ve Uzaktan Sağlık Hizmetleri: Mesafeli Sözleşmeler’ (2020) 78 (2) İstanbul Hukuk Mecmuası 657
• Eroğlu Durkal M, ‘İdarenin Hatalı Tıbbi Müdahaleden Kaynaklanan Sorumluluğu’ iç Emre Gökyayla (ed), 8. Uluslararası Hukuk Sempozyumu (Asos Yayınevi 2022) 136
• Eroğlu Durkal M, ‘İdarenin Sorumluluğunun Ortaya Çıkışı ve Temeli’ (2019) 23 (1) Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 159
• Er Ü, Sağlık Hukuku (Savaş Yayınları 2008)
• Eren F, Borçlar Hukuku Özel Hükümler (Yetkin Yayınları 2016)
• Ersöz AK, Türk İdaresinin Sağlık Hizmetlerinden Kaynaklanan Sorumluluğu (On İki Levha Yayıncılık 2012)
• Esen H ve Aykal G, ‘Sağlık Kurumlarında Yaşanan Şiddetin Değerlendirilmesi: Eğitim ve Araştırma Hastanesi Örneği’ (2020) 7 (1) Sağlık Akademisyenleri Dergisi 1
• Esin Y, Danıştay’da Açılacak Tazminat Davaları-İkinci Kitap: Esas, İdarenin Sorumluluğu (2 bs ,1976)
• Farmer JC, ‘Important Administrative Aspects of Critical Care Telemedicine Programs’ in Kianoush B. Kashani (ed), Intensive Care Unit Telemedicine, An Issue of Critical Care Clinics (Elselvier Inc. 2019) 411
• Gözler K ve Kaplan G, İdare Hukukuna Giriş (Ekin Basım Yayım Dağtım 2015)
• Gözübüyük AŞ ve Tan T, İdare Hukuku C. I (1999)
• Günday M, İdare Hukuku (10 bs, 2011)
• Hakeri H, Tıp Hukuku (Seçkin Yayıncılık 2015)
• Hilthy DM et al, ‘Clinical and Educational Telepsychiatry Applications: A Review’ (2004) 49 (1) The Canadian Journal of Psychiatry 12
• Hubley S and others, ‘Review of Key Telepsychiatry Outcomes’ (2016) 6 (2) World Journal of Psychiatry 269
• Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü, ‘Tele Sağlık’ <https://www.hssgm.gov.tr/TeleSaglik> Erişim Tarihi 24 Ekim 2023
• İpek M, ‘Sağlık Hizmetlerinde İdarenin Hukuki Sorumluluğu’ (Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi 2019)
• İşlek E vd, ‘Türkiye’de COVID-19 Pandemisi Yönetimi ve Sağlık Politikası Stratejileri’ (2021) 4 (2) Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı Dergisi 54
• Uzun Kazmacı Ö, ‘İnternet Ortamında Kurulan Mesafeli Sözleşmelerde Tüketicinin Korunması’ (2016) 22 (3) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 2791
• Kronik Hastalıklar İçin Uzaktan Sağlık Hizmeti Sunumu Kılavuzu (T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü) (2022)
• Larkin PJ, Fishpaw M and McCarthy L, ‘Telemedicine and Occupational Licensing’ (2021) 73 (4) Administrative Law Review 747
• Odyakmaz Z ve Keskin B, Anayasa Mahkemesi ve Danıştay Kararları Işığında Sağlık Hizmetlerinde İdarenin Kusursuz Sorumluluğunun Gerekliliği (Yetkin Yayınları 2020)
• Onar SS, İdare Hukukun Umumi Esasları C. III (1966)
• Önal Ö ve Kalaycı Ö, ‘Türkiye’de COVID-19 Pandemisi Sürecinde, Filyasyon, Surveyans ve Temaslı Takibi Çalışmaları’ (2021) özelsayı (1) Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 241
• Altınay Özdemir M, ‘Covid-19 Salgını Sonrası Alınan Önlemlerle Turizm: Muhtemel Senaryolar’ (2020) 7 (2) Journal of Recreation and Tourism Research 222
• Özgül ME, ‘Yeni Tıbbi Yöntemlerin Hukuka Uygunluğu’ (Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi 2010)
• Portnoy J, Waller M and Elliott T, ‘Telemedicine in the Era of COVID-19’ (2020) 8 (5) The Journal of Allergy and Clinical Immunology: In Practice 1489
• Reisner R, Slobogin C and Rai A, Law and the Mental Health System Civil and Criminal Aspects (West Group 1999)
• Sağlık Bakanlığı, ‘Teleradyoloji Nedir? - Sağlık Bakanlığı’ <https://teleradyoloji.saglik.gov.tr/> Erişim Tarihi 24 Ekim 2023
• Sarıca R, ‘Hizmet Kusuru ve Karakterleri’ (1949) 15 (4) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 858
• Yokuş Sevük H, ‘Yeterli Tıbbi Bakıma Erişebilme Hakkına AİHM’in Yaklaşımı’ iç Hakan Hakeri ve Cahid Doğan (ed), IV. Uluslararası Tıp Hukuku Kongresi (Aristo Yayınevi 2021)
• Şengelen M, ‘Teletıp Uygulamaları ve Bilimsel Araştırma Gereksinimi’ iç Yeşim Kutsal Gökçe ve Dilek Aslan (ed) Teletıp Yaşlılık ve Teletıp Uygulamaları (Hangar Marka İletişim Reklam Hizmetleri Yay. Ltd. Şti. 2021)
• Şimşek AÇ vd, ‘Contact Tracing Management of the COVID-19 Pandemic’ (2020) 77 (3) Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi 269
• Tan T, İdare Hukuku (Turhan Kitabevi 2018)
• Taşçı Bİ, ‘Sağlık Hizmetlerinin Sunumunda İdarenin Tazmin Sorumluluğu’ (2022) 494 Türk İdare Dergisi 337
• Telepsikiyatri Uygulama Rehberi (Türkiye Psikiyatri Derneği) [2022]
• Tuckson RV, Edmunds M and Hodgkins ML, ‘Telehealth’ (2017) 377 (16) The New England Journal of Medicine 1585
• Türk Eczacıları Birliği, ‘Hekimlerin 01.01.2016 Tarihinden İtibaren E-reçetelerde Güvenlikli Elektronik İmza Kullanımı Zorunluluğu Hakkında’ <https://www.teb.org.tr/news/6911/Hekimlerin-01012016-Tarihinden-%C4%B0tibaren-Ere%C3%A7etelerde-G%C3%BCvenlikli-Elektronik-%C4%B0mza-Kullan%C4%B1m%C4%B1-Zorunlulu%C4%9Fu-Hakk%C4%B1nda> Erişim Tarihi 14 Kasım 2023
• Unützer J, Kimmel RJ and Snowden M, ‘Psychiatry in the age of COVID 19’ (2020) 12 (2) World Psychiatry 130
• Üşenmez H, ‘İdarenin Sağlık Hizmetinin Yürütülmesinde Organizasyon Kusurundan Kaynaklanan Hukuki Sorumluluğu’ (Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi 2023)
• World Health Organisation, ‘Telemedicine, Telehealth, and Health Information Technology’ (Mayıs 2006) <https://www.who.int/goe/policies/countries/usa_support_tele.pdf?ua=1> Erişim Tarihi 12 Temmuz 2021
• World Health Organization, ‘A Health Telematics Policy in Support of WHO's Health-for-all ‘Strategy for Global Health Development: Report of the WHO Group Consultation on Health Telematics, Geneva: 11-16 December, 1997’ <https://apps.who.int/iris/handle/10665/63857> Erişim Tarihi 30 Nisan 2024
• World Medical Association, ‘Telemedicine – WMA - The World Medical Association’ (11 Ekim 2022) <https://www.wma.net/policy-tags/telemedicine/#:~:text=Telemedicine%20is%20the%20practice%20of,information%20transmitted%20through%20telecommunication%20systems> Erişim Tarihi 24 Ekim 2023
• Yıldız H, ‘İdarenin Sosyal Risk Sorumluluğunda İlliyet Bağı Meselesi’ (2015) 116 (27) TBB Dergisi 135
• ‘'Doktor dövüyoruz' lafına suç duyurusu - Cumhuriyet Gazetesi’ (7 Mayıs 2023) <https://www.cumhuriyet.com.tr/siyaset/doktor-dovuyoruz-lafina-suc-duyurusu-2078553> Erişim Tarihi 28 Temmuz 2023
• ‘Dr. e-Nabız | T.C. Sağlık Bakanlığı Görüntülü Görüşme’ <https://dr.enabiz.gov.tr/#/> Erişim Tarihi 24 Ekim 2023
• ‘e-Nabız Rehber: Anasayfa’ <https://rehber.enabiz.gov.tr/> Erişim Tarihi 24 Ekim 2023
• ‘Hekimlerden 'ek randevu' tepkisi…’ (06 Ekim 2022) <https://www.sozcu.com.tr/2022/saglik/hekimlerden-ek-randevu-tepkisi-7402613/> Erişim Tarihi 05 Ekim 2023
• ‘Mesafeli Satış Sözleşmesi Nedir? Sözleşmesi Örneği’ (18 Temmuz 2020) <https://www.projesoft.com.tr/mesafeli-satis-sozlesmesi-nedir-sozlesmesi-ornegi/> Erişim Tarihi 05 Ekim 2023
• ‘One Hundred Eleventh Congress of the United States of America’ (5 Ocak 2010), <https://www.govinfo.gov/content/pkg/BILLS-111hr3590enr/pdf/BILLS-111hr3590enr.pdf> Erişim Tarihi 26 Ocak 2024
• ‘Randevusuna geç kalan hasta diş hekimini bu hale getirdi!’ (13 Şubat 2018) <https://medimagazin.com.tr/dis-hekimi/randevusuna-gec-kalan-hasta-dis-hekimini-bu-hale-getirdi-76255> Erişim Tarihi 01 Ağustos 2023
• ‘Randevuya geç kalıp, doktoru darbetti!’ (07 Ocak 2023) <https://www.gazetevatan.com/yasam/randevuya-gec-kalip-doktoru-darbetti-hasta-hakkindaki-gercegi-polislerden-ogrendi-2076978> Erişim Tarihi 01 Ağustos 2023
• ‘Sürekli doku şekeri ölçümü (CGM) – diabinfo’ <https://www.diabinfo.de/tr/diyabetli-yasam/tedavi/suerekli-doku-sekeri-oelcuemue.html> Erişim Tarihi 06 Eylül 2023
• ‘Sürekli doku şekeri ölçümü (CGM) – diabinfo’ ‘Uzaktan Sağlık Bilgi Sistemi (USBS)’ <https://kayittescil.saglik.gov.tr/TR-90714/uzaktan-saglik-bilgi-sistemi-usbs.html> Erişim Tarihi 06 Eylül 2023
• KARARLAR AYM, BN: 2017/17310 T 19.10.2021 D 10 D, E 2004/10337, K 2006/4726, T 30.06.2006 Y 4 CD, E 2003/1064, K 2004/2055, T 11.02.2004 Y 4 CD, E 2005/7665, K 2006/12374, T 13.06.2006 Y 9 CD, E 2006/8205, K 2007/3604, T 30.04.2007 Y 9 CD, E 2007/2061, K 2007/3133, T 11.04.2007