Rokeach Değerler Envanteri Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması

Yıl 2013, Cilt: 16 Sayı: 29, 81 - 105, 01.06.2013

Ayşem Çalışkur A. Esra Aslan

Öz

Bu araştırmanın amacı, Rokeach’ın 1967 yılında ilk kez geliştirdiği değerler envanterinin güvenirlik ve geçerlik çalışmasını yapmaktır.Araştırmada İstanbul ilinde iki ayrı üniversitede, Üniversite Seçme ve Yerleştirme puan türleri esasına göre Eşit Ağırlıklı EA-2 , Sayısal SAY-2 , Sözel SÖZ-2 ve Dil DİL puanlarından üniversite sınavını kazanmış, farklı bölümlerde öğrenim gören 17-39 yaş arası, çoğunluğu lisans birinci ve ikinci sınıf öğrencilerinden, toplam N=283 veri toplanmıştır. Analizlerde, ayrıca 37 öğrencinin verileri güvenirlik çalışmasının test-tekrar test analizlerinde kullanılmıştır.Rokeach Değerler Envanteri’nin güvenirlik ve geçerlik çalışması doğrultusunda korelatif yöntem ve faktör analizi yöntemleri uygulanmıştır. Testin test-tekrar test güvenirliğini belirlemek üzere ilk aşamada, aynı öğrenci gruplarına aynı test iki farklı zamanda verilmiş ve iki ayrı uygulama arasındaki fark olup olmadığını belirlemek üzere, bir sıralama ölçeği olan değerler envanterine uygun nonparametrik Wilcoxon Testi yapılmıştır. Yapılan istatistiksel analiz sonuçlarına göre, amaçsal değerlerin hiçbirinde birinci ve ikinci uygulama arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. Sıralama ölçeği türünde olan Rokeach değerler envanterinin test-tekrar test güvenirlik katsayısının bulunması için Spearman Korelasyon Katsayısı hesaplanmıştır. Güvenirlik katsayılarının amaçsal değerler için Rho=.13 ile .78 arasında, araçsal değerler için ise Rho=.12 ile .62 arasında değiştiği görülmüştür. Amaçsal değerler alt testinin 9. heyecanlı bir yaşam madde ve 16. madde sosyal onay hariç tüm maddeleri için anlamlıkorelasyon sonuçları elde edilmiştir. Envanterin geçerlik çalışması kapsamında, yapı geçerlik düzeyini belirlemek üzere Kaiser-Meyer-Olkin analizi sonucunda elde edilen KMO= .51 değeri, çalışma grubunun eleman sayısının faktör analizi yapmak için yeterli olduğunu göstermektedir. Barlett test sonucunda da χ2= 2989,25 p

Anahtar Kelimeler

Anahtar Sözcükler: Değerler, Rokeach Değerler Envanteri, değer ölçümü.

Rokeach Values Inventory Reliability and Validity Study

Öz

The purpose of this study is to implement the reliability and validity study fort he values inventory developed by Rokeach for the first time in 1967.In the study, Total data N=283 has been collected from two different universities in Istanbul. The selection and placement scores received from the university entrance exam, i.e. Equal Weighted EA-2 , Numerical SAY-2 , Verbal SÖZ-2 and Language DİL were taken into consideration for the selection of the students from different departments, between the ages of 17-39; mostly from the first and second year undergraduate students. In the analyses, the data collected from 37 students, were used in the reliability study test-retest analysis.Correlation method and factor analyses were applied in accordance with the reliability and the validity study of Rokeach Values Inventory. In the first stage, the same test was given to the same groups of students at two different times in order to determine the test-rest reliability of the test and nonparametric Wilcoxon test appropriate for the values inventory which is ranking scale, was applied in order to determine whether there is any difference between two separate applications or not. According to the results of the statistical analyses, there was no statistically significant difference found between the first and second application. Spearman correlation coefficent was calculated to determine the test-retest reliability coefficient of the ranking scale type Rokeach values inventory. It was observed that the reliability coefficents ranged between Rho=.13 and .78 for terminal values and between Rho=.12 and .62 for instrumental values. Significant correlation results were obtained for all Articles of the terminal value sub-test except Article 9 an exciting life and Article 16 social approval . The KMO= .51 value obtained as a result of the Kiaser-Meyer-Olkin analysis to determine the structural validity level within the scope of the study for the inventory validity, shows that the number of elements of the study group is enough to do factor analysis. A significant result χ2= 2989.25 p

Anahtar Kelimeler

Values, Rokeach Values Inventory, values assessment

Kaynakça

• Bilgin, N. ve Araz, A. (1995). Rokeach Değer Envanteri, N. Bilgin (Ed.), Sosyal Psi- kolojide Yöntem ve Pratik Çalışmalar. İstanbul: Sistem Yayıncılık
• Bilgin, N. (2003). Sosyal Psikoloji Sözlüğü: Kavramlar, Yaklaşımlar, Ankara: Bağ- lam Yayıncılık.
• Bilsky, W.& Koch, M. (2000). On the content and structure of values: Universals or methodological artefacts? J. Blasius, J. Hox, E. deLeeuw ve P. Schmidt (Eds.), Social Science Methodology in the New Millennium Proceedings of the Fifth In- ternational Conference on Logic and Methodology, Cologne.
• Büyüköztürk, Ş.(2011). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. İstanbul: Pegem Akademi.
• Cantez, E. (1977). Kişilik Gelişmesinde Kültür, Çevre ve Sosyo-Ekonomik Faktörler- den Etkilenme, yayınlanmamış doçentlik tezi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fa- kültesi Tecrübî Psikoloji Kürsüsü İstanbul.
• Çalışkur, A. (2008). Üniversite öğrencilerinin yaşam değerleriyle kişilik özellikleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bi- limleri Enstitüsü.
• Çileli, M. ve Tezer, E. (1998). Life and value orientations of Turkish university stu- dents. Adolescence, 33 (129), 219-228.
• Durmuş, Ç. (1996). Değerlerin meslek grupları açısından incelenmesi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güngör, E. (1998). Değerler Psikolojisi Üzerinde Araştırmalar. (2. basım). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Hitlin, S. & Piliavin, J.A. (2004). Values: Reviving a domant concept. Annual Review of Sociology, 302 (1), 359-393.
• Hofstede, G. (1980). Culture’s Conseqences: International Differences in Work-related Values. Beverly Hills, CA: Sage.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1990). İnsan-Aile- Kültür. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1999). Yeni İnsan ve İnsanlar.(10. Basım). İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2007). Kültürel Psikoloji. (3. Baskı). İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Kuşdil, E. ve Kağıtçıbaşı, Ç. (2000). Türk öğretmenlerin değer yönelimleri ve Schwartz değer kuramı. Türk Psikoloji Dergisi, 15 (45), 59-76.
• Özden, M.S. (2007). 20-24 yaş arası üniversite öğrencilerinin ve nevrotik öğrencile- rin değerler açısından karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Mal- tepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özgüven, İ.E. (2003). Psikolojik Testler. Ankara: PDREM Yayınları.
• Rokeach, M. (1973). The Nature of Human Values. New York: The Free Press.