ÖĞRETMENLERİN DEĞİŞEN REHBERLİK HİZMETLERİNİ VE KENDİ ROLLERİNİ ALGILAMALARI

Yıl 2008, Cilt: 11 Sayı: 20, 11 - 25, 01.12.2008

Serap Nazlı

Öz

Problem Durumu: Ülkemizde son zamanlarda okul rehberlik hizmetlerinde yapılan değişimler dikkat çekicidir. İlköğretim okullarında iki yıldır akademik program içine sınıf rehberliği etkinlikleri konulmuş ve öğretmenlere bu müdahalede önemli sorumluluklar verilmiştir. Bu nedenle öğretmenlerimizin, rehberlik hizmetlerindeki değişimi algılamaları ve benimsemeleri, sunulan rehberlik hizmetinin kalitesinde önemli bir faktördür. Araştırmanın Amacı/Araştırma Soruları: Bu çalışmanın amacı ilköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin rehberlik hizmetlerinde yaşanan değişimleri ve kendilerine verilen rehberlik görevlerini nasıl algıladıklarını belirlemektir. Araştırmada üç soruya yanıt aranmıştır: 1.Öğretmenler rehberlik hizmetlerindeki değişimleri nasıl algılıyorlar? 2.Öğretmenler, ilköğretim okullarında akademik programa konulan sınıf rehberliği etkinliklerini nasıl algılıyorlar? 3.Öğretmenler rehberlik görevlerini nasıl algılıyorlar? Araştırmanın Yöntemi: Araştırma genel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmaya Balıkesir il merkezinde 11 ilköğretim okulunda 226 öğretmen katılmıştır. Anketten elde edilen verilerin frekans ve yüzdelik değerleri hesaplanmıştır. Bulgular ve Sonuçlar: Araştırmada elde edilen veriler şunlardır: 1. Araştırmada öğretmenlerin rehberlikte değişim yapılmasına ihtiyacın olduğunu, MEB’in rehberlik hizmetinde yaptığı değişimlerin nedenlerini kısmen bildikleri, getirilmeye çalışılan gelişimsel-önleyici rehberlik yaklaşımını benimsedikleri ancak okullardaki gelişimsel-önleyici uygulamalarda yetersizlikler algıladıkları belirlenmiştir. Ayrıca yürütülen rehberlik hizmetlerinin öğrencilerin, okulun ve toplumun ihtiyacını karşılamada kısmen yeterli buldukları ve psikolojik danışmanların geleneksel rollerini daha fazla algılamakla beraber, psikolojik danışmanların koordinasyon, konsültasyon, öğretim liderliği, öğrenci savunuculuğu, okul güvenliğin gibi gelişimsel rehberlikle ön plana çıkan yeni rol ve görevlerini de algıladıkları belirlenmiştir. 2. Araştırmada öğretmenlerin akademik programa konulan sınıf rehberliği uygulamasını benimsedikleri, sınıf rehberliğini 15 günde bir değil her hafta yapılmasını istedikleri, sınıf rehberliğini öğrencilerin gelişimlerine yararlı olarak değerlendirdikleri ve sınıf rehberliğinin hem öğretmenlerin hem de psikolojik danışmanların sorumluluğunda olmasını istedikleri belirlenmiştir. 3. Araştırmada öğretmenlerin büyük çoğunluğunun rehberlik hizmetinde öğretmenlerin rol almasını benimsedikleri ve bunun için gayret gösterdiklerini, ancak MEB’in öğretmenlere verdiği görevleri yerine getirmede sıkıntı yaşadıkları ve bunun için kendilerine hizmet içi eğitim verilmesini istedikleri belirlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Rehberlikte değişim, öğretmenlerin rehberlik algıları

Teacher’s Perception of Changing Guidance Services and Their Own Roles

Öz

Status of the Problem: Recently in our country, some interesting changes have been made in the field of school guidance services. For the last two years, classroom guidance activities have been included in the academic program of primary schools and the teachers have been granted significant responsibilities throughout these activities. Therefore our teachers’ perception and adoption of the changes in guidance services is an important factor for the quality of supplied guidance services. Purpose of the Study/Research Questions: Purpose of this study is to find how primary school teachers perceive the changes experienced in the field of guidance services as well as the guidance tasks they are given. Three major questions were posed in this study: 1. How do the teachers perceive changes in guidance services? 2. How do the teachers perceive classroom guidance activities included in the academic program of primary schools? 3. How do the teachers perceive their guidance tasks? Method of the Study: A general scanning model was used for subject study. 226 teachers out of 11 primary schools at the provincial center of Balıkesir participated in the study. Frequency and percentiles of the gathered survey data were calculated. Findings and Conclusions: Gathered findings of the study are as follows: 1. In the study, it was found that the teachers needed to bring changes to the guidance area; that they were partially aware of the reasons for the changes on guidance services made by the Ministry of National Education; that they adopted the developmental-preventive guidance approach being introduced. However it was also found that they also sensed some inadequacies during the developmental-preventive practices at the schools. Teachers found the ongoing guidance services partially sufficient to meet the needs of the students, the schools and the society; they perceived the traditional roles of psychological counselors to a greater extent and on the other hand they perceived their new roles and tasks that stand out with developmental guidance such as coordination, consultation, instructional leadership, advocacy in favor of the students and school safety. 2. Later in the study, it was found that teachers adopted the school guidance practice included in the academic program; wanted to perform classroom guidance activities weekly rather than fortnightly; viewed classroom guidance as valuable for the development of students and aspired both the psychological counselors and the teachers to undertake the responsibility of classroom guidance services. 3. It was observed that the majority of teachers adopted the accountable role of teachers in guidance services and they showed great effort to do so, but they had some difficulties in fulfilling the tasks of the Ministry of National Education. It was noted that they required taking in-service training

Anahtar Kelimeler

Change in Guidance services, teachers’ perception of guidance services

Kaynakça

• Aaron, L. (2004). Confusion regarding school counselor functions: School leadership impacts role clarity. Education, Spring, www.findarticles.com
• Ada, Ş. (1990). Trabzon İli Ortaöğretim Okullarında Yürütülmekte Olan Rehberlik Hizmetlerinin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akbaba Altun, S. (2001). Örgüt sağlığı. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Ametea, E.S., & Clark, M.A. (2005). Changing schools, changing counselors: a qualitative study of school administrators' conceptions of the school counselor role. Professional School Counseling, Oct., www.findarticles. com
• Avcı, Y. ve Nazlı, S. (2006). Sınıf Rehberliği Etkinliklerinin Öğrencilerin Verimli Ders Çalışma Alışkanlıkları, Akademik Başarıları ve Sınav Kaygıları Üzerindeki Etkisi. Sosyal Bilimler Dergisi, 15, 180-201.
• Avcı, Y. ve Nazlı, S. (2006). Sınıf Rehberliği Etkinliklerinin Öğrencilerin Verimli Ders Çalışma Alışkanlıkları, Akademik Başarıları ve Sınav Kaygıları Üzerindeki Etkisi. Sosyal Bilimler Dergisi, 15, 180-201.
• Aykaç, B. (1999). İnsan kaynakları yönetimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Baker, B.B. (1993). Middle school counseling in the ‘90s: A practitioner’s perspective. Managing Your School Counseling Program: K-12 Developmental Strategies. Edi. Joe Wittmer, Minneapolis Educational Media Corporation, 45-50.
• Baker, F.S. (2004). Defining and examining school counselor advocacy. Professional School Counseling, Oct., www.findarticles.com
• Balay, R. (2000). Yönetici ve öğretmenlerde örgütsel bağlılık. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Bemak, F., & Chung, R.C. (2005). Advocacy as a critical role for urban school counselors: working toward equity and social justice. Professional School Counseling, Feb, www.findarticles.com
• Borders, D., ve Drury, S.M. (1992). Comprehensive school counseling programs:Are view for policymakers and practitioners. Journal Of Counseling And Development, 70, 487-499.
• Büyükkaragöz, S. (1988). Orta Dereceli Okullarda Rehberlik ve Eğitsel Kollarla İlgili Programların Uygulanması. Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2.
• Cafoğlu, Z. (1998). Eğitimde Küresel Kimlik. Yeni Türkiye, 19, 837-844.
• Doğan, S. (2000). Pratik Bir Sınıf Rehberlik Ve Psikolojik Danışma Programı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. Kış, 125-141.
• Dollarhide, C.T. (2003). School counselors as program leaders: Applying leadership contexts to school counseling. Professional School Counseling, www.findarticles.com
• Erkan, Z. (1994). Grup Rehberliğinin Yüksek Sınav Kaygısına Etkisine Yönelik Deneysel Bir Çalışma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi.
• Erkan, S. (1999). Rehberlik Nedir?, Kuzgun, Y. (Ed.), İlköğretimde Rehberlik. (s.1-11), Ankara Nobel Yayınları.
• Field, J.E., & Baker, S. (2004). Defining and examining school counselor advocacy. Professional School Counseling, Oct., www.findarticles.com
• Fitch, T.J., & Marshall, J.L. (2004). What counselors do in high-achieving schools: a study on the role of the school counselor. Professional School Counseling, Feb., www.findarticles.com
• Güven, M. (2002). Okul Güvenliğinde Psikolojik Danışmanların Rolü Ve Görevleri. Eğitim Araştırmaları, 9, 68-72.
• Harrison, T.C. (1993). The school counselor as consultant/coordinator. Managing Your School Counseling Program: K-12 Developmental Strategies. Edi. Joe Wittmer, Minneapolis Educational Media Corporation, s. 131-150.
• Hernandez, T.J., & Susan, S. R. (2004).A safe school climate: A systemic approach and the school counselor. Professional School Counseling, 7, 256- 263.
• Geller, E.R. ve Anderson, R.F. (1986). The effects of classroom guidance on children’s success in school. Journal of Counseling and Development, October, 65.
• Gonzales, G.M. ve Myrick, R.D. (1993). The teachers as student advisors program (TAP): An effective approach for drug education and other developmental guidance activities. Managing Your School Counseling Program: K-12 Developmental Strategies. Edi. Joe Wittmer, Minneapolis Educational Media Corporation, s. 191-199.
• Gültekin, İ. (1984). Orta Dereceli Okullarda Sınıf Öğretmenlerinin Görev Algıları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Güven, M., ve Kutlu, M. (2001). Yatılı İlköğretim Bölge Okulu Öğrencilerinin Öğretmenlerden Beklentileri ve Gözledikleri Rehberlik Davranışları, Eğitim Yönetimi, 7, 27.
• Gysbers, N.C. ve Henderson, P. (2006). Developing and managing your school guidance program. 4. Baskı, Alexandria, VA: ACA.
• Lee, R.S. (1993). Effects of classroom guidance on student achievement. Elementary School Guidance and Counseling, 27, 163-172.
• Lee, C.C. (2005). Urban school counseling: context, characteristics, and competencies. Professional School Counseling, Feb, www.findarticles.com
• Loesch, L.C. ve Goodman, W.J. (1993). The K-12 developmental school counselor and appraisal. Managing Your School Counseling Program: K-12 Developmental Strategies. Edi. Joe Wittmer, Minneapolis Educational Media Corporation, s. 151-157.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1962). 7. Milli Eğitim Şurası. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1970 a). 8. Milli Eğitim Şurası. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1970 b). Tebliğler dergisi. Sayı: 1613.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1970 c). Tebliğler dergisi. Sayı: 1619.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1974). Tebliğler dergisi. Sayı: 1788.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1985). Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği, Sayı: 2201.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2001). Rehberlik ve Psikolojik Danışma Yönetmeliği. Sayı: 24376.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2003). İlköğretimde Yöneltme Yönergesi. Sayı:231.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2006a). İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumları Sınıf Rehberliği Programı. http//:www.meb.gov.tr
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2006b). İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumları Sınıf Rehberliği http//:www.meb.gov.tr Uygulamaları, 30/4481 sayılı Genelge
• Myrick,R.D. ve R.W. Dixon.(1985). Changing student negative attitudes. School Counselor,32,325-330.
• Myrick, R.D., Merhill, H. ve Swanson, L. (1986). Changing student attitudes through classroom guidance. The School Counselor , March, 244.
• Myrick, D.R. (1997). Developmental Guidance and Counseling: A Practical Approach. Third edition, Minneapolis: Educational Media Corporation.
• Nazlı, S. (2002). İlköğretimde gelişimsel rehberlik modeli. MEB Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı, Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Nazlı, S. (2003). Öğretmenlerin Kapsamlı/Gelişimsel Rehberlik ve Psikolojik Danışma Programlarını Algılamaları ve Değerlendirmeleri. BAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 6,10, 131-146.
• Nazlı, S. (2007). Okul Yöneticilerinin Rehberlik Ve Psikolojik Danışma Hizmetini Algılamaları. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 26, 155-166.
• Nazlı, S. (2007). Psikolojik Danışmanların Değişen Rollerini Algılayışları. BAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, (baskıda).
• Nurhan, D. (1993). Grup Çalışmalarının Öğrenci Başarısına Etkisine İlişkin Öğretmen-Öğrenci Görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi.
• Özdemir, İ. (1991). Bazı Değişkenlerin Liselerdeki Öğrenci, Öğretmen, Danışman ve Yöneticilerin Psikolojik Danışmanlık Hizmetlerinden Beklentilerine Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Pişkin, M. (1989). Orta Dereceli Okullarda Görevli Yönetici, Öğretmen ve Danışmanların Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi. ve Gerçek Danışmanlık Görev Algıları.
• Ruben, A.M. (1989). Preventing school dropouts through classroom guidance. Elementary School Guidance and Counseling , Oct. , 24, 27- 28.
• Sabella, R.A. (2006). The ASCA national school counseling research center: A brief history and agenda. Professional School Counseling, June, www.findarticles.com
• Synder, B.A. (1993). Managing an elementary school guidance program: The role of the counselor. Managing Your School Counseling Program: K-12 Developmental Strategies. Edi. Joe Wittmer, Minneapolis Educational Media Corporation, s. 33-43.
• Tan, H. (2000). Psikolojik danışma ve rehberlik. Ankara: Alkım Yayınevi.
• Teglasi, H. ve Rothman, L. (2001). Stories: A classroom based program to reduce aggressive behavior, Journal of School Psychology. 39, 1, 71-94.
• Trusty, J., & Brown, D. (2005). Advocacy competencies for professional school counselors. Professional School Counseling, Feb., www.findarticles.com
• Uluğ, F. (1981). Verimli Ders Çalışma Alışkanlıkları Kazandırma konusunda Yapılan Rehberliğin Okul Başarısına Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi.
• Uşaklı, H. (2000). Grup Rehberliğinin Sınav Kaygısına Etkisi Üzerine Öğrenci Görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ültanır, E. (2003). İlköğretim birinci kademede rehberlik ve psikolojik danışma. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Verduyn, C.M., Lord, W. ve Forrest, G. (1990). Social skills training in schools: An evalvation study. Journal of Adolescence, 13, 13- 16.
• Yeşilyaprak, B. (1999). Sınıf öğretmenlerinin rehberlik açısından rol ve işlevleri. Milli Eğitim, 144, http://www.meb.gov.tr
• Yeşilyaprak, B. (2000). Eğitimde rehberlik hizmetleri, gelişimsel yaklaşım. Ankara:Nobel Yay.
• Yurdabakan, I. (1999). Grup Rehberliği Programının İlköğretim Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Sınav Kaygı Düzeylerine Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi.