ANTİK ÇAĞ’DAN SANAYİ DEVRİMİ’NE BATI DÜNYASINDA ENGELLİLİK TARİHİ

Yıl 2016, İİBF 10. Yıl Özel Sayı, 167 - 184, 15.12.2016

Başak İşıl Çetin

https://doi.org/10.31795/baunsobed.662225

Cited By: 5

Öz

Engelliler, çağdaş sosyal politikanın önemli konularından birisi olmaya başlamadan
önce, dünya üzerindeki muhtelif coğrafyalarda engellilere ve engelliliğe yönelik farklı bakış
açıları ve algılar var olagelmiştir. Engellilik olgusuna yaklaşımın Batı temelli olarak ele alınması sosyal politika anlayışının geliştiği toprakların geçmişini anlamak bakımından önemli
ve manidardır. Bu bağlamda Antik Çağ’dan Sanayi Devrimi’ne kadar geçen süreçte Batı
dünyasında engellilere yönelik zihniyet, tutum, algı ve uygulamalar; engelliliğin ilahi bir
ceza ya da şeytani bir olgu olarak algılanması, engellilerden öldürerek kurtulma, engellilerin toplumdan tecrit edilmesi, aşağılanması ve sömürülmesi gibi birtakım uygulamaları
beraberinde getirmiştir. Engellilerin iktisaden faydalarının olmaması, yurttaşlık ve savaşçılık görevlerini yerine getiremiyor olmaları söz konusu düşünce ve uygulamalarda etkili olmuştur. Ayrıca engelliliğe yönelik zihniyet ve algılar engelliliğin sosyal boyutundan ziyade
çağın ahlak anlayışı üzerinden şekillenmiştir. Söz konusu dönemde engellilere yönelik sosyal politika bağlamında ciddi herhangi bir kurumsallaşma çabası ve faaliyeti gerçekleşmemiş, ancak Yeni Çağ olarak adlandırılan sürecin sonlarına doğru birtakım kurumsallaşma
çaba ve faaliyetleri görülmeye başlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Politika, Engellilik Tarihi, Batı Tarihi, Antik Çağ, Orta Çağ

Disability History from Ancient Age to the Industrial Revolution in the Western World

Öz

There has been different point of views and perceptions about disability
in the various districts all over the Earth, before disabled people became a subject of the
contemporary social policy. Addressing disability on the basis of the Western respective
texts, such as their culture and traditions, is significant and meaningful in the understanding
of the history of the lands where the social policy approach evolved. In this context, during
the time interval from the Ancient Age to the Industrial Revolution in the Western world,
Western mentality, approaches, perceptions, and practices about disability people brought
some matters together, like considering disability as a divine punishment or considering
disabled people as a classification of Satan, and even killing, isolating, insulting and
exploiting disabled people. The uselessness of disabled people in terms of economic, civic and warrior duties, affected these perceptions and practices. Furthermore, the mentalities
and perceptions about disability, shaped by the sense of morality of the era rather than
the social dimension of disability. During these periods of time, there was no serious
institutionalization effort and activity, though towards the end of the Modern ages some
institutionalization efforts and activities have been emerged.

Anahtar Kelimeler

Social Policy, Disability History, Western History, Ancient Age, Medieval Period

Kaynakça

• Akçalı, Ş. (2015). Görme Engellilere Yönelik Tasarlanan Mekânların Erişilebilirlik Kapsamında İrdelenmesi: Görme Engelli Kütüphaneleri, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi FBE, İstanbul.
• Albayrak, H. (2014). Tarihte Kör, Sağır, Dilsiz ve Engelli Eğitimi. Engelliler Eğitiminin Tarihsel Gelişimi (38-55). İstanbul: İstanbul MEB Yayınları. Çarkçı, Ş. (2011). Engellilerin Mesleki Eğitimi ve İstihdamı, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi SBE, İstanbul.
• Demirel, F. (2013). Osmanlı’da Sağır-Dilsiz ve Âmâların Eğitimi: Dilsiz ve Âmâ Mektebi. İstanbul: İdel Kültür Yayıncılık.
• Hot, İ. (2007). Orta Çağ’da Batı Tıbbı. Tıp Tarihi ve Tıp Etiği Ders Kitabı (39-45). İstanbul: İ.Ü. Yayınları.
• Jaeger, P. T. ve Bowman, C. A. (2005). Understanding Disability: Inclusion, Access, Diversity, and Civil Rights. USA: Praeger Publishers. Kolat, S. (2009). Avrupa Birliği Sosyal Politikası Çerçevesinde Özürlülere Yönelik Ayrımcılıkla Mücadele ve Türkiye’deki Yansımaları, Uzmanlık Tezi, T.C. Başbakanlık ÖZÜDA, Ankara.
• Köse, H. (2014). Kronolojik Engelli Tarihi ve Eğitimi. Engelliler Eğitiminin Tarihsel Gelişimi (56-100). İstanbul: İstanbul MEB Yayınları. Kudlick, C. J. (2003). Disability History: Why We Need Another ‘Other’. The American Historical Review, Vol. 108(3), Oxford University Press, 763-793. Linton, S. (1998). Claiming Disability: Knowledge and Identity. New York: New York University Press.
• Madden, M. (2001). Salem Witch Trials in History and Literature, 14 Temmuz 2016 tarihinde http://salem.lib.virginia.edu/people/i_mather.html adresinden erişildi. Metzler, I. (2006). Disability in Medieval Europe. London & New York: Routledge.
• National Geographic (t.y.). Antik Sırlar: Cadı Avcısının El Kitabı Belgeseli, 15 Temmuz 2016 tarihinde http://www.natgeotv.com/tr/antik-sirlar/videolar/cadi-cekici adresinden erişildi.
• O’Tool, M. P. (2010). Disability and the Suppression of Historical Identity: Rediscovering the Professional Backgrounds of the Blind Residents of the Hôpital des Quinze-Vingts. J. R. Eyler (Ed.). Disability in the Middle Ages: Reconsiderations and Reverberations, UK: Ashgate, 11-24.
• Öztürk, M. (2012). Türkiye’de Engelli Gerçeği Raporu, 1-26, 18 Mayıs 2016 tarihinde candaozurolmaz.org/trengelli.doc adresinden erişildi. Platon. (2005). Devlet. (C. Saraçoğlu, V. Atayman, Çev.), İstanbul: Bordo Siyah Yayınevi.
• Sancaklı, S. (2006). Hz. Peygamber’in Engellilere Karşı Bakış Açısının Tesbiti. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi. VI(2), 37-72.
• Sarı, N. (2007a). İlk Çağ‘da tıp. Tıp Tarihi ve Tıp Etiği Ders Kitabı (13-38). İstanbul: İÜ Yayınları.
• Sarı, N. (2007b). Tarih öncesi tıp. Tıp Tarihi ve Tıp Etiği Ders Kitabı (8-12). İstanbul: İ.Ü. Yayınları.
• Whitfield, P. (2008). Batı Biliminde Dönüm Noktaları: Tarih Öncesi Dönemlerden Atom Çağına. (S. Uslu, Çev.) İstanbul: Küre Yayınları.
• Zastrow, C. (2013). Sosyal Hizmete Giriş. (D. B. Çiftçi, Çev.) Ankara: Nika Yayınları.