Pasarofça Antlaşması’nda sınır belirleme çalışmaları (Esna-ı Musâlahada Tevârüd Eden Mekâtib’e göre)

Yıl 2022, Cilt: 25 Sayı: 47, 283 - 292, 30.06.2022

Mustafa Öğe

https://doi.org/10.31795/baunsobed.1002935

Öz

ÖZ: Araştırmanın ana kaynağını oluşturan Esnâ-ı Musâlahada Tevârüd Eden Mekâtib, Topkapı Sarayı Müzesi Revân Kitaplağında 1949, 1950, 1953 numaralarda kayıtlı olup üç nüshası mevcuttur. Ayrıca Suver-i Mekâtib-i Musâlaha-i Nemçe, Mukâvele-i Musâlame ve Mukâtaba-i Mukâleme ve Mecmu’a-i Mekâtib isimleriyle katalogda kaydedilmiş yazmaların da bu yazma ile büyük oranda benzer mektupları içermesi dolayısıyla bu yazmanın farklı nüshaları olduğu tespit edilmiştir.
Yazmalar Pasarofça Anlaşması sürecinde Osmanlı delegelerinden gelen ve delegelere gönderilen mektuplar ile arabuluculuk yapan devletlerin elçilerinden ve Avusturya ve Venedik devletlerinden gelen ve bu devletlere gönderilen mektupları içermektedir. Mektupların içeriğinde o dönem Osmanlı diplomasisinin işleyişi, dış ilişkiler ile ilgili protokol kurallarına dair önemli ipuçları yer almaktadır. Ayrıca devlet görevlilerinden gelen mektupların içeriğinden Osmanlı Devletinde sefer esnasında ve sonrasında bilgi akışının nasıl sağlandığı ile ilgili bilgiler bulmak mümkündür.
Yazmadaki mektuplarda yer alan bir diğer önemli konu da sınır tespit çalışmaları ile ilgilidir. Bu mektuplardan o dönemde sınırların tespitinde izlenen yollar, anlaşmazlık meydana gelmesi durumunda bu problemlerin nasıl çözümlendiği ile ilgili bilgiler ihtiva etmektedir. Bu bilgileri ihtiva etmesi yazmanın değerini daha da arttırmaktadır. Son dönemde Osmanlı Devletinde sınır tahdidi ile ilgili çalışmalar yapılmaya başlanmıştır. Yazmanın içeriğindeki bu bilgiler aynı zamanda bu çalışmalara da ışık tutacaktır. Bu çalışma ile Esnâ-ı Musâlahada Tevârüd Eden Mekâtib isimli yazmada yer alan bilgilere göre sınır belirleme çalışmaları ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Pasarofça Anlaşması, Sınır tahdidi, Diplomasi

Boundary determination studies in the treaty of Passarowitz (According to Esna-ı Musalahada Tevârüd Eden Mekâtib)

Öz

ABSTRACT: Esnâ-ı Musâlahada Tevârüd Eden Mekâtib is registered in the Topkapı Palace Museum Revân Library with the numbers 1949, 1950, 1953 and it has three copies. Additionally, due to the presence of highly similar letters between mentioned manuscript above and the manuscripts registered with the name of Suver-i Mekâtib-i Musâlaha-i Nemçe, Mukâvele-i Musâlame, Mukâtaba-i Mukâleme, and Mecmu’a-i Mekâtib, it has been determined that there are different copies of that mentioned manuscript Esnâ-ı Musâlahada Tevârüd İden Mekâtib
Manuscripts include the correspondences sent to and from Ottoman delegates with the correspondences sent to and from the ambassadors of the mediating states and the Austrian and Venetian states. In the content of these correspondences, there are important cues about the way of functioning of Ottoman diplomacy at that time and the rules related to protocol regarding foreign affairs. In addition, it is possible to find information on how the information flow was provided during and afterwards the Ottoman Campaign from the content of the correspondences received from state officials.
Another important subject in the correspondences in the manuscripts is related to border restriction studies. These correspondences include information on the ways followed in the border restriction process at that period of time and how the problems were resolved in the case of disagreements. Having this information in it increases the value of manuscripts further. In the last periods of the Ottoman Empire, studies on border restriction were initiated. This information in the content of the manuscript will also shed light on these studies. With this study, the attempt will be made to disclose the border restriction studies according to the information in the manuscript named Esna-ı Musâlahada Tevârüd Eden Mekâtib.

Anahtar Kelimeler

Treaty of Passarowitz, Border restriction, Diplomacy

Kaynakça

• Aktepe, M. M. (1989). III. Ahmed. Diyanet İslam Ansiklopedisi (c.2, s. 34-38). Diyanet Vakfı Yayınları
• Beydilli, K., ve Erünsal, İ. E. (2001). Prut Savaşı Öncesi Diplomatik Bir Teşebbüs Seyfullah Ağa'nın Viyana Elçiliği (1711). Belgeler Türk Tarih Belgeleri Dergisi, XXII(26), 1-173.
• Gökpınar, B. (2013). Varadin Seferinde Organizasyon ve Lojistik (1716). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilgiler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Karaca, Z. (2019). 1699-1739 Osmanlı Avusturya Anlaşmalarına GöreSınır Tespit Çalışmaları. Konya : Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Kurat, A. N. ( 1951). Prut Seferi ve Barışı (1711), C.I. Ankara.
• Kurtaran, U. (2014 Mart). XVIII. Yüzyıl Osmanlı Avusturya Siyasi İlişkileri. Tarih Okulu Dergisi (TOD), journal of History Scholl (JOHS, 393-419.
• Kurtaran, U. (2018). Pasarofça Anlaşması'na Göre Yapılan Sınır Tahdit Çalışmaları ve Belirlenen Yeni Sınırlar. Uluslarararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 285-300.
• Kütükoğlu, M. (1998). Hudutname. Diyanet İslam Ansiklopedisi (c. 18, s. 303-304). Diyanet Vakfı Yayınları.
• Mecmûca-i Mekâtîb (Münşeat). Süleymaniye Kütüphanesi, Hamidiyye kitaplığı. No: 1206
• Mukâvele-i Musâlame ve Mukâtaba-i Mukâleme. Süleymaniye Kütüphanesi, Nuruosmaniye kitaplığı. No: 4296
• Öğe, M. (2022). Esnâ-ı Musâlahada Tevârüd Eden Mekâtib: Metin ve Değerlendirme (Pasarofça Anlaşması (21 Temmuz 1718) Sürecindeki Yazışmalar). Balıkesir: Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Özcan, A. (2007). Pasarofça Antlaşması. Diyanet İslam Ansiklopedisi (c. 34, s. 177-181). Diyanet Vakfı Yayınları.
• Pesalj, J. (2019). 1718 Pasarofça Barış Anlaşması ve Habsburg-Osmanlı ilişkileri. Harp ve Sulh 300. Yılında Pasarofça Anlaşması Sempozyumu, İstanbul: Milli Savunma Üniversitesi Kütüphane ve Dökümantasyon Daire Başkanlığı Merkez Basım ve Yayınevi, ss. 37-53.
• Solak, M. (2020). Sava ve Una Nehir Bölgelerinde Osmanlı-Habsburg Sınır Tahdidi(1741) . Tarih ve Gelecek Dergisi, 1270-1296.
• Suver-i Mekâtib-i Musâlaha-i Nemçe. Topkapı Sarayı Türkçe Yazmaları, Revan kitaplığı. No: 1946
• Şahin, G. (2021). Osmanlı Devleti İle Sırbistan Arasında "Oynak Sınır": Timok Nehri'nin Mecrasının Değişmesi ve Karşılaşılan Sorunlar(1849-1879) . Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, 221-266.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Osmanlı Tarihi (Cilt IV, 2.kısım). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Ünal, T. (1974). Türk Siyasi Tarihi 1700-1958. İstanbul: Kutluğ Yayınları.
• Zinkeisen, J. W. (2011). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi (Cilt V). (N. Epçeli, Çev.) İstanbul: Yeditepe Yayınevi.