Technological awareness levels of food and beverage business employees

Yıl 2024, Cilt: 27 Sayı: 51, 227 - 246, 28.06.2024

Özlem Pekşen Arı Rahman Temizkan

https://doi.org/10.31795/baunsobed.1363240

Öz

The purpose of this study is to determine the level of awareness and technological readiness of the employees of century-old food and beverage businesses in Türkiye. In particular, relatively older businesses established before the digital age may be more hesitant to adapt to innovations. In order to ensure the sustainability of centuries-old food and beverage establishments in the digital age, the population of the research consists of restaurants and dinners in Türkiye that have been active in the food and beverage business status for more than 100 years as of the year of establishment, which is referred to as long-lasting. Data were collected from 226 employees working in the kitchen, service, reception and cash register units of 15 food and beverage establishments that have exceeded a century in 6 different provinces in Türkiye by using the questionnaire technique, which is one of the quantitative research methods. According to the results of the research, the technological readiness level of the employees was calculated as 2.9 points out of 5. While 1 represents the lowest technological readiness level, 5 represents the highest technological readiness level. In addition, it has been determined that the applications that employees have the most knowledge about technological developments in the sector are "Online food and beverage orders", "Tablet, kiosk, mobile ordering systems" and "Restaurant automation programs", while the applications that employees have the least knowledge about are "3D food printers", "Food & beverage service with drone" and "Smart restaurants", respectively. In this context, it can be said that although the employees are individually interested in technology, they are hesitant to use technology in their businesses.

Anahtar Kelimeler

Digitalization, Technology, Sustainability, Gastronomy

Yiyecek içecek işletme çalışanlarının teknolojik farkındalık düzeyleri

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’deki asırlık yiyecek içecek işletmesi çalışanlarının sektördeki teknolojilere dair farkındalık düzeylerini ve teknolojik hazır oluş seviyelerini tespit etmektir. Özellikle dijital çağ öncesinde kurulmuş nispeten daha eski işletmeler yeniliklere uyum sağlama konusunda daha çekimser olabilmektedirler. Bu bağlamda asırlık yiyecek içecek işletmelerinin dijital çağda da sürdürülebilirliklerinin sağlanabilmesi için araştırmanın evrenini, Türkiye’de aktif faaliyet gösteren uzun ömürlü diye atfedilen kuruluş yılı itibariyle 100 yılını aşmış yiyecek içecek işletmesi statüsündeki restoran ve lokantalar oluşturmaktadır. Türkiye’de 6 farklı şehirde faaliyet gösteren, bir asrı devirmiş 15 yiyecek içecek işletmesinde mutfak, servis, karşılama ve kasa birimlerinde görevli 226 çalışanla nicel araştırma yöntemlerinden anket tekniği ile veriler toplanmıştır. Araştırma sonucuna göre çalışanların teknolojik hazır oluş seviyeleri 5 üzerinden 2,9 puan olarak hesaplanmıştır. 1 en düşük teknolojik hazır oluş seviyesini temsil ederken, 5 en yüksek teknolojik hazır oluş seviyesini temsil etmektedir. Ayrıca sektördeki teknolojik gelişmelerden en fazla bilgi sahibi olunan uygulamaların sırasıyla “Online yiyecek-içecek siparişleri”, “Tablet, kiosk, mobil sipariş verme sistemleri” ve “Restoran otomasyon programları”, en az bilgi sahibi olunan uygulamaların ise sırasıyla “3D gıda yazıcılar”, “Drone ile yiyecek& içecek servisi” ve “Akıllı restoranlar” olduğu tespit edilmiştir. Bu bağlamda çalışanların bireysel olarak teknolojiye ilgili olmalarına rağmen, işletmelerinin teknoloji kullanma konusunda çekimser oldukları söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Dijitalleşme, Teknoloji, Sürdürülebilirlik, Gastronomi

Kaynakça

• Aile İşletmeleri ve Girişimcilik Uygulama ve Araştırma Merkezi (AGMER), Kıdemli aile işletmeleri. 20 Mayıs 2020 tarihinde https://agmer.iku.edu.tr/tr/aile-isletmeleri/kidemli-aile-isletmeleri adresinden erişildi.
• Alagöz, S. M. ve Hekimoğlu, H. (2012). A study on TAM: Analysis of customer attitudes in online food ordering system. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 62, 1138-1143. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.09.195
• Andriole, S. J. (2017). Five myths about digital transformation. MIT Sloan Management Review, 58(3), 20-22.
• Asiltürk, A. (2021). İşletmelerde dijital dönüşüm yönetiminde nihai hedef: Dijital olgunluk. Alanya Akademik Bakış, 5(2), 647-669. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.859300
• Berghaus, S. ve Back, A. (2016). Stages in digital business transformation: Results of an emprical maturity study. Mediterranean Conference on Information Systems (MCIS) Proceeding, 7 Ağustos 2020 tarihinde https://aisel.aisnet.org/mcis2016/22 adresinden erişildi.
• Birdir, S. S., ve Kale, E. Y. (2014). Restoran işletmelerinde yenilik uygulamaları: Mersin ve Adana örneği. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 11(3), 57-72.
• Cankül, D. (2019). İşletmelerde yenilik uygulamaları: Restoran işletmeleri örneği. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 3(2), 225-240. https://doi.org/10.32958/gastoria.536914
• Cronbach, L.J. (1951). Coefficient alpha and the internal structure of tests. Psychometrika, 16, 297-334.
• Çavuşoğlu, M. (2019). An analysis of technology applications in the restaurant indusrty. Journal of Hospitality and Tourism Technology, 10(1), 45-72. https://doi.org/10.1108/JHTT-12-2017-0141
• Çobanoğlu, C., Yang, W., Shatskikh, A. ve Agarwal, A. (2015) Are consumers ready for mobile payment? An examination of consumer acceptance of mobile payment technology in restaurant industry. Hospitality Review, 31(4).
• Deloitte (2020). COVID-19 etkisinde restoran sektörünün bugünü ve geleceği, 28 Temmuz 2021 tarihinde https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/tr/Documents/consumer-business/COVID-19-etkisinde-restoran-sektorunun-bugunu-ve-gelecegi.pdf adresinden erişildi.
• Demartini, M., Pinna, C., Tonelli, F., Terzi, S., Sansone, C. ve Testa, C. (2018). Food indusrty digitalization: from challenges and trends to opputunities and solutions. International Federation of Automatic Control (IFAC) Papers Online, 51(11), 1371-1378. https://doi.org/10.1016/j.ifacol.2018.08.337
• Dil, E. (2016). Türkiye’de uzun ömürlü işletmeler: Kim? Nerede? Ne Yapıyor? İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt. 45, 49-69.
• Dilek, Ö. ve Öztürk, A. (2021). COVID-19 sürecinde online yemek siparişlerinde teknolojinin kabulü, Third Sector Social Economic Review, 56(3),1313-1332. doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.21.08.1616
• Elliott, K. M. ve Hall, M. C. (2005). Assessing consumers' propensity to embrace self-service techonologies: Are there gender differences? Marketing Management Journal, 14 (2), 98-107.
• Erkara, O. (2010). 100 Tarihi Lokanta, Cinius Yayınları, İstanbul.
• Fitzgerald, M., Kruschwitz, N., Bonnet, D. ve Welch, M. (2014). Embracing digital technology: A new strategic imperative. MIT Sloan Management Review, 55(2).
• Food Ink, (2021), Food Ink Resturant, 8 Ağustos 2021 tarihinde http://foodink.io/ adresinden erişildi.
• GE, General Electric (2017). Gıda endüstrisinde dijitalleşme devrimi, Basın bildirisi, 12 Aralık 2021 tarihinde https://geturkiyeblog.com/wpcontent/uploads/2017/05/ge_turkiye_blog_gida_sanayinde_dijitallesme_firsatlar_raporu.pdf adresinden erişildi.
• Gülşen, İ. ve Özdemir, Ş. (2019). Mobil teknolojinin perakendecilik üzerindeki etkileri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 14 (2), 421-44. https://doi.org/10.17153/oguiibf.483661
• Hazarhun, E. ve Yılmaz Ö. D., (2020). Restoranlarda dijital dönüşüm: Touch restoran örneği. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 4(3), 384-399. https://doi.org/10.32958/gastoria.803143
• Jang, H. W. ve Lee, S. B. (2020). Serving Robots: Management and applications for Restaurant Business Sustainability. Sustainability, 12(10), 1-15. https://doi.org/10.3390/su12103998
• Jänicke, M. ve Jacob, K. (2009). A third industrial revolution? Solutions to the crisis of resource-intensive growth. Solutions to the Crisis of Resource-Intensive Growth.
• Kane, G., C., Palmer, D., Nguyen-Philips, A., Kiron, D. ve Buckley, N. (2017). Achieving digital maturity. MIT Sloan Management Review, 59 (1).
• Karaman, S. ve Aydın, M. (2020). Dijital dönüşüm, S. Karaman (Ed.), Yükseköğretimde dijital dönüşüm içinde (ss. 4-18), Pegem Akademi, Ankara.
• Klein, M. (2020). İşletmelerin dijital dönüşüm denaryoları kavramsal bir model önerisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(74), 997-1019, https://doi.org/10.17755/esosder.676984
• Lankshear, C. ve Knobel, M.(Ed.) (2008). Digital literacies: concepts, policies and practices, Peter Lang Publishing, 15 Temmuz 2022 tarihinde https://books.google.com.tr/books?id=doVQq67wWSwC&q=%22digital+transformation%22&pg=PA173&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false adresinden erişildi.
• Li, L., Su, F., Zhang, W., ve Mao, J., Y. (2018). Digital tranformation by SME entrepreneurs: A capability perspective. Information Systems Journal, 28 (6), 1129-1157. https://doi.org/10.1111/isj.12153
• Liljander, V., Gillberg, F., Gummerus, J., Riel A., V., (2006). Technology readiness and the evaluation and adoption of self-service Technologies. Journal of Retailing and Consumer Services, 13(3), ss.177–191. https://doi.org/10.1016/j.jretconser.2005.08.004
• Lin, C. H., Shih, H. Y. ve Sher, P. J. (2007). Integrating technology readiness into technology acceptance: The TRAM Model. Psychology & Marketing, 24(7), 642-657. https://doi.org/10.1002/mar.20177
• Masey, R. J. M., Gray, J. O., Dodd, T. J. ve Caldwell, D. G. (2010). Guidelines for the design of low‐cost robots for the food ındustry. Industrial Robot: An International Journal, 37(6), 509- 517. https://doi.org/10.1108/01439911011081650
• Mogali, S. S. (2015). Internet of things and its role in smart kitchen’. In 4th National conferrence of Scientometrics and Internet of Things, India.
• Morakanyane, R., Grace, A. A. ve O'reilly, P. (2017). Conceptualizing digital transformation in business organizations: A systematic review of literatüre. Bled eConference, 21, 428-444.
• Mozeik C. K., Beldona S., Çobanoğlu C. ve Poorani A. (2009) The adoption of restaurant-based e-service. Journal of Foodservice Business Research, 12(3), 247-265. https://doi.org/10.1080/15378020903158525
• Özdeş, E. (2019). Asırlık aile işletmelerinin sürdürülebilirlik sürecinin işleyişi üzerine bir araştırma [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Özgüneş, R. E. ve Bozok, D. (2020). Yiyecek ve içecek sektöründe ileri teknoloji ve pandemik düzene doğru: Yakın gelecekte bir robota “Eline sağlık!” diyebilir miyiz? Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(4), 1124-1139. https://doi.org/10.32709/akusosbil.797343
• Öztürk, H. M. (2020). Teknolojik gelişmeler ve gastronomi alanına yansımaları: Gastronomi 4.0. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(2),182-239. https://doi.org/10.32572/guntad.703872
• Pakdemirli, B. (2016). Dijital dönüşümün ekonomik büyüme etkisi: Türkiye örneği [Doktora Tezi]. Celal Bayar Üniversitesi.
• Parasuraman, A. (2000). Technology readiness index (TRI) A multiple-item scale to measure readiness to embrance new Technologies. Journal of Service Research, 2(4), 307-320. https://doi.org/10.1177/109467050024001
• Parasuraman, A. ve Colby, C.L. (2015). An updated and streamlined technology readiness index: TRI 2.0. Journal Of Service Research, 18 (1), 59-76. https://doi.org/10.1177/1094670514539730
• Raj, P. ve Raman, A. C. (2017), The internet of things: Enabling technologies, platforms, and use cases, CRC Press, 7 Ağustos 2022 tarihinde https://books.google.com.tr/books?id=cLI0DgAAQBAJ&dq=The%20Internet%20of%20Things%3A%20Enabling%20Technologies%2C%20Platforms%2C%20and%20Use%20Cases%2C&hl=tr&source=gbs_book_other_versions adresinden erişildi.
• Rose, J. ve Fogarty, G. J. (2010). Technology readiness and segmentation profile of mature consumers. In Proceedings of the 4th Biennial Conference of the Academy of World Business, Marketing and Management Development ,4(1), 57-65.
• Ross, J.W., Sebastian, I.M., Beath, C., Mocker, M., Moloney, K. G ve Fonstad, N.O (2016). Designing and executing digital strategies. Proceedings of the 37th International Conference on Information Systems, (CIS’ 16), Dublin.
• Sheth, A. (2019). The Digital transformation of food and beverage industry, 26 Aralık2020 tarihinde https://blogs.sap.com/2019/06/11/the-digital-transformation-of-food-and-beverage-industry/ adresinden erişildi.
• Shimmura, T., Ichikari, R., Okuma, T., Ito, H., Okada, K., & Nonaka, T. (2020). Service robot introduction to a restaurant enhances both labor productivity and service quality. Procedia CIRP, 88, 589-594, https://doi.org/10.1016/j.procir.2020.05.103
• Süzer, Ö., Uçuk, C., Doğdubay, M. ve Dinç, Y. (2021). Endüstri 4.0’ın yiyecek içecek endüstrisine bir yansıması olarak bulut mutfaklar (Kavramsal bir analiz). Journal of Tourism and Gastromy Studies, 9 (2),975-989.
• Taş, D. ve Olum, E. (2020). Yiyecek-içecek sektöründe sürdürülebilirlik ve yenilikçi yaklaşımlar. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(3),3082-3098.
• Terzi, S., Abdelaziz B., Debashi D., Marco G. ve Dimitris K. (2010). Product lifecycle management – from its history to its new role. International Journal of Product Lifecycle Management, 4(4), 360-389. https://doi.org/10.1504/IJPLM.2010.036489
• Toker, A., ve Köksalan, M. (2016). Accenture Türkiye Dijitalleşme Endeksi, 26 Eylül 2022 tarihinde https://www.researchgate.net/publication/313676852_Accenture_Turkiye_Dijitallesme_Endeksi adresinden erişildi.
• Troise, C., O'Driscoll, A., Tani, M. ve Prisco, A. (2021), Online food delivery services and behavioural intention – a test of an integrated TAM and TPB framework. British Food Journal, 123(2), 664-683. https://doi.org/10.1108/BFJ-05-2020-0418
• TÜSİAD (2017). Dijitalleşen dünyada ekonominin itici gücü: E-ticaret, Nisan TÜSİAD-T/2017, 17 Ağustos 2021 tarihinde https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/9675-dijitallesen-dunyanin-itici-gucu-e-ticaret adresinden erişildi.
• Verma R., Victorino L., Karniouchina K., Feickert J. (2007). Segmenting hotel customers based on the technology readiness index. Cornell Hospitality Report, 7(13).
• Walczuch, R., Lemmink, J. ve Streukens, S. (2007). The effect of service employees’ technology readiness on technology acceptance. Information & Management, 44(2), 206–215. https://doi.org/10.1016/j.im.2006.12.005
• Yıldız, E. ve Davutoğlu, N. A. (2020). Turizm 4.0’dan gastronomi 4.0’a giden yolda: Geleceğin restoranları ve yönetimi. The Journal of Academic Social Science 8(109), 301-318. https://doi.org/10.29228/asos.45504
• Yılmaz, S. E. ve Çetinel, E. (2015). Örgütsel ölüm: Adaptasyon teorileri bağlamında bir değerlendirme. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 211-230.
• Yüzyıllık Markalar Derneği, (2020). Yüzyıllık Hikayeler, MD Basım, 2. Baskı
• Zhang, X., Yang, S., Srivastava, G., Chen, M. Y. ve Cheng, X. (2020). Hybridization of cognitive computing for food services. Applied Soft Computing, 89, 1-8. https://doi.org/10.1016/j.asoc.2019.106051