Bandırma and a new tour route proposal in terms of destination elements

Yıl 2024, Cilt: 27 Sayı: 51-1 - 2024 Yılı Özel Sayısı, 271 - 295

Seda Şahin , Murat Ünver

https://doi.org/10.31795/baunsobed.1478061

Öz

Within the framework of studies and plans to diversify tourism and spread it over 12 months, revealing new visiting points and adding existing tourist attractions to new routes are considered one of the important issues of the sector. Especially within the scope of city tourism, branding of cities, revealing their historical and cultural values, and bringing in archaeological sites, architectural structures, and natural areas in the city center and its immediate surroundings for tourism also have positive contributions to the local people. While making evaluations on the subject, processes to highlight the features of the new routes and visiting points to be produced should be managed with a common mind by coming together with relevant ministries, local governments, universities, and other stakeholders. With this study, the touristic attractions and current potential of Bandırma were evaluated and suggestions were put forward for both city tourism and becoming an important visiting point. It has been highlighted that Bandırma's unique historical and cultural heritage cannot be adequately utilized in terms of tourism, as millions of visitors pass through Bandırma only as transit on their way to different destinations every year, and answers have been given to questions such as how to actively involve the region in tourism with tour route suggestions. In addition, since there are a limited number of studies on this subject specifically for Bandırma in the literature, it is considered that the findings and suggestions presented will be a guide for those who will conduct research in the future and for tourist guides.

Anahtar Kelimeler

Bandırma, City tourism, New route, Tour route, Tourist guidance

Destinasyon unsurları açısından Bandırma ve yeni bir tur rotası önerisi

Öz

Bir bölgenin turizme kazandırılması için çekicilik, ulaşılabilirlik, olanaklar, hazır paketler, aktiviteler ve yardımcı hizmetler gibi birtakım kriterlere sahip olması gerekir. Bandırma sahip olduğu tarihi, doğal ve kültürel değerlerinin yanı sıra; konumu ve ulaşım imkanları ile de turizmde yoğun talep gören bir destinasyon olabilecek kriterlere sahiptir. Ancak ziyaretçi sayıları incelendiğinde Bandırma’nın turizmde hak ettiği payı alamadığı görülmektedir. Bu doğrultuda Bandırma, sahip olduğu turistik arz kaynakları açısından incelenmiş, mevcut ve potansiyel turizm olanakları değerlendirilmiştir. Bir destinasyonun sahip olması gereken unsurlar Bandırma özelinde değerlendirildiğinde en önemli eksiğin hazır paketler bir başka ifadeyle Bandırma’yı kapsayan paket turun neredeyse hiç olmadığı ortaya çıkmıştır. Bu noktada, Bandırma’nın tanıtımına ve sahip olduğu potansiyeline katkısı olacağı fikrinden hareketle yarım günlük, günübirlik ve bir gece konaklamalı olmak üzere iki günlük alternatif tur rotaları önerilmiştir. Sonuç olarak, her yıl milyonlarca ziyaretçinin farklı destinasyonlara giderken Bandırma’dan sadece transit olarak geçmesi sebebiyle, sahip olduğu eşsiz tarihi ve kültürel birikiminin turizm açısından yeterince değerlendirilemiyor oluşu değerlendirilmiş ve düzenlenen tur rotası önerileri ile bölgenin aktif olarak turizmin içine nasıl çekileceği gibi sorulara yanıtlar verilmiştir. Ayrıca bu çalışmanın Bandırma’nın destinasyon açısından en önemli eksiği olan hazır paketler sorununa bir çözüm önermesi ve Bandırma özelinde bu konuyla ilgili sınırlı sayıda çalışmalara rastlanılması nedeniyle önemli olduğu düşünülmektedir. Çalışma sonucunda ortaya konulan bulgu ve önerilerin daha sonraki araştırmalara ve bir bölgeyi tanıtmada öneli rol üstlenen turist rehberlerine de yol gösterici olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bandırma, Şehir turizmi, Tur rotası, Turist rehberliği, Yeni rota

Kaynakça

• Aktaş, G. (2016). Turizm arzı. Z. Aslan (Ed.), Genel turizm içinde (ss. 213-240). Grafiker Yayınları.
• Anadolu Ajansı. (Mart 2018) Gelibolu Tarihi Alanı’nda 4 milyon ziyaretçihedefi. 20 Şubat 2024 tarihinde https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/gelibolu-tarihi-alaninda-4-milyon-ziyaretcihedefi/1089402 adresinden erişildi.
• Anadoludakiler. (t.y.). Kapıdağ’ın renkli ilacı mor soğanı. 15 Ocak 2024 tarihinde https://anadoludakiler.org/bereket/__trashed-4/ adresinden erişildi.
• Arıoğlu, İ. E. ve Atasoy, Ö. A. (2019). Yaşayan somut olmayan kültürel miras müzesi: Bandırma için bir model önerisi. A. Aydın ve G. Aydın (Eds.). 2. Uluslararası Bandırma ve Çevresi Sempozyumu (UBS’19): Tam Metin Bildiriler Kitabı I 228-236. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Atasoy, Ö. A. ve Xalilov, A. S. (2019). Yaşayan bir köy projesi: Balıkesir/Bandırma-Edincik. A. Aydın ve G. Aydın (Eds.). 2.Uluslararası Bandırma ve Çevresi Sempozyumu (UBS’19): Tam Metin Bildiriler Kitabı I 198-205. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Atatürk Ansiklopedisi. (t.y.). Mimar Kemaleddin Bey (1870-1927). 13 Ocak 2024 tarihinde https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/mimar-kemaleddin-bey-1870-1927/ adresinden erişildi.
• Atay, M. (1999). Türk ulusal kurtuluş savaşının başlangıcı: 1999’dan 19 Mayıs 1919’a bakış. 23 Şubat 2024 tarihinde https://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/medergi/10.htm#:~:text=Ulusal%20direnme%20fikri%20%C4%B0zmir%27in,ve%20direnme%20hareketinin%20ate%C5%9Fini%20yakm%C4%B1%C5%9Ft%C4%B1r adresinden erişildi.
• Bakır, T. (2018). Bandırma’da arkeolojik yerliler doğal ve tarihi çevrenin korunması, çevre ve turizm bilincinin geliştirilmesi. U.T. Sivrioğlu (Ed.), Bandırma ve yakın çevresi tarihi içinde (ss. 27-40). DORA Basım- Yayım Ltd. Şti.
• Balıkesir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2024). Bandırma. 12 Şubat 2024 tarihinde https://balikesir.ktb.gov.tr/TR-65863/bandirma.html adresinden erişildi.
• Balıkesir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (t.y.a) Antik kentler (Ören yerleri). 12 Ocak 2024 tarihinde https://balikesir.ktb.gov.tr/TR-90612/antik-kentler-oren-yerleri.html adresinden erişildi.
• Balıkesir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (t.y.b). Tarihi yapılar. 13 Ocak 2024 tarihinde https://balikesir.ktb.gov.tr/TR-65923/tarihi-yapilar.html adresinden erişildi.
• Bandırma Belediyesi (2024). Bandırma Belediyesi bu sene de EMITT’in gözdesi. 22 Şubat 2024 tarihinde https://www.bandirma.bel.tr/haber/bandirma-belediyesi-bu-sene-de-emittin-gozdesi adresinden erişildi.
• Bandırma Belediyesi Yayınları. (2019). Bir zamanlar Bandırma 1. Bölüm (1892-1937). Özyurtlu Matbaacılık.
• Bandırma Kaymakamlığı. (t.y.). Tarihçe. 12 Ocak 2024 taarihinde http://www.bandirma.gov.tr/tarihce adresinden erişildi.
• Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi. (Temmuz 2022). Bandırma’da coğrafi yapı ve nüfus. 12 Şubat 2024 tarihinde https://www.bandirma.edu.tr/tr/www/Sayfa/Goster/Bandirmada-Cografi-Yapi-ve-Nufus-1083 adresinden erişildi.
• Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi. (Haziran 2024). Bandırma’nın tarihçesi. 12 Şubat 2024 tarihinde https://www.bandirma.edu.tr/tr/www/Sayfa/Goster/Bandirmanin-Tarihcesi-1081 adresinden erişildi.
• Bandırma Palas Hotel. (2018). Tarihçe. 14 Ocak 2024 tarihinde https://www.bandirmapalas.com/tarihce/ adresinden erişildi.
• Bandırma Ticaret Borsası. (2015). Kırkpınar başpehlivanı Sabri Acar ile söyleşi. 15 Ocak 2024 tarihinde https://www.bantb.org.tr/wp-content/uploads/2021/10/dergi-2015.pdf adresinden erişildi.
• Bandırma Ticaret Odası (2018), Güney Marmara’nın parlayan yıldızı Bandırma. 17 Ocak 2024 tarihinde https://www.bandirmaticaretodasi.org/media/files/bandirma.pdf adresinden erişildi.
• Bandırma Ticaret Odası. (2022). Bandırma ekonomi raporu. 17 Ocak 2024 tarihinde https://www.bandirmaticaretodasi.org/tr/yayinlarimiz/p/bandirma-ekonomi-raporu-2022-31 adresinden erişildi.
• Buhalis, D. (2000). Marketing the competitive destination of the future. Tourism Management (21), 97-116. Cooper, C., Fletcher, J., Gilbert D. & Wanhill, S. (1993). Tourism principles & practice. Pitman Publishing.
• Çağatay, H. (2022). Bir köyün stratejik liman haline gelişi: Bandırma. Z. Çevik, U.T. Sivrioğlu ve Ü. Doğan (Editörler), Milli mücadele dönemi ve sonrası Bandırma içinde (ss. 17-39). Zeus Kitabevi.
• Çağman, E. (2023). Osmanlı arşiv belgelerinde Bandırma. Seçil Ofset.
• Çatalkaya, Y. (t.y.). Turism endüstrisinin kapsamı. 27 Şubat 2024 tarihinde https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/yusuf.catalkaya/121028/REKREASYON%20VE%20AN%C4%B0MASYON%206.%20HAFTA.pdf adresinden erişildi.
• Çelik, Ş. (2012). Evliya Çelebi’nin Bandırma Aydıncık (Edincik) ve Erdek ile ilgili verdiği bilgiler ve bunların değeri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15 (28), 67-81.
• Çevik, Z. (2018). Bandırma’yı kurtaran Kocaeli Grubu ve son kurşun. U.T. Sivrioğlu (Ed.), Bandırma ve yakın çevresi tarihi içinde (ss. 449-470). DORA Basım-Yayım Ltd. Şti.
• Çiçek, C. ve Tektaş, N. (2019). Bandırma ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. A. Aydın ve G. Aydın (Eds.). 2. Uluslararası Bandırma ve Çevresi Sempozyumu (UBS’19): Tam Metin Bildiriler Kitabı I 327-335. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Çiftçi, H. (2017). Destinasyon pazarlamasında markalaşma ve markalaşma yolunda Şanlıurfa kent imajı [Yayımlanmamış Doktora Tezi], Selçuk Üniversitesi.
• Doğa Derneği. (t.y.). Manyas (Kuş) Gölü. 20 Şubat 2024 tarihinde https://dogadernegi.org/manyas-kus-golu/ adresinden erişildi.
• Dumankaya, O. ve Ekmekçi, M. U. (2020). Şirinçavuş antik limanı taş eserleri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (1), 23-36.
• Erdek Belediyesi. (t.y.). Erdek tanıtım. 20 Şubat 2024 tarihinde https://www.erdek.bel.tr/erdek-tanitim adresinden erişildi.
• Erdek Kaymakamlığı. (t.y.). Kyzikos antik şehri. 15 Şubat 2024 tarihinde http://www.erdek.gov.tr/kyzkos-antik-sehri adresinden erişildi.
• Erdek Ticaret Odası. (2023). Kapıdağ mor soğanı nedir? 15 Ocak 2024 tarihinde https://erdekto.org.tr/kapidag-mor-sogani-nedir/ adresinden erişildi.
• Google Haritalar. (2024). 12 Şubat 2024 tarihinde https://www.google.com/maps adresinden erişildi.
• Güney Marmara Kalkınma Ajansı, (2016). Balıkesir turizm yatırım rehberi. https://www.gmka.gov.tr/dokuman-merkezi?page=3. (Erişim Tarihi: 13.02.2024).
• Hanaylı, M. N. (2022). Anadolu’da konut ve Türk Evi oluşumu süreci ve Edincik Evleri örneği [Yüksek Lisans Tezi]. Işık Üniversitesi.
• İçöz, O. (2013). Turistik ürün pazarlamasında marka imajının rolü ve bölgesel marka imajı yaratma [Doktora Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• İlban M. O. ve Yıldız, N. (2021). Balıkesir’de iç turizm pazarı ve pazarı canlandırmaya yönelik alternatif turizm olanakları. 21. Ulusal-5. Uluslararası Turizm Kongresi “İç Turizm”. Ankara: Detay Yayıncılık, 1317-1323.
• İlhan, R., Doğan, M., Karadaş, A., Vardar, S. ve Öner, E. (2023). Daskyleion antik kenti ve Manyas Gölü çevrelerinde delgi sondaj yöntemli paleocoğrafya- Jeoarkeoloji araştırmalarının ilk sonuçları (Manyas-Balıkesir). Erciyes Akademi, 37(1), 261-289.
• İren, K. ve Kocaman, N. (2018). Daskyleion ilkçağ kenti koruma, onarım ve sergileme çalışmaları. U.T. Sivrioğlu (Ed.), Bandırma ve yakın çevresi tarihi içinde (ss. 73-85). DORA Basım-Yayım Ltd.Şti.
• İsmail, T and Rohman, F. (2019). The role of attraction, accessibility, amenities, and on visitor satisfaction and visitor attitudinal loyalty of Gili Ketapang Beach. Jurnal Manajemen Teori dan Terapan Tahun, 12 (2), 149-165.
• İstanbul Deniz Otobüsleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. (2024). 12 Şubat 2024 tarihinde https://www.ido.com.tr/tr/ adresinden erişildi.
• Karaöz, Ç. (2018). Daskyleion’un arkaik ve klasik dönemde Atina ile ticaret ilişkileri. U.T. Sivrioğlu (Ed.), Bandırma ve yakın çevresi tarihi içinde (ss. 47-55). DORA Basım- Yayım.
• Kaya, Ş. ve Tuncer, A. (2009). Bandırma eski iskele / Belediye eski binasının mimari ve fonksiyonel özellikleri. K. Pektaş, S. Cirtil, S. Ö. Cirtil, G. K. Öztaşkin, H. Özdemir, E. Aktuğ, ve R. Uykur (Eds.). XIII. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu 351-358. Biltur Basım Yayın ve Hizmet A.Ş.
• Kocaman, S. (2012). Destinasyon yönetimi kapsamında marka kimliğine etki eden faktörlerin marka imajına etkisi: Alanya örneği [Doktora Tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• Koçak, A. (2019). Film turizmi ve destinasyon imajı algısı: Kapadokya örneği [Yüksek Lisans Tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
• Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü. (t.y.). Balıkesir Bandırma Müze Müdürlüğü. 12 Ocak 2024 tarihinde https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-281297/balikesir-bandirma-muze-mudurlugu.html adresinden erişildi.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı, (2007). Türkiye turizm stratejisi (2023). 11 Ocak 2024 tarihinde https://www.kuzka.gov.tr/dosya/turizm_stratejisi_2023.pdf adresinden erişildi.
• Mutaf, A. (2018). Haydar Çavuş Camii’nin inşası ve vakfiyesinin kuruluşu. U.T. Sivrioğlu (Ed.), Bandırma ve yakın çevresi tarihi içinde (ss. 201-217). DORA Basım- Yayım.
• Mutlu, H. G. ve Aydın, C. (2019). Turizm faaliyetlerinin bölgesel kalkınmadaki rolü: Bandırma örneği. M. E. Erçakır, M. Bayır, H. Güvenoğlu, Ş. Ş. Kutlu ve Y. E. Gürbüz (Eds.). 3. Uluslararası Bölgesel Kalkınma ve Üniversitelerin Rolü Sempozyumu “Bandırma’nın Geleceği” 317-323. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Odacıl, S. (2023). Bandırma’nın düşman işgalinden kurtuluşu ve 17 Eylül Kurtuluş Günü kutlamaları. Ceren Yayıncılık ve Kitabevi.
• Öner, H. H. ve Başar, H. (2019). Kapıdağ Yarımadası’nın flora zenginliği ve potansiyel doğa turizmi açısından değerlendirilmesi. A. Aydın ve G. Aydın (Eds.). 2. Uluslararası Bandırma ve Çevresi Sempozyumu (UBS’19): Tam Metin Bildiriler Kitabı I 183-201. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Özbek, M. ve Güllü, K. (2021). Destinasyon tercihinde film ve dizi izlemenin önemi: Kapadokya’da film turizmi örneği. Erciyes Akademi, Özel Sayı, 855-873.
• Sadıç, C. (2017). Temel paket tur oluşturma, planlama ve maliyetlendirme. TÜRSAB Akademi.
• Savunma Sanayi. (2017). Bandırma füze kulübü ve Türkiye’nin ilk füzesi. 23 Şubat 2024 tarihinde https://www.savunmasanayi.org/bandirma-fuze-kulubu-ve-ilk-turk-fuzesi/ adresinden erişildi.
• Sivrioğlu, U. T. (2018). Edincik’te Osmanlı eserleri ve mezar taşları. U.T. Sivrioğlu (Ed.), Bandırma ve yakın çevresi tarihi içinde (ss. 201-217). DORA Basım- Yayım Ltd. Şti.
• Söylemez, A. (2018). Balıkesir ili kuzeyinin kalkınmasında Güney Marmara Kalkınma Ajansının rolü üzerine bir değerlendirme. A. Aydın, H. Yıldız, G. Aydın ve H. Güvenoğlu (Eds.). Uluslararası Bandırma ve Çevresi Sempozyumu (UBS’18): Tam Metin Bildiriler Kitabı II 80-86. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Şen, N. (2019). Marka kentler ve sembol yapılar. Detay Yayıncılık.
• Şimşir. N. (2018). Osmanlı’dan cumhuriyete Bandırma Limanı. U.T. Sivrioğlu (Ed.), Bandırma ve yakın çevresi tarihi içinde (ss. 521-539). DORA Basım- Yayım.
• Tarakçı, N. (2022). Bandırma Vapuru’nun hikayesi. Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi. 22 Şubat 2024 tarihinde https://tasam.org/tr-TR/Icerik/70090/bandirma_vapurunun_hikayesi adresinden erişildi.
• Tarım ve Orman Bakanlığı 2. Bölge Müdürlüğü. (2024). Kuşcenneti milli parkı. 15 Ocak 2024 tarihinde https://bolge2.tarimorman.gov.tr/Link/14/Milli-Parklarimiz adresinden erişildi.
• The Indra Gandhi National Open University (IGNOU). (t.y.). The ancillary services in tourism. s. 129. 01 Mart 2024 tarihinde https://egyankosh.ac.in/bitstream/123456789/67183/3/Unit-9.pdf adresinden erişildi.
• TÜRSAB Akademi. (2020). Turizm ürün ve hizmetleri. 28 Şubat 2024 tarihinde https://www.tursab.org.tr/assets/pdf/turizm-urun-ve-hizmetleri.pdf adresinden erişildi.
• Tunçbaş, G. ve Duman, A. (2018). Kyzikos antik şehrinin tarihsel-arkeolojik değeri ve mimari özelliklerine genel bir bakış. U.T. Sivrioğlu (Ed.), Bandırma ve yakın çevresi tarihi içinde (ss. 97-122). DORA Basım- Yayım.
• Tuçbaş, G. (2022). Antik çağlarda Kyzikos. C. Karataş (Ed.). Kyzikos’tan Arteke’ye Erdek ve Kapıdağı tarihi içinde (ss. 9-80). Paradigma Akademi Basın Yayın Dağıtım.
• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demir Yolları A.Ş. Genel Müdürlüğü. (2024). 12 Şubat 2024 tarihinde https://ebilet.tcddtasimacilik.gov.tr/view/eybis/tnmGenel/tcddWebContent.jsf adresinden erişildi.
• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demir yolları A.Ş. Genel Müdürlüğü. (t.y.). 12 Şubat 2024 tarihinde https://www.tcdd.gov.tr/projeler/bandirma-bursa-yenisehir-osmaneli-hizli-tren-projesi adresinden erişildi.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2023). İstatistik veri portalı. 12 Şubat 2024 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=n%C3%BCfus adresinden erişildi.
• Türkiye Kültür Portalı. (2014). Kyzikos antik kenti-Balıkesir. 12 Şubat 2024 tarihinde https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/balikesir/gezilecekyer/kyzikos-antik-kenti adresinden erişildi.
• Türkiye Kültür Portalı. (t.y.a). Daskyleion antik kenti-Balıkesir. 12 Ocak 2024 tarihinde https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/balikesir/gezilecekyer/daskyleion-antik-kenti adresinden erişildi.
• Türkiye Kültür Portalı. (t.y.b). Kırkpınar yağlı güreş festivali. 14 Ocak 2024 tarihinde https://www.kulturportali.gov.tr/portal/kirkpinaryagliguresfestivali adresinden erişildi.
• Türkiye Kültür Portalı. (t.y.c). Kuş Cenneti Milli Parkı - Balıkesir. 14 Ocak 2024 tarihinde https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/balikesir/gezilecekyer/kuscenneti-milli-parki adresinden erişildi.
• Ulucutsoy, S. Ç. (2006). Manyas Kuş Cenneti Milli Park Sahası, gel-git zonundaki yaz sezonu makrofitleri üzerine sistematik bir çalışma [Yüksek Lisans Tezi]. Balıkesir Üniversitesi.
• Ulusoy, H., Avcıkurt, C., Köroğlu, A. ve Köroğlu, Ö. (2018). Bandırma İlçesi’nin turizm potansiyelinin belirlenmesi. A. Aydın, H. Yıldız, G. Aydın ve H. Güvenoğlu (Eds.). Uluslararası Bandırma ve Çevresi Sempozyumu (UBS’18). Tam Metin Bildiriler Kitabı II 426-444. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Umar, B. (1993). Türkiye’deki tarihsel adlar. İnkılap Kitabevi.
• UNESCO Türkiye Milli Komisyonu. (t.y.). Somut olmayan kültürel miras listelerinde Türkiye. 14 Ocak 2024 tarihinde https://www.unesco.org.tr/Pages/126/123/UNESCO-Somut-Olmayan-Kültürel-Miras-Listeleri adresinden erişildi.
• United Nations World Tourism Organization (UNWTO), (2008a). Glossary of tourism terms. 28 Şubat 2024 tarihinde https://www.unwto.org/glossary-tourism-terms adresinden erişildi.
• United Nations World Tourism Organization, (2008b). International recomendations for tourism statistics. 28 Şubat 2024 tarihinde https://unstats.un.org/unsd/publication/seriesm/seriesm_83rev1e.pdf adresinden erişildi.
• United Nations World Tourism Organization, (Eylül 2023). 11 Şubat 2024 tarihinde https://www.unwto.org/ adresinden erişildi.
• Yağlı Güreş Birliği. (2020). Cumhuriyet dönemi başpehlivanları. 14 Ocak 2024 tarihinde https://www.yagliguresbirligi.gov.tr/sayfa/cumhuriyet-donemi-bas-pehlivanlari.html adresinden erişildi.