Bir güzellik bilimi olarak estetiğin toplumsal koşullar karşısındaki evrimi

Yıl 2024, Cilt: 27 Sayı: 52, 525 - 547, 30.12.2024

Merve Temizer

https://doi.org/10.31795/baunsobed.1555723

Öz

İnsanların kendilerini ve çevrelerini güzelleştirme ve bu durumdan hoşnut olmalarıyla ortaya çıkan estetik, sanat yanı sıra hayatımızın birçok alanında karşımıza çıkmaktadır. Başlangıçta, iyi ve doğru gibi ahlaki değerlerle ilişkilendirilen kavram on sekizinci yüzyılda farklı bir boyuta taşınmıştır. Bu yüzyılda İmmanuel Kant tarafından bağımsız bir değer olarak sınırları çizilmiş ve böylece ahlaki değerler ile olan ilişkisi sona ermiştir. Dolayısıyla bu çalışma, klasik sanatın ön koşulu olan bu olgunun, tarihsel süreçte üretiminden anlamlandırılmasına kadar olan dönüşümünü ele alınmaktadır. Çalışmanın amacı, modern sanata kadar bağımsız bir değer olarak etkinliğini sürdüren estetiğin modern dönemin toplum yapısı karşısında sahip olduğu nitelikleri nasıl yitirdiğini incelemektir. Dolayısıyla çalışmanın sonucunda modern sanata kadar sanatsal çalışmaların temel bir unsuru iken modern dönemde vuku bulan sosyolojik koşullar karşısında bu önceliğini kaybettiği anlaşılmıştır. Böylece estetik özne ile estetik nesne arasındaki bağın sarsıldığı ve bunun yerine alımlayıcının yorumu ve anlamlandırmasının ön plana alındığı görülmüştür. Çalışmanın bulgularından yola çıkarak klasik sanatın ön koşulu olan estetiğin günümüz koşullarına göre güncellenerek sanatsal çalışmalarda yer almasının değerlerimizin aktarılmasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Estetik, Güzellik, Sanat, Sanat Felsefesi, Toplumsal

The evolution of aesthetics as a science of beauty in the face of social conditions

Öz

Aesthetics, which emerges when people beautify themselves and their surroundings and are pleased with this situation, is encountered in many areas of our lives as well as art. The concept, which was initially associated with moral values such as good and right, moved to a different dimension in the eighteenth century. In this century, its boundaries were drawn as an independent value by Immanuel Kant, and thus its relationship with moral values ended. The aim of the study is to examine how aesthetics, which continued its effectiveness as an independent value until modern art, lost its qualities in the face of the social structure of the modern period. Therefore, as a result of the study, it was understood that while it was a fundamental element of artistic works until modern art, it lost this priority in the face of sociological conditions in the modern period. Thus, it was seen that the bond between the aesthetic subject and the aesthetic object was shaken and instead the interpretation and meaning of the receiver was brought to the fore. Based on the findings of the study, updating aesthetics, which is a prerequisite for classical art, according to today's conditions and taking part in artistic works will contribute to the transfer of our values.

Anahtar Kelimeler

Aesthetics, Beautiful, Art, Philosophy of Art, Social

Kaynakça

• Altuğ, T. (1989). Kant estetiği. Payel Yayınevi.
• Arat, N. (1996). Etik ve estetik değerler. Telos Yayıncılık.
• Aristoteles (2007). Fikir mimarları-13. K.H. Ökten (Der.). Say Yayınları.
• Aristoteles (2014). Poetika. S. Fırat (Çev.). Can Sanat Yayınları.
• Ayvazoğlu, B. (2013). Aşk estetiği. Kapı Yayınları.
• Balcı, Y. B. (2016). Kuramsal estetik. Pegem Akademi.
• Baudrillard, J. (2010). Sanat komplosu. E. Gen, I. Ergüden (Çev.). İletişim Yayınları.
• Berger, L. P., Berger, B. ve Kellner, H. (2000). Modernleşme ve bilinç. C. Cerit (Çev.). (2. Bs). Pınar Yayınları.
• Best, S., ve Kellner, D. (1998). Postmodern teori, eleştirel soruşturmalar. M. Küçük (Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2011). Çaresiz stratejiler. O. Adanır (Çev.). Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Berleant, A. (2014). Aesthetics of everyday life, East and West. L. Yuedi and C. L.Carter (Ed.). Cambridge Scholars Publishing.
• Bozkurt, N. (2014). Sanat ve estetik kuramları. Sentez Yayıncılık.
• Cassou, J. (1994). Sembolizm sanat ansiklopedisi. Ö. İnce, I. Osmanbaş (Çev.). Remzi Kitabevi.
• Danto, A. (1993). Sıradan olanın başkalaşımı. Ayrıntı Yayınları.
• Dewey, J. (2021). Deneyim olarak sanat. N. Küçük (Çev.). Vakıfbank Kültür Yayınları.
• Duchamp, M. (1973). The creative act, in salt seller. The writings of Marcel Duchamp (Marchand du sel), M. Sanouillet and E. Peterson (Ed.). Oxford University Press.
• Eco, U. (2012). Ortaçağ estetiğinde sanat ve güzellik. K.Atakay (Çev.). Can Yayınları.
• Gombrich, E., H. (1997). Sanatın öyküsü. E. Erduran. Ö. Erduran (Çev.). (16. Bs). Remzi Kitabevi.
• Hein, H. (1968). Play as an Aesthetic Concept, The Journal of Aesthetics and Art Criticism, 27(1), 67-71.
• Kant, I. (2016). Yargı yetisinin eleştirisi. A. Yardımlı (Çev.). İdea Yayınevi.
• Lazzarato, M. (2017). Marcel Duchamp ve işin reddi. S. Çalcı (Çev.). Kolektif Kitap Yayınevi.
• Maslow, A. (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50, 370-396.
• Nietzsche, F. (1994). Tragedyanın doğuşu. İ. Z. Eyüboğlu (Çev). Say Yayınları.
• Özel, A. (2014). Estetik ve temel kuramları. Ütopya Yayınları.
• Platon, (1995). Phaidon. A. Cevizci (Çev.). Gündoğan Yayınları.
• Polat, N. (2019). Güzel ve yüce-Pisagor’dan Hegel’e estetik kültürü. Belge Yayınları.
• Read, H. (2018). Sanat ve toplum. E. Kök (Çev.). Hayalperest Yayınevi.
• Sarup, M. (1995). Postyapısalcılık ve postmodernizm. A.B. Güçlü (Çev.). Ark Yayınları.
• Şaylan, G. (2002). Postmodernizm. İmge Kitabevi.
• Su, S. (2017). Güzelin ve çirkinin ötesinde estetiğin halleri. Can Yayınları.
• Tolstoy, L. N. (2015). Sanat nedir? M. Beyhan (Çev.).Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Timuçin, A. (2008). Estetik. Bulut Yayınları.
• Timuroğlu, V. (2013). Estetik. Berfin Yayınları.
• Townsend, D. (2002). Estetiğe giriş. S. Büyükdüvenci (Çev). İmge Kitabevi.
• Tunalı, İ. (1983). Grek estetik’i güzellik felsefesi sanat felsefesi. Remzi Kitabevi.
• Tunalı, İ. (1989). Estetik. Remzi Kitabevi.
• Yılmaz, M. (2006). Sanatçıları okumak ya da postmodern söyleşiler. Ütopya Yayınları.