Tritordeum Hat ve Çeşitlerinin Konya Sulu ve Kuru Şartlarına Adaptasyonunun Belirlenmesi

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 2, 23 - 31, 18.12.2018

Fevzi Küçük Bayram Sade Süleyman Soylu

Öz

Bu çalışma Konya ili Çumra ilçesi ekolojik koşullarında, Tritordeum hat ve çeşitlerinin sulu ve kuru

şartlara adaptasyonunu belirlemek amacıyla 2015-2016 yıllarında yürütülmüştür. Çalışmada Aucan, Bulel,

HT-444, HT-460 Tritordeum hat ve çeşitleri ile Larende ve Tarm-92 arpa kontrol çeşitleri ve Kızıltan-91,

Çeşit-1252 makarnalık buğday çeşitleri “Tesadüf Blokları Deneme Deseni”ne göre üç tekerrürlü olarak

yetiştirilmiştir. Araştırmada bitki boyu, tane verimi, bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein oranı

özellikleri incelenmiştir. Sulu ve kuru koşullarda yapılan çalışmada çeşit faktörünün bitki boyu, tane verimi,

bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein oranı özellikleri üzerinde istatistiki olarak önemli etkilerde

bulunduğu belirlenmiştir.

En yüksek bin tane ağırlığı 57.7 g ile sulu koşullarda Tarm-92 çeşidinde bulunurken, en düşük bin

tane ağırlığı 30.8 g kuru koşullarda HT460 tritordeum hattında tespit edilmiştir. En yüksek hektolitre ağırlığı

81.2 kg ile kuru koşullarda Çeşit-1252 çeşidinde bulunurken, en düşük hektolitre ağırlığı 64.9 kg ile kuru

koşullarda Larende arpa çeşidinde tespit edilmiştir. En yüksek protein oranı %20.4 ile kuru koşullarda Aucan

çeşidinde bulunurken, en düşük protein oranı %12.2 ile sulu koşullarda Larende çeşidinde tespit edilmiştir.

En yüksek tane verimi 476.7 kg/da ile sulu koşullarda Kızıltan-91 çeşidinde bulunurken, en düşük tane

verimi 163.3 kg/da ile kuru koşullarda Aucan tritordeum çeşidinde tespit edilmiştir.

Sonuç olarak, en yüksek tane verimleri kontrol çeşitlerinden alınmış olup, Konya yöresi sulu-kuru

koşullarında verim açısından kontrol çeşitlerinin tercih edilmesi uygun olacaktır. Ancak kalite değerleri

açısından Tritordeum hat ve çeşitleri un sanayisinde kullanılabilecek yeni nesil bir tahıl türü olarak ortaya

çıkmaktadır. Buna ek olarak, yüksek verimli, kaliteli, hastalık ve zararlılara dayanıklı, biyotik ve abiyotik

stres faktörlerine dayanıklı stabil çeşitlerin geliştirilmesi için daha detaylı ıslah çalışmalarına ihtiyaç

duyulduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Adaptasyon, sulu-kuru koşullar, tritordeum, verim ve kalite parametreleri

Kaynakça

• Boyacı, A. (2013). Çukurova koşullarında bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. 83 s. Hatay.
• Efsa, (2008). Scientific opinion on dietary reference values for carbohydrates and dietary fibre. The Efsa Journal, 1-76.
• Erlandsson, A. (2010). Tritordeum evaluation of a new food cereal.
• Gummadov, N. (2012). Kışlık ekmeklik buğdayda verim ve kalite özellikleri yönünden genetik ilerlemenin belirlenmesi. Doktora Tezi. Selçuk Üniv. Fen Bilimleri Enst. Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. 205 s. Konya.
• Johnson, V. A., Mattern, P. J., Schmidt, J. W. (1970). The breeding of wheat and maize with improved nutritional value. Proceedings of The Nutrition Society, 29, 1, 20-31.
• Kırtok, Y., Genç, İ., Yağbasanlar, T., Çölkesen, M., Kılınç, M. (1988). Tescilli bazı ekmeklik (T. aestivum L. Em Thell) ve makarnalık (T. durum Desf.) buğday çeşitlerinin çukurova koşullarında başlıca tarımsal karakterleri üzerinde çalışmalar. Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 3, 3, 96-106. Adana.
• Kün, E. (1996). Serin iklim tahılları ders kitabı (III. Basım). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No: 1451.
• Megazyme, (2008). Fructan assay procedure for the measurement of fructo- oligosaccharides and fructan polysaccharide. Megazyme İnternational Ireland Limited.
• Sharma, R. C. (1992). Analysis of phytomass yield in wheat. Agronomy Journal, 84, 6, 926-9.
• Stoyanov, H. (2015). Exploring the yield potential and spike characteristics of Tritordeum (×Tritordeum ascherson et Graebner) accessions under the conditions of south dobrudzha. Agricultural Science and Technology, 7, 2, 250-9.
• Williams, P., El-Haramein, F. J., Hani, N., Safouh, R. (1988). Crop quality evaluation methods and guidelines. Crop quality evaluation methods and guidelines, 14, 2.