Canavar Otunun (Orobanche gracilis Sm.) Kekik Bitkisi ve Verimine Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 229 - 236, 24.12.2020

Yıldız Sokat

Öz

Çalışmada; kekikte ilk defa tespit edilen Orobanche gracilis Sm. (Yergöbeği) parazit yabancı ot türünün kekik bitkisine, verimine, toprak altı ve toprak üstü ağırlığına etkisi araştırılmıştır. Araştırma Manisa ili kekik üretim alanlarında, 2013-2014 yıllarında, iki farklı yerde ve iki farklı tarihte yürütülmüştür. Denemede aynı tarla içerisinde çok yoğun, az yoğun ve hiç O. gracilis bulunmayan alanlar işaretlenmiştir. Her bir alanda 4 tekerrürlü olacak şekilde, 0.25 m2’lik çerçeveler atılarak çerçeve içerisine giren O. gracilis türü sayılmış, daha sonra çerçeve içerisindeki kekik ve O. gracilis bitkileri toprak yüzeyinden kesilerek toplam yaş ağırlıkları alınmıştır. Her bir örnekte kekik, O. gracilis ve diğer yabancı otlar ayrı ayrı tartılarak yaş ağırlıkları belirlenmiş, örnekler 72 oC’de 48 saat etüvde tutulmuş ve kuru ağırlıkları tespit edilmiştir. Ayrıca söz konusu alanlardan, bir defa, 0.12 m2’lik alanı kapsayacak şekilde kekik bitkisi toprak altı kısımları ile sökülerek, laboratuvarda toprak altı ve toprak üstü kısımları birbirinden ayrılmış, kekik ve O. gracilis bitkilerinin yaş ve kuru ağırlıkları saptanmıştır. Aynı zamanda bu alanlarda bitki boyları ölçülmüştür.
O. gracilis’in yoğunluğu artıkça kekik bitkilerinde sararmaların arttığı, bitki boyunun kısaldığı, yer yer sürgünlerin kuruduğu gözlenmiştir. O. gracilis bulunan alanlarda kekik bitki boyunun 10-12 cm kısaldığı, O. gracilis bulunmayan kekik alanlarında O. gracilis bulunan alanlara göre m2’deki kuru kekik ağırlığının %54.50 oranında azaldığı hesaplanmıştır. O. gracilis’in çok bulunduğu alandan alınan örneklerde toplam kuru ağırlığın %57.35’i kekik bitkisi iken, %42.05’inin O. gracilis olduğu; O. gracilis’in az bulunduğu alandan alınan örneklerde ise %57.07’sinin kekik, %25.55’inin O. gracilis bitkisi olduğu; O. gracilis bulunmayan alanlarda ise %94.55’inin kekik, %5.45’inin diğer yabancı otlar olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca O. gracilis bulunan kekik alanından alınan örneklerde; toplam toprak üstü aksamın kuru ağırlığının %25.10’unun kekik, %59.85’inin O. gracilis; toplam toprak altı aksamın kuru ağırlığının %30.92’sinin kekik, %69.07’sinin O. gracilis ait olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kekik, Orobanche gracilis, parazit yabancı ot, verim

Teşekkür

Çalışmamızda görüş ve önerileri ile katkı sağlayan Prof. Dr. Ahmet ULUDAĞ ve Dr. Öğr. Üyesi Hüseyin AKDEMİR’e, desteklerinden dolayı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü’ne ve Bornova Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’ne teşekkür ederiz.

Effect of Broomrape (Orobanche gracalis Sm.) on Thyme Plant and Yield

Öz

In this study; the effect of detected for the first time in thyme Orobanche gracilis Sm. parasite weed on thyme plant, yield, aboveground and root weight was investigated. In the research carried out in Manisa thyme fields in 2013-2014; in the same field, parcels were created in areas where O.gracilis is very dense, less dense and absent. O.gracilis species were counted in each frame, with 4 repetitions, 0.25 m2 frames were thrown into the frame, then all the thyme and O.gracilis plants were cut off from the soil surface and their total weights were taken, in each sample thyme, O.gracilis and other weeds were wet weighed and then their dry weights were determined. In addition, wet and dry weights of the underground and above-ground parts of thyme and O.gracilis plants were determined.
It has been observed that as the density of O.gracilis increases, yellowing increases in the thyme plants, the shoots are dry and the plant height is shortened. Thyme weight in parcels without O.gracilis was calculated to be 54.5% higher than others. In the samples taken from the parcels with dense O.gracilis, 57.35% of the total dry weight is thyme plant and 42.05% is O.gracilis; It was determined that 57.07% of thyme plants and 25.55% is O.gracilis in the samples in the plots with few O.gracilis. In areas without O. gracilis, 94.55% of thyme 5.45% of other weeds were determined. Also in thyme samples taken with its root; thyme of 25.10% of the total weight of the total above ground parts, O.gracilis of 59.85%; It is determined that 30.92% of the total weight of the underground parts belong to thyme and 69.07% of O.gracilis.

Anahtar Kelimeler

Thyme, Orobanche gracilis, parasite weed, yield

Kaynakça

• Anonim, (2008). Zirai Mücadele Teknik Talimatları. Cilt 8. T.C. Tarım Orman Bakanlığı, Ankara
• Anonim, (2018). Bitkisel Üretim İstatistikleri. http:www.tuik.gov.tr. (Erişim tarihi: 21 Kasım 2018).
• Aksoy, E. A., Uygur, F. N. (2008). Effect of broomrapes on tomato and faba bean crops. The Journal of Turkish Weed Science, 11(1), 1-7.
• Aksoy, E., Aksoy, A., Armağan, G., Aslan, M., Başaran S., Bayraktar Ö., Boz, Ö., Bozdoğan, O., Bülbül, F., Büyükkarakuş, L., Demir A., Demirkan H., Doğan, N., Erbaş, F., Eymirli, S., Işık, D., Kaçan, K., Kadıoğlu, İ., Karaoğlu, S., Kaya E., Kolören, O., Melan, K., Mennan H., Nemli, Y., Öğüt, D., Özaslan C., Öztemiz S., Uludağ, A., Uygur, S., Uygur, F.N., Üstüner, T., Üremiş, İ., Yücel, S. (2009). National broomrape project in Turkey. 10th World Congress on Parasitic Plants Proceedings. 08-12 June 2009, 82-83, Kuşadası, Turkey.
• Aksoy, E. (2010). Türkiye’deki Canavar Otları ve Mücadelesi. Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü, Eğitim Kitapçığı. Adana.
• Aksoy, E., Aksoy, A., Armağan, G., Arslan, F., Arslan, M., Başaran, S., Boz, O., Bozdoğan, O., Bükün, B., Büyükkarakuş, L., Demirkan, H., Doğan, N., Erbaş, F., Eymirli, S., Işık, D., Kaçan, K., Kadıoğlu, I., Kaya, E., Koloren, O., Mennan, H., Nemli, Y., Ögüt D., Özaslan, C., Ruşen, M., Temel, N., Tetik, Ö., Tursun, N., Turkseven, S., Uludağ, A., Uygur, S., Uygur ,F. N., Üstüner, T., Üremiş, İ., Yazlık, A. (2013). Significant outputs from national Orobanche Project. Proceedings of 16th EWRS Symposium, 2013, Samsun, 313-314.
• Aksoy, E, Pekcan, V. (2014). Canavar Otları (Orobanche spp., Phelipanche spp.,) ve Mücadelesi. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Yayınları, 80 s, Ankara.
• Aksoy, E., Arslan, Z. F., Tetik, Ö., Eymirli, S. (2014). Domates tarlalarında sorun olan Mısırlı canavar otu (Phelipanche aegyptiaca (Pers.) Pomel) mücadelesinde bazı tuzak ve yakalayıcı bitkilerin allelopatik özelliklerinden yararlanma olanakları. Tarım Bilimleri Dergisi, 20: 126-135.
• Baytop T. (1999). Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi. İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, Nobel Yayınları, İstanbul, 253-255.
• Bağdat B. (2008). Tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanım alanları, tıbbi adaçayı ve ülkemizde kekik adıyla bilinen türlerin yetiştirme teknikleri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 15(1-2), Özel Sayı. 19-28.
• Ceylan, A. (1976). Origanum Smyrnaeum L.’da verim ve ontogenetik varyabilite, E.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 13: 139-143.
• Cordas, D. J. (1973). Effects of branched broomrape on tomatoes in California. Plant Disease Reporter, 57: 926-927.
• Demirkan, H. (1992). Marmara Bölgesi domates alanlarında sorun olan canavar otunun biyolojisi ve mücadelesi üzerinde araştırmalar. (Doktora tezi). Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü, İzmir.
• Edwards, W. G. H. (1972). Orobanche and other plant parasite factors In: Harborne. Phytochemical Ecology, Academic Press, 235-248.
• Emiroğlu, Ü. J., Nemli, Y., Küçüközden, R. (1987). The resistance of Aegean tobacco lines and cultivars to broomrape (O. ramosa) and the effect of that parasite on yield and quality. 4.th International Symposium on Parasitic Flowering Plants, Marburg, 175-182.
• Fakılı, O. (2010). Türkiye’de kekik adı ile anılan bitkiler konusunda yapılan çalışmaların envanteri. (Yüksek lisan tezi), Çukurova Üniversitesi Tarla Bitkileri Bölümü, Adana.
• Kabulov, D. T., Toshpulatova, S. Z. (1977). The effect of Aegyptian Broomrape on tomato yields. Nauchnye Trudy Biologischeskogo Fakulteta, Samarkandskii, Gosudarstvennyi Universitet İmeni a. Novoi (Botanika) No: 207: 141-145.
• Kadıoğlu, İ. (2009). Canavar otunun (Orobanche spp.) tanımı, zararları ve mücadelesi. Türkiye Herboloji Dergisi, 12(2), 1-6.
• Kadry, A., Omar, A. M., Salma, S. A. (1959). A study on the effect of parasitism of Orobanche spp. on some agronomic characters of Vicia faba Linn. Annals of Agric. Science, Fac. of Agric., Ain-Shams Univ., Cairo, 4: 1.
• Mijatovic, K., Stojanovic, D. (1973). Distrubution of Orobanche spp. on the agricultural crops in Yugoslavia. International Symposium Parasitic Weeds, European Weed Research Council, Malta, 28-34.
• Moiseeva, N., Mamraliev, I. (1969). Broomrape (Orobanche sp.) be eaten by Phytomyza sp. J. Sel Khoz, Kirgizii, 7: 24.
• Özgüven, M., Sekin, S., Gürbüz, B., Şekeroğlu, N., Ayanoğlu, F., Erken, S. (2005). Tütün, tıbbi ve aromatik bitkiler üretimi ve ticareti. Türkiye Ziraat Mühendisliği VI. Teknik Kongresi, 3-7 Ocak 2005, Ankara.
• Sarı, A. O., Altunkaya, M. (2015). Doğadan tarlaya... Kekik. TÜRKTOBB Dergisi, 15:22-27.
• Sarı, A. O., Oğuz, B. (2002). Kekik. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Yayın No: 108. 82 s.
• Sarı, A. O., Oğuz, B. (2000). Türkiye ve Dünya’da bazı tıbbi, kokulu ve baharat bitkilerinin yeri ve önemi. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Yayın No:98, İzmir.
• Selçuk, M. (1966). Ege Bölgesi’nde bazı kültür bitkilerine arız olan canavarotu türleri, morfolojik yapıları, yayılış alanları ve zarar dereceleri üzerinde araştırmalar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No.95, Ege Üniversitesi Matbaası, Bornova.
• Tunca, H., Yeşilyurt, M. E. (2017). Türkiye ve Dünya’da Kekik. DTB Raporu, Denizli.
• Wurgler, W. (1973). Studies on hemp bromrape (Orobanche ramosa L.) in Switzerland. International Symposium on Parasitic Weeds, European Weed Research Council, Malta, 218-223.